Probiyotik desteğine hakikaten gereksiniminiz var mı?

Hayvansal protein-yağ yüklü yetersiz lif içeren beslenme stili, antibiyotik tüketimi, gerilim, iltihaplı durumlar ve çok alkol tüketimi bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve bedenin hastalık oluşturan bakterilere karşı direncin azalmasına yol açar. Bu yüzden birçok ziyanlı mikroorganizma, bağırsak duvarından içeri girer ve bizi hasta eder. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bilimsel araştırmalara nazaran bedende probiyotik sayısının  artırılarak sağlıklı bir bağırsak florasına sahip olmanın pek çok hastalığa yakalanma riskini azalttığına dikkat çekti. Lakin özensiz probiyotik dayanağı alınmasının ise sakıncalı olduğunu belirterek, şu açıklamaları yaptı:

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk

Probiyotik ve prebiyotik nedir?

Probiyotik sözü yararlı bakterilerin genel ismidir ve sağlıklı bireylerde faydalı mikroorganizmaların (probiyotik) sayısı fazladır. Böylece ziyanlı mikroorganizmalar denetim altında tutulur. Yararlı bakteriler, ağız yoluyla bedene alınan; kalın bağırsağa canlı olarak ulaşan, mide asidinden ve safradan etkilenmeyen, oksijensiz ortamda yaşayan dost bakterileridir. Probiyotik bakteriler ziyanlı bakterilerin tesirlerini engelleyen, çoğalmalarını frenleyen, bağırsak ve genel beden sıhhati için olumlu tesirleri olan mikroorganizmalardır. Prebiyotikler ise probiyotiklerin besin kaynağıdır. Armut, elma, muz, karpuz, ıspanak, pazı, brokoli, bezelye, pırasa, enginar, kuşkonmaz, buğday, arpa, bulgur, soğan, sarımsak üzere besinler varlıklı prebiyotik kaynaklarıdır.

Vücutta ziyanlı bakteriler artarsa hangi problemler tetiklenir?

Kötü bakterilerin yeterli bakterilerden fazla olması beden istikrarını değiştirir. Ziyanlı bakterilerin sayı ve virulansının artması bedenin hasta olması manasına gelir. Zira çeşitli toksin ve zehirli unsurlar salgılayan bu ziyanlı bileşiklerin bedene geçmesiyle diyabet, koroner kalp hastalığı, kanser, romatizmal ve alerjik hastalıkların ortaya çıktığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu ziyanlı bakteri eserlerinin obezite, hipertansiyon üzere hastalıklara yol açtığı, cinsel işlevleri olumsuz etkilediği de artık bilinmektedir. Hasebiyle sağlıklı ve uzun bir ömür sürdürmenin sırlarının bu bahisteki bilimsel çalışmalarla da ortaya konacağı tezi giderek ehemmiyet kazanmaktadır.

Sağlığa ne üzere yararları vardır?

Probiyotikler dış ortamdan gelen yahut sindirim faaliyetleri esnasında ortaya çıkan toksik unsurların ve âlâ sindirilmemiş besin unsurlarının kana geçmesini engelleyen gözetici bir katman oluşturur. Probiyotiklerin bağırsak mukozası üzerinde oluşturduğu bu gözetici katman ortadan kalkarsa ziyanlı mikroorganizmalar çoğalır ve bağırsak geçirgenliği artar. Toksik unsurlar de geçirgenliği artan bu bağırsak mukozasından kan dolanımına geçer ve bedende bulunan bağışıklık sistemi hücrelerini uyararak çeşitli tepkilere yol açar. Bedene giren bu yabancı protein bileşiklerinin bir kısmı bedeninin kendi yapısal proteinlerine çok benzediği için, bağışıklık sistemi bu yabancı proteinleri algılayamaz. Yabancı proteinlere karşı bedenin geliştirdiği bağışıklık karşılığı kendi yapıtaşlarına yönelir ve sonuçta alerjik hastalıklar ve otoimmün denilen hastalıklara taban hazırlanır. Probiyotikler protein, yağ ve karbonhidratlara yönelik değişik sindirim enzimleri üretir. Bu enzimler proteinlerin yapı taşları olan aminoasitlere kadar indirgenmesine yardım eder ve nizamlı bir aminoasit emilimi gerçekleştirilmiş olur. Sindirilmesi epey güç olan liflerin, oligo ve disakkaridlerin kalın bağırsaktaki probiyotikler (dost bakteriler) tarafından sindirilmesiyle oluşan kısa zincirli yağ asitleri (lipoik asit, asetat, propiyonat, bütirat) ziyanlı bakterilerin üremesini pürüzler ve kolon hücrelerinin sağlıklı olmasını sağlar. Kısa zincirli yağ asitleri bağırsak hücreleri üzerinde esirgeyici tesire sahiptir. Bağırsak hücreleri için güç kaynağı olan bu bileşikler, mukus salgısını artırır ve anti-kanserojen tesir gösterir.

Anne karnındaki bebek için neden kıymetlidir?

Anne sütü en âlâ probiyotik eserdir. Anne karnında bulunan bebeğin bağırsaklarında ve cildinde rastgele bir probiyotik bakteri bulunmaz. Doğum süreci esnasında annenin doğum kanalından geçişi sırasında ortamda var olan probiyotik bakteriler bebeğin cildine yerleşir. Anne sütünün verilmesi sonrası ile bebeğin bağırsaklarında anne sütünde var olan probiyotik bakterilerin yerleşmesi süreci başlar. Doğum esnasında annenin probiyotik mikroflorasının sağlıklı olması son derece değerlidir. Olağan doğum yerine sezaryen doğumun tercih edilmesi bebekte sağlıklı bir mikroflora oluşmasına pürüz teşkil eder. Sezaryen doğum ile hastane ortamında var olan mikrobiyal flora cilde yerleşmiş olur.

Hangi besinlerde bulunur?

Yoğırt, kefir, tarhana, süzme peynir, boza, lahana turşusu probiyotik içeren doğal besinlerdir. Pastörizasyon süreci besinlerdeki (süt, meyve suyu, yoğurt) üzere besinlerin probiyotik tesiri sonludur. Meyve suları, bebek mamaları ve süt eserlerine giderek daha fazla oranda probiyotik eklenmektedir.

Takviye almadan evvel ne yapılmalı?

Gıdalar dışında probiyotiklerin kapsül, tablet ve toz formu da vardır. Lakin piyasada satılan probiyotik eserler için yasal bir düzenleme kelam konusu değildir. Tesirli probiyotik desteği için porsiyonda bir milyardan fazla canlı mikroorganizma olması gerekir. Probiyotik eserlerin etiketlerinde yazılan bakteri cinsi ve bakteri sayısının birtakım eserlerin içinde var olup olmadığı meçhuldür. Hangi cins ve ne kadar probiyotik bakterinin kimde nasıl tesir göstereceği konusu tartışmalıdır.  Bilhassa rastgele satılan, hekim önerisi ve denetimi dışında kullanılmaları yanlışsız değildir. Zira bağırsaklardaki bakteri istikrarını bozabilir.