Prof. Dr. Naci Görür İstanbul’u sayı vererek uyardı… ‘Kaos’ ayrıntısı

Bilim Akademisi Kurucu Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, 17 Ağustos 1999 sarsıntısının yıl dönümünde mümkün Marmara sarsıntısını kıymetlendirdi.

17 Ağustos zelzelesinin akabinde yapılan araştırmaya dikkat çeken ve vaktin daraldığını hatırlatan Prof. Dr. Naci Görür, asgarî 7 üzerinde bir sarsıntının olacağını ve afet idaresinin İstanbul’daki grup ile mümkün olamayacağını söyledi.

Görür, hemen zelzeleye karşı hazırlıklı olunması konusunda ikazlarda bulundu.

“MARMARA’DA 7 ÜZERİ ZELZELE OLMA MÜMKÜNLÜĞÜ YÜZDE 64”

Prof. Dr. Naci Görür, ABD’li jeofizikçi Tom Parsons’un 2004 yılında, zelzelenin zamanlaması ile ilgili yaptığı çalışmayı hatırlatarak, şöyle konuştu:

-Şimdi 99 sarsıntılarında yani ben Marmara Denizi’nde bütün araştırmaları yapan grubun Türk tarafının lideri olarak vazife yaptım. Orada denizde bütün araştırmaları biz yaptık.

-Bu araştırmalar da bu türlü devlet dayanağıyla olmadı. Biz bilim dünyasının dayanağıyla Avrupa Birliği fonlarıyla bu projeleri yaptık. Teknik üniversitede bir avuç insan olarak bunu yaptık. Münasebetiyle 99 sarsıntılarından sonra işte alarmı verdik.

-Marmaray’a gelebilecek tehlikeyi anlattık, nasıl olacağını nelerin beklenebileceği, yazıldı, çizildi, konuşuldu. Alarm da verdik, mahallî idareleri, halkı, merkez idaresini de uyardık.

-Ama bu yapılanlar ne kadar, kâfi mi? İstanbul zelzeleye hazırlandı mı dersen, hayır. Bizim yaptığımız, bugüne kadar yaptığımız, yapılmayanların yanında çok az.

-Şimdi Parsons diye bir Amerikalı bilim insanı, bizden Türkler de var, bir küme yaptığı çalışmada 99 sarsıntılarından sonra her an olmak kaydıyla Marmara’da 7 ve üzerinde bir zelzelenin olma mümkünlüğünün yüzde 64 olduğunu buldular, yazdılar.

-Bütün dünyada büyük ölçüde bunu kabul etti. 2004 yılında da yayınladılar bunu önemli bir halde. Hasebiyle yani 30 yıl dediğin vakit işte sonu 2029 gelir. Bu biçimde biz de yani 24 seneyi nihayet geçirdik.

-Depremin yani olma döneminin sonlarına hakikat geliyoruz. Her yıl da Anadolu, Batı’ya yanlışsız yılda 2 buçuk santim ilerliyor her sene. 24 yılda da en az 50 cm daha gerilim birikti demektir.

-Bir de bu olan zelzeleler o denli yahut bu türlü muhakkak oranda gerilim yükleyebilir, yüklemiştir. O halde yani biz sona yaklaşıyoruz demektir.

“İSTANBUL’DA KAOS KELAM KONUSU OLABİLİR”

Prof. Dr. Naci Görür, zelzelenin akabinde İstanbul’a dışarıdan takviye gelmesi gerektiğini söz ederek, şöyle konuştu:

-Olası bir zelzelede İstanbul kendi kendine yetemez zira hastanelerin ne kadar çalışacağı, itfaiyenin ne kadar çalışacağı meçhul. Bir de bu gecekondu mantığıyla gelişmiş, plansız bir kent. Hasebiyle yani zelzelede olabilecek yıkım nedeniyle burada ulaşım da olmayabilir.

-Veya çok sorunlu olabilir. İstanbul’da büyük bir kaos kelam konusu olabilir. İnsanların aşikâr bir kısmı göçük altında kalabilir. Onlara ulaşılamayabilir cankurtaranlar çalışamayabilir. İstanbul’da bir kar yağışı, bir yağmur olduğu vakit bile biz İstanbul’un ne kadar kaosa sürüklendiğini görüyoruz.

-Öyle bir sarsıntıda, bu türlü dar yollarda üç beş binanın bile yıkılması sonucu nasıl bir kent içinde ulaşım sağlarsınız Allah bilir. Hasebiyle yani çok büyük bir ihtimalle motamot Güneydoğu örneğine bakarsan Güneydoğu’da nasıl hayat durduysa, İstanbul oradan daha makus bir durumda. Zira hem bina yoğunluğu hem nüfus yoğunluğu daha fazla, hem de gecekondu mantığıyla gelişmiş.

-Gelişme diyoruz; bence gelişmiş değil, kaosa sürüklenmiş. Artık o denli bir zelzelenin olması anında İstanbul kendi kendini besleyemez. Kendi kendine yardım edemez. Özetle kendi göbeğini kendi kesemez. Kesinlikle dışarıdan Marmara Bölgesi’nin dışından dayanak ve yardım gelmeli.

-Eğer İstanbul sarsıntıda yardım umut ediyorsa bunu, bu zelzeleye uzak büyük kentlerde yaparak yahut onlarla mutabakat yaparak, planlayarak bu işi yapması lazım. Takviye ve kurtarıcı grubun dışarıdan gelmesi lazım. Ya da milletlerarası takımın yardımın gelmesi lazım.

-Doğru dürüst havaalanı bile yok. Tahminen birinci zelzelede şu andaki yapılan İstanbul Havaalanı devre dışı kalacaktır. Niçin? Zira tabanı nedeniyle. Nasıl Hatay’da havaalanı kalmadı? Burada da tıpkı şey olacaktır. Atatürk Havaalanı’nı da yıktığımıza nazaran belirli ölçüde biz elimizden gelen yanlışlıkları maalesef biraz yapmış durumdayız.

“1967 ADAPAZARI SARSINTISINDAN SONRA O BÖLGEDE SARSINTI OLACAĞI SÖYLENMİŞTİ”

Prof. Dr. Naci Görür, 1967’de gerçekleşen Adapazarı sarsıntısı sonrasında yayımlanmış ulusal ve milletlerarası makalelerde ‘İzmit’e, Gölcük’e dikkat’ denildiğini, bilhassa 1979’da bu hususun gündeme geldiğini fakat sonrasında hiçbir tedbir alınmadığını belirterek şöyle devam etti:

-Seçimler geliyor, lokal seçimler. Ben tekrar bir kampanya yapacağım. Lokal seçimlerde bu zelzeleye hazırlığı gündeme getirelim diye. Ben eminim ki yeniden eminim ki yeniden olmayacak bir şey. Keşke olsa. Bu zelzele bakanlığı yahut afet bakanlığı çalıştırılırsa ve bu bakanlık devlet projesi biçiminde bu bakanlıkta işler yürütülürse yani siyasi gösterilerden uzak.

-Gelen iktidara nazaran işi yapıp yapmayacak üzere değil, hangi iktidar gelirse gelsin o projeleri yürütecek bir mantıkla yapılsa, biz 20 senede bu ülkeyi çok rahatlıkla zelzeleye hazırlarız. 1999 sarsıntıları de aslında geleceği belirli olan sarsıntıydı.

-1997, hatta 1967 Adapazarı sarsıntısından sonra o bölgede zelzele olabileceği söylenmişti, uyarılmıştı. Buna karşın bir şey yapılmadı. Ve sonuç 20 bin insanımız vefat etti, canımız yandı. O vakitten bu vakte istedik ki milletimizde bir sarsıntı kültürü gelişsin.

-Artık sarsıntı konusunda millet odunsuz bu işi uygulasın. Kendini yönetenlerden zelzele dirençli kentleri dilek etsinler. Yoksa geleceğimiz yok. O yüzden bana ‘Hocam bizim burada sarsıntı olacak mı?’ diye sormasınlar. Sen ölmezsen öteki yerde oburu ölecek, millet olarak problemlerimize sahip çıkalım. (DHA)