TÜRKONFED: Türkiye’nin cinsiyet eşitliği alanındaki ilerlemesi kısıtlı

TÜRKONFED, toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki mevcut durumu bilgiye dayalı tahliller ile ortaya koyarak, eşitliğin sağlanmasına yönelik siyaset tekliflerini paylaştığı ‘Veriye Dayalı Tahlil Sonucu Bayan Siyasetleri Raporu’nu yayımladı.

6 alanın incelendiği rapor Türkiye’deki ilerlemenin çok kısıtlı olduğuna işaret etti. Raporu kıymetlendiren TÜRKONFED İdare Konseyi Lideri Süleyman Sönmez, “Toplumsal cinsiyet eşitliği için zihinsel ve kültürel dönüşümü başlatan, bayanların hayatın her alanına aktif ve etkin katıldığı bir Türkiye hayal ediyoruz” dedi.

‘ÜCRET FARKI DÜZENLENMELİ’

Türkiye’de mevcut durumu yansıtan cinsiyet kırılımlı gelir durumu verisine erişimin kısıtlı olduğunun belirtildiği raporda, bayanların erkeklere göre daha fazla yoksulluk riski altında olduğuna işaret edildi. 2020 yılı Eurostat verisine nazaran yoksulluk riskindeki bayan oranı yüzde 52,2. Bu oranın 2010’da yüzde 52,4 olması ilerlemenin yavaş olduğunu gösteriyor.

Para-Gelir Seviyesi alanında; mevcut mevzuatın annelik fiyat açığını ve genel kadın-erkek ortasındaki fiyat açığını önleyecek formda düzenlenmesi ve bunun denetlenmesi, şeffaf fiyat uygulamasına geçilmesi, yoksullukla uğraş siyasetlerinde bayanlara öncelik verilmesi ve bayanların finansal okuryazarlığının artırılması önerildi.

NE EĞİTİMDE NE İSTİHDAMDA BAYAN ORANI

Raporun Bilgi-Eğitim alanında okullaşma oranı ele alındı. Çocuklarda okullaşma oranı birbirine yakın lakin 2021 yılı TÜİK datalarına nazaran lise üstü kurumlardan mezun olan erkek öğrenci oranı yüzde 24,8 iken kız öğrencilerde yüzde 20,6. Yükseköğretimde bayan oranı muhakkak eğitim alanlarında erkeklere oranla daha yüksek.

MEB 2020-2021 periyodu bilgilere nazaran de STEM mezunu olan bayan oranı yüzde 66,2, erkek oranı ise yüzde 33,8. Lakin Türkiye genelinde ne eğitimde ne istihdamda olan bayan oranı erkeklere nazaran epey yüksek. 2020 datalarına nazaran bayanların yüzde 35,4’ü, erkeklerin ise yüzde 19,5’i ne eğitimde ne istihdamda.

Raporda bayanların eğitim düzeyini artırmak ve NENİ oranını azaltmak için kamu yatırımlarına, bölgesel cinsiyet eşitsizliklerinin giderilmesine, NENİ kategorisinde gençlerin yanı sıra genç ebeveynler ve göçmenlere yönelik dataların de incelenmesi gerektiğine dikkat çekildi.

ÜCRETSİZ İŞLER BAYAN SORUMLULUĞUNDA

TÜRKONFED’in raporunda toplumsal cinsiyet eşitsizliği yaratan alanların en değerlilerinden birinin vakit olduğu belirtildi. 2021 yılı TÜİK verisine nazaran yemek yapma, bulaşık yıkama üzere işler yüksek oranda bayanın işi, meskenin ekonomik durumuyla alakalı fatura ödeme, alışveriş üzere işler erkeklerin sorumluluğu olarak görülüyor.

Çocuk ve yaşlı bakımı, mesken işleri ve yemek yapma üzere fiyatsız iş için bayanlar günde ortalama 305 dakika harcarken erkekler için bu mühlet 68 dakika.

Kadınların kendilerine vakit ayıramadığının belirtildiği raporda; iş teminatlı doğum ve ebeveyn müsaadesi, ulusal ve kentsel ölçekte toplumsal bakım hizmetleri altyapısının oluşturulması, sanayi bölgelerinde çalışan bayanlara yönelik kreş, süt odası üzere imkanların erişilebilir olması, kreş kurma ve yönetmeye yönelik mevzuat ve yönetmeliklerin muhtaçlıklar doğrultusunda güncellenmesi tekliflerine yer verildi.

KADIN TEMSİLİ YETERSİZ

Kadınların üst seviye karar alma durumlarında temsili erkeklere oranla hayli düşük. Raporun Güç-Temsil alanındaki bilgilere nazaran 2022 yılında yüzde 17,3 olan bayan milletvekili oranı bu yılki seçimler ile birlikte yüzde 20’ye yükselse de 31 vilayette bayan milletvekili bulunmuyor. 2019 mahallî seçimleri sonuçlarına nazaran de bayan belediye lideri büyükşehirlerde yüzde 10, öbür kentlerde yüzde 3 düzeyinde.

Öte yandan sırf kamuda değil özel daldaki üst seviye karar alma konumlarında da bayan temsili epeyce az. 2021 yılında büyük ölçekli şirketlerde idare heyetlerindeki bayan temsil oranı yüzde 18.

Raporda siyasi partilerin içinde bayanların güçlenmesi için bayan kollarının kaldırılarak, parti programlarının kadın-erkek birlikte planlanması, bayanların siyaset, toplum ve iktisat alanlarında eğitim alması, örgütlerin çalışma kurallarında bayanların iş-yaşam istikrarının gözetilmesini de kapsayan tekliflerde bulunuldu.

KADINLAR DAHA UZUN LAKİN DAHA SIHHATSİZ YAŞIYOR

Kadın Siyasetleri Raporu’nda incelenen son alan ise sıhhat oldu. TÜİK datalarına nazaran 2019-2021 yılları ortasında bayanların beklenen ömür müddeti 80,5, erkeklerin 75 yıl. Fakat tekrar tıpkı yılları kapsayan bilgiler, beklenen sağlıklı hayat mühletinin bayanlarda 56,5, erkeklerde 59,6 yıl olduğunu gösteriyor. Erkeklere oranla daha az sigara içen bayanlar, daha az idman yapıyor.

Eurostat verisine nazaran 2019’da fizikî antrenmana haftada 150 dakika ayırabilen erkeklerin oranı yüzde 8,3 iken bayanlarda bu oran yüzde 2,5. Bu alandaki siyaset tekliflerinde ise sıhhat hizmetlerine erişemeyen bayan nüfusunun yaşadığı manileri ortadan kaldırmak için kültürel ve bölgesel farklılıkların göz önünde bulundurulması, kürtaj hakkı ve aile planlamasıyla ilgili kısıtların giderilmesi, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hakkında bilgiye erişimin artırılması ve bu alanlarda MEB müfredatının kapsamının genişletilmesi yer aldı.