Yazarlar
DEMET SELVİ – Kenan Diyarından Efes’e Yahudiler
İsrailoğulları bir başka deyişle Yahudiler, M.Ö 12 yüzyıl da göçebe kabileler halinde Kenan diyarını yani Ürdün Nehri’nin batsısında ki antik Filistin topraklarını ele geçirerek tarih sahnesinde görünmeye başladılar.
Aradan yüzyıllar geçti. Yahudiler, M:Ö: 1050 de bugün bile devam eden bir savaşın sonucu olarak Filistinlilerin esareti altına girdi.
Sadece Yahudi tarihinin değil dünya tarihinin en acıklı ve üzüntülü sahnelerinin yaşandığı Babil Sürgünü( M.Ö 7. Yüzyıl), Yahudilerin, önce Anadolu’ya sonra tüm dünyaya yayılmalarına da ilk etken oldu.
MS.ilk yüzyılın başında Roma’lılar tarafından Yahudilere karşı büyük haksızlıklar ve zulümler yapılmaya başlandı. Bir Roma eyaleti olan Yahudi toprakları Roma vekili tarafından yönetiliyor ve vergiler toplanıyordu.
-
39’da Caligula kendini Tanrı ilan edip bütün topraklarda heykellerinin dikilmesini emredince, Yahudiler isyan etti.
M.S. 70 de Vespasian’ın oğlu Titus Flavius’un oğlu Kudüs’ü kuşatıp yıkmasıyla isyan bastırıldı. Gamla ve Masada’daki Yahudi mevkileri yok edildi. Böylece Yahudilerin çoğu öldürüldü ve köleleştirildi. Bu acı olaylar sırasında 600.000 ile 1.300.000 Yahudi’nin öldüğü düşünülmektedir. Savaşan sonunda, Yahudi diasporası oluşmuş ve birçoğu Akdeniz kıyılarına kaçmışlardır.(Bkz. Selanik’ten Ne Çıkar, Ahmet Almaz, S.105)
İşte bunun sonucu olarak, M.Ö.2. yüzyılın başında Denizli Ahlat’ta Yahudi toplumu ortaya cıktı. Bunu M.Ö 3. Yüzyılda ortaya çıkan Manisa yakınlarında ki Sardis Yahudileri, yüzyıl sonrasında Bergama Yahudileri takip etti.
M.Ö ilk yüzyıl içinde Yahudiler, Aydın yakınlarında Tralleis ve nihayetinde Efes yakınlarında göründüler.
Babil Sürgünü, sırasında Yahudiler arasında yaygınlaşan “Kurtarıcı” fikrinin ilk sözcüsü İsa olmuş ve içinden çıktığı Yahudileri yeni bir dine davet ederek Hıristiyanlık inancının temelini atmıştı.
Roma İmparatoru Konstantin’in M.S. 313 yılında Hıristiyanlığı kabul etmesi Yahudilerin İzmir başta olmak üzere tüm Roma topraklarında istenmeyen bir millet olmasına neden oldu.
Bu tarihten itibaren Yahudiler, Anadolu ve Avrupa’da büyük sıkıntılar çekmeye başladı.
Tarihler 537’yi gösterdiğinde İmparator Justinen’in emirleri Yahudilerin haklarını sınırladı ve ibadetlerini şarta bağladı. Talmut’un çoğaltılması yasaklandı.
Artık Yahudiler için Roma topraklarında rahat ve huzur içinde yaşamaları çok zordu. Ancak çaresiz bir şekilde Mısır, İtalya, Doğu Anadolu , İran ve Arabistan topraklarında olduğu gibi İzmir yöresinde de yaşamaya devam ettiler.
