Gelir dağılımda bozulma artıyor
2018 kur krizinin akabinde gelir dağılımında ve bölüşümde başlayan bozulma, corona virüsü pandemisi ve 2021 kur krizi ile arttı. 2022 yılında da gelir adaletinde bozulma eğilimi sürdü.
Türkiye’deki bölüşüm ve gelir dağılımı şoku, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ve UBS’in istatistiklerine de yansıdı. Enflasyonun sert arttığı, fiyatların ise tıpkı oranda artış göstermediği 2022 yılında gelir dağılımında yaşanan bozulma dikkat çekti.
EMEK HİSSESİNDE DÜŞÜŞ
TÜİK’in bağımsız Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH), 2022 datalarına nazaran emeğin ulusal gelirden aldığı hissede gerçekleşen düşüş Bağımsız GSYH bilgilerine de yansıdı.
Emeğin büyümeden aldığı hisse son 5 yılda olduğu üzere 2022’de azalmaya devam etti.
İşgücüne yapılan ödemelerin hissesi 2018 yılında yüzde 33,5 iken bu oran 2022 yılında yüzde 26,3 oldu. Böylelikle başkanlık rejiminden bu yana işgücü ödemeleri hissesi 7,2 puan geriledi. Emeğin ulusal gelirden aldığı hisse 2021 yılında yüzde 30 olmuştu. Böylelikle bu oran bir yılda 3,7 puan gerilemiş oldu.
Öte yandan sermayenin ulusal gelirden aldığı hisse olan ‘net işletme artığı/karma gelirin payı’ ise 2021 yılında yüzde 52,3 iken 2022 yılında yüzde 53,7’e yükseldi. Bu hisse 2018’de yüzde 19,5, 2019’da yüzde 47,4, 2020’de yüzde 49,3, 2021’de yüzde 50,3 olmuştu.
2018 kur krizinin akabinde emeğin hissesi 2019’da tekrar yükselse de 2020’de corona virüsü pandemisi ile başlayan bölüşüm şoku 2021’de yaşanan kur krizi ile hızlandı. Bu eğilim 2022’de de sürdü.
GELİR DAĞILIMINDAKİ BOZULMA ARTTI
Gelir adeletindeki bozulma TÜİK’in mayıs ayında yayımladığı 2022’ye ait Gelir Dağılımı İstatistikleri’ne de yansıdı.
İstatistiklere nazaran en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 1,3 puan artarak yüzde 48’e çıktı.
En düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,1 puan azalarak yüzde 6’ya geriledi.
Bir başka değişle en güçlü yüzde 20’nin toplam gelirden aldığı hisse geçen yıl artarken en fakir yüzde 20’lik bölümün toplam gelirden aldığı hisse azaldı.
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,014 puan artış ile 0,415 olarak varsayım edildi. Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz ediyor.
EN VARLIKLI YÜZDE 1 SERVETTEN YÜZDE 39,5 HİSSE ALDI
UBS tarafından satın alınan Credit Suisse’in ağustos ayı içerisinde açıkladığı global servet raporunda da 2022 yılına ait Türkiye’deki gelir adaletsizliği ile ilgili çarpıcı datalar yer aldı.
Buna nazaran, Türkiye’de nüfusun en güçlü yüzde 1’inin toplam servetten aldığı hisse yüzde 39,5 oldu. Bu oran, nüfusun yüzde 90’lık kısmı için yalnızca yüzde 30,2 olarak gerçekleşti.
Nüfusun en varlıklı yüzde 5’lik kısmı toplam servetten yüzde 59,2 hisse alırken, nüfusun yüzde 95’lik kısmının aldığı hisse yalnızca yüzde 40,8 oldu.
Nüfusun en varlıklı yüzde 10’luk kısmı ise toplam servetin yüzde 69,8’ine sahip. Nüfusun en fakir yüzde 80’inin servetten aldığı toplam hisse da yüzde 18,7.
Nüfusun en fakir yüzde 30’luk kesiti ise servetten aldığı hisse ise ekside. Yani yetişkin nüfusun yüzde 30’unun servetini topladığınızda ortada servet değil yaklaşık 1 milyar dolarlık net borç oluyor.
100 bin dolar üstü servet sahibi kişi sayısı 1 milyon 256 bin. 52 bin 392 kişinin 1-5 milyon dolar ortası serveti var. 5-10 milyon dolar ortası servet sahibi kişi sayısı 4 bin 835. 2 bin 920 kişinin 10-50 milyon dolar ortası, 320 kişinin 50-100 milyon dolar ortası, 31 kişinin ise 500 milyon dolar üstü serveti bulunuyor.
