OVP’de kur ve enflasyon çelişkisi: Kur tırmanırken enflasyon nasıl düşecek?
Enflasyon, ulusal gelir, büyüme ve işsizlik üzere temel makro ekonomik bilgilerin 2024-2026 aralığında hangi düzeylerde olacağına yönelik gayelerin yer aldığı Orta Vadeli Program (OVP) bugün açıklandı.
Ancak hükümetin kur ve enflasyon amaçlarındaki çelişki dikkat çekiyor.
OVP ile duyurulan gayelere nazaran hükümet, 2023’te ortalama dolar/TL kurunun 23,88, 2024’te ortalama 36,78 düzeyinde olacağını öngörüyor.
Enflasyonun ise 2023’te yüzde 65’e çıkıp, 2024’te yüzde 33’e gerilemesi; 2026’da ise yüzde 8.5 ile tek haneye inmesi bekleniyor.
Ekonomistlerin dikkat çektiği bahis ise, gelecek yıl dolar kurunun yüzde 54 oranında kıymet kazanıp 36,78 TL düzeyine çıkarken, enflasyonun nasıl yüzde 33’e gerileyeceği…
‘KUR ARTARSA ENFLASYONUN ÖNÜ ALINMAZ, ÇÜNKÜ…’
İktisatçı Doç. Dr. Orhan Karaca, sozcu.com.tr’ye yaptığı değerlendirmede bu husus ile ilgili “Evet, kur ve enflasyon iddiaları kısmı bilmece üzere. Enflasyon konusuna çok da baş yormadan direkt TCMB’nin kestirimlerini alıp, yalnızca 2023 varsayımını son duruma nazaran biraz yükseltmişler üzere görünüyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Kur artışı ihracatı desteklemek için mecburî görülmüş olabilir” diyen Karaca, “Malum, ihracat pazarlarımızda da dert var” diye konuştu.
Karaca, bu durumda enflasyonun nasıl düşeceğine ait ise şunları söyledi:
“OVP’de söylenene bakılırsa, miktarsal sıkılaşmayı da içeren sıkı para siyaseti ile seçici kredi uygulamalarının takviyesiyle iç talepte dengelenme sağlanırken, üretim, rekabet ve verimlilik artışlarıyla dezenflasyon süreci başlatılacak. Bu bana Yeni İktisat Modeli (YEM) uygulamasının devamı üzere geldi. Enflasyonu düşürmeyi tekrar arzın artışına bağlamışlar anlaşılan. Arz kapasitesinin güçlendirilmesiyle enflasyon ataletine yol açan ögeler da giderilecekmiş…
Bunlar olsaydı YEM devrinde olur ve enflasyon buralara gelmezdi. Yeniden olmaz, kur artışı öngörüldüğü üzere olursa enflasyonun önü alınamaz. Çünkü Türkiye’de enflasyonun temel nedeni kur artışlarına bağlı maliyet artışlarıdır. Kur artarsa maliyetler de artacak, bu da fiyatlara yansıyacaktır.”
‘HEDEFLER ÇELİŞKİLİ YA DA İYİMSER’
Bu eleştiriyi destekleyen bir öbür data de büyüme oranlarına yönelik amaçlar.
Daha evvel 2023 için yüzde 5 ve 2024 için yüzde 5,5 olan ekonomik büyüme iddiaları, bu yıl için yüzde 4,4’e, gelecek yıl için ise yüzde 4’e düşürüldü. Ekonomik büyümenin sonraki iki yıl ise hızlanarak 2026’da yüzde 5’e tekrar yükseleceği öngörüldü.
Konu ile ilgili sozcu.com.tr’ye kıymetlendirme yapan Akademisyen Prof. Dr. Cem Başlevent, “Kur artışı bu seviyede iken ve iktisadın yüzde 5 civarı büyümesi beklenirken enflasyonda kayda kıymet bir düşüş sağlanması pek de mümkün değil. Bu bakımdan OVP ile duyurulan bu gayeleri ‘çelişkili ya da iyimser’ olarak nitelendirebiliriz” dedi.
‘SICAK PARA ÇEKME GAYELERİYLE ORANTILI’
Sozcu.com.tr’ye konuşan İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, OVP’ye nazaran kur artarken enflasyonun düşmesine yönelik gayelerin Türkiye’nin sıcak para çekme amaçlarıyla paralellik gösterdiğine işaret etti.
2024’te dolar kuru 36,78 TL’ye çıkarken enflasyonun yüzde 33’e gerilemesi öngörüsüne ait Kozanoğlu, “TL’de önemli bir gerçek paha kaybı içeren bu durumun birinci hedefinin, önümüzdeki devir için çok hayati kabul edilen ‘döviz kuru sıcak para girişleri için cazip bir ortam yaratmak’ olduğunu düşünüyorum” dedi.
Hükümetin bugünkü OVP’de yer alan maksatlarına bakıldığında, kur artışı öngörülse de TL’nin gelecek iki yılda görece istikrar kazanacağı kestirimlerinin de yapılabileceği yorumunda bulunan Prof. Dr. Kozanoğlu, şöyle devam etti:
‘BAŞARILSA DAHİ DIŞ YÜKÜMLÜLÜKLER 150 MİLYAR DOLAR ARTAR’
“Çünkü para çekebilmek için evvel paranıza paha kaybettirip, sonra istikrar kazanmasını istersiniz.
Böyle bakınca, Türkiye’nin üç yılda 95 milyar dolar cari açık vermesi öngörüldüğü maksadı dikkat çekiyor. Merkez Bankası rezervlerinin de önemli zayıfladığı düşünülürse bu eksikliği destek etmek için en az 50-60 milyar dolara gereksinim var.
Yani Türkiye’nin üç yılda en az 150 milyar dolar para çekmesi senaryosu altında hazırlanmış OVP. Lakin bu başarılsa dahi Türkiye’nin dış yükümlülüklerinin, dışa bağımlılığının 150 milyar dolar artışı manasına gelir.”
‘NE OLACAK DA ENFLASYON DÜŞECEK, CEVABI YOK’
Sozcu.com.tr’ye değerlendirmelerde bulunan İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez ise, açıklanan programlarda kur-enflasyon üzere çelişkilerden çok, gelecek yıllar için hedeflenen düşük enflasyonun nasıl sağlanacağına yönelik somut adımlardan bahsedilmediğinin altını çizdi.
Gelecek yıl enflasyonun yüzde 33’e gerileyeceği iddiasına ait Dr. Eğilmez, “Ne olacak da bir sonraki ay enflasyon gerilemiş olacak? Bunu açıklamadan yapılan öngörüler program değil, temenni olur” değerlendirmesinde bulundu.
BİR TAKİPÇİSİNİN ‘…’ SORUSUNA ‘…’ CEVABINI VERDİ
Öte yandan, İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, toplumsal medya hesabı üzerinden de bugün açıklanan OVP ile ilgili rastgele bir yazı yazmayacağını duyurdu ve açıklamasında “OVP benim açımdan yazı konusu yapılabilecek bir doküman değil” sözlerine yer verdi.
Bir takipçisinin kurdaki artışa karşın enflasyonun nasıl düşeceğine ait sorusu üzerine Eğilmez, “Oraya gelebilsek… Oraya gelene kadar neler var” karşılığını verdi.
