Yeni vergiler ve artırımları yolda

Dün açıklanan ve 2024-2026 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program’da (OVP) vatandaşın vergi yükünü artıracak yeni düzenlemelere işaret edilmesi dikkat çekti.

OVP’de yer alan iddialara nazaran hükümet, bütçe açığının 2023 için 1,6 trilyon TL, 2024 için 2,65 trilyon TL, 2025 için 1,82 trilyon TL ve 2026 için de 1,82 trilyon TL olacağını öngörüyor.

Devlet harcamalarındaki artışın 2025’ten itibaren yavaşlayacak olmasına ait kestirim, bütçe açığını daraltma gayeleriyle orantılı.

Ancak yeni vergiler koyarak ya da vergi oranlarını artırarak bu açığın kapatılması yoluna gidileceğinin işareti, vergi gelirleri varsayımlarında dikkat çeken artışlarla ortaya konuldu.

OVP’de yer alan kestirimlere nazaran hükümet, vergi gelirlerinin bu yıl yüzde 81,4 oranında artarak 4,2 trilyon TL’yi aşacağını öngörüyor.

Vergi gelirlerinin 2024’te 73 artışla 7,4 trilyon TL’ye çıkması beklenirken, 2025’te bu sayının yüzde 28,5 artışla 9,6 trilyon TL’ye ve 2026’da ise yüzde 19,3 artışla 11,4 trilyon TL’ye yükseleceği iddia ediliyor.

YENİ EMLAK VERGİSİ SİNYALİ, KONUTTA YENİ ZORUNLULUK

OVP’de yer alan vergi düzenlemelerine ait dikkat çeken noktalardan biri, direkt vergilere yönelik. İlgili unsurda ‘orta vadede direkt vergilerin hissesinin artırılacağı’ yazıyor.

Bu söze ilişkin sozcu.com.tr’ye değrelendirmelerde bulunan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Murat Batı, bunun gelir, kurumlar, emlak, MTV ve bedelli konut vergisinin kapsamının genişletilip ya da vergi oranlarının artırılacak olması manalarının çıkarılacağını söyledi.

“Bu kapsamda gayrimenkul alım-satımlarında ekspertiz mecburiliği geliyor. Şahıslar artık belirlenecek yeni meblağ üzerinden harç ödeyecek, müteahhitler de o meblağ üzerinden gelir ya da kurumlar vergisi verecek” diyen Doç. Dr. Batı, “KDV de bu yeni fiyat üzerinden, varsa hesaplanacak. Bunun dışında, emlak vergisi yine yazılıyor” diye konuştu.

‘2000 CC VE ÜSTÜ ARAÇLARDA ÖTV ARTABİLİR’

OVP’de vergi düzenlemelerine ait unsurlardan biri de karbon vergisiyle ilintili.

İlgili unsurda karbon vergisi niteliği taşıyan vergilerin tekrar gözden geçirileceği ve tamamlayıcı karbon vergisinin ekonomik tesirlerinin tahlil edileceği belirtiliyor.

Doç. Dr. Batı, bu maddeyi 2 bin CC ve üstü lüks araçlara yeni ÖTV artışı gelebileceği formunda değerlendirdiğini söyleyerek şunları söyledi:

“Bu stil vergiler kapsamında, akaryakıt ve dizelle çalışan araçların ÖTV ve MTV’sinde artışa gidilip, elektrikli araçlara ise teşvik gayeli düşük oranlı vergi düzenlemeleri gelebileceğini düşünüyorum.”

VERGİ TABANI GENİŞLETİLECEK: KKM’YE, KRİPTO VARLIĞA VE PIRLANTAYA…

OVP’deki vergi düzenlemelerine yönelik bir başka unsur de ‘vergi tabanının genişletilmesine’ ilişkin…

Bu kapsamda, kamu mali idaresinde sağlıklı gelir kaynaklarının artırılması için vergi tabanının genişletilecek olmasından kelam ediliyor.

Doç. Dr. Batı bu unsurdan hareketle, daha evvel vergi alınmayan eserlerin de artık vergi kapsamına alınacak olması ihtimaline işaret ediyor.

Bunlara Kur Muhafazalı Mevduat’tan (KKM) elde edilen gelirler ve kripto varlıklardan elde edilecek gelirlerin vergilendirilmesinin örnek verileceğini aktaran Batı ayrıyeten, pırlanta ve altın üzere değerli madenlerden ÖTV alınmasının da bu kapsamda değerlendirilebileceğinin üzerinde durdu.

80’LERİN BAŞINDAKİ VERGİ YİNE Mİ GELİYOR?

Batı ayrıyeten, 1982-1998 yıllarında uygulanan gelir vergisi kapsamındaki ‘hayat standardı esasının’ tekrar hayata geçirileceğine ait sinyaller alındığını da bildirdi.

Hayat standardı aslı, birtakım meslek kümelerinin düşük gelir elde ettikleri durumlarda da gelir vergisi ödemek durumunda kalmalarına ait bir uygulama. Örneğin bir hekim, mali müşavir ya da avukat bu yıl ziyan etse de hayat standardı temeline nazaran belirlenen meblağda gelir vergisi ödemek zorunda kalıyor.

EK BÜTÇEYE RAĞMEN! AÇIĞIN ULUSAL GELİRE ORANI %6,4

Sozcu.com.tr’ye konuşan İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz ise, bu yıl mevcut bütçenin yüzde 25’i kadar ek bütçe çıkarılmasına karşın tekrar de yüksek ölçüde bütçe açığı verilecek olmasına dikkat çekiyor.

“Mali disiplindeki bu bozulmanın 2024 yılında da devam edeceği öngörülüyor” diyen Prof. Dr. Yılmaz, “2024 için de 2023’te de olacağı üzere, bütçe açığının ulusal gelire oranının yüzde 6,4 olarak gerçekleştikten sonra fakat 2025’te yüzde 3,4’e indirilmesi hedefleniyor” dedi.

“2023’te ek bütçe 5,6 trilyon TL’lik bir büyüklüğe ulaşsa da harcama seviyesi 6,6 trilyon olarak gerçekleşecek” diyen Yılmaz, “Yüksek enflasyonun bütçe harcamalarını nominal olarak artırması sonucu hem bütçenin mal ve hizmet harcamaları ve cari transferleri ile bütçenin en kıymetli yükü olan işçi harcamaları artmaya devam edecek” değerlendirmesinde bulundu.

‘HAZİNE’NİN FAİZ YÜKÜ ARTACAK’

“2024 yılı için programlanan bütçe harcaması 11,1 trilyon TL ve bu sayı ek bütçeyle büyüyen 2023 yılı bütçe harcamalarının %70 oranında artması manasına geliyor” diyen Prof. Dr. Yılmaz, şöyle devam etti:

“Ancak bütçe harcamaların artış suratı 2025 ve 2026 yıllarında bir evvelki yıla nazaran yüzde 15’e düşüyor. 2024’te de bütçe, harcamacı yapısına devam edecek, bu yapıda lokal seçimlerin tesiri kendisini gösterecek. Lakin 2025 ve 2026 yıllarında maliye siyasetinin epeyce sıkılaştığına şahit olacağız.

Bütçe harcamaları içinde borç faiz masraflarının oranı 2023’te yüzde 9 olarak gerçekleşecek olsa da, iç borç stokundaki süratli artış ve sıkı para siyasetinin DİBS faizlerini üst taraflı etkilemesi ile hazinenin faiz yükü artacak ve gelecek yıllarda borç faiz masrafları kademeli olarak artarak 2026 yılında bütçe harcamalarının yüzde 15’ine kadar çıkacak.”