Tunceli Kent Müdafaa Konseyi ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Vilayet Uyum Heyeti tertibiyle Sanat Sokağı’nda Zelzele Gerçeği bahisli sempozyum düzenlendi. Açık havada düzenlenen sempozyuma Bilim Akademisi Kurucu Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Hüseyin Alan, Yapı ve Yapılaşma Jeofiziği Bilimsel ve Teknik Heyetinden akademisyen Prof. Dr. Mehmet Emin Candansayar, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve vatandaşlar katıldı.
Sempozyumun akabinde açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Naci Görür, Kuzey Anadolu Fay Çizgisinin sarsıntı mühletinin dolduğunu belirterek, Malatya fayının ve Ovacık fayının durumu ortada. Bu iki fay da Tunceli’ye 100 kilometrenin altında yakın. Bu fayın hareketi Tunceli’yi önemli bir halde tesirler. Kuzeyinizde Kuzey Anadolu fayı var. Dünyanın en faal, en problemli en faal faylarından biri. Bütün sarsıntıları etkileyen Türkiye’de isim yapmış sarsıntıları oluşturan fay dedi.
YILDA 2,5 SANTİMETRE HAREKET EDİYOR
Prof. Dr. Görür, Kuzey Anadolu Fay Sınırının 250 yılda bir zelzele ürettiğini ve yılda 2,5 santimetre hareket ettiğini belirterek şöyle devam etti:
“Tunceli, faylı bir bölge. Tunceli’nin kendisi Nazimiye fayı zonunun içerisinde. Bu fay zonu Tunceli’de kuzeybatıdan başlayıp güneydoğuya gerçek devam eden bir fay. Bu Elazığ Karakoçan fay zonuyla birleşiyor.
Düşey atılımlar gösterir. Yılda 4 milimetre hareketi olduğu ölçülmüştür. Bu fayın tekerrür dönemi hakkında rastgele bir bilgi yoktur. Tarihi periyotlarda de dahil olmak üzere Karakoçan bölümü de dahil rastgele bir zelzele izine de rastlanılmamıştır. Faal bir faydır.
Diğer faylar yani Tunceli’nin batısında olan bir fay yani Ovacık fayı. O fay da çok yavaş hareket eden bir faydır. Tekerrür dönemi aşağı üst 2 bin 400 yıldır. Yılda birkaç milimetre tahminen de 2 milimetre civarında bir harekete neden olur. Bu kadar yavaş olduğu için de bunda gerilim birikimi çok uzun vakit alır.
Bir de Tunceli’nin kuzeyinde bir fay var. Bizim Yedisu fayı dediğimiz Kuzey Anadolu fayının bir kısmı. Orası çok faal ve süratli. Yılda 2,5 santim hareket ediyor. Yaklaşık 250 senede bir sarsıntı üretiyor. Oradan çok tasamız var bizim. Tunceliyi etkileyebilecek önemli bir durum. Vakti tam bilmiyoruz lakin en son sarsıntı orada 1784 yılında demek ki vakti dolmuş yahut dolmak üzere. Ona dikkatli olmak lazım.
Bir zelzele de yeniden Tunceli’ye yakın Malatya fayı var. Malatya fayı da yani 2 bin 500 sene üzere tekerrür dönemi var. Bu son zelzeleler bu fayları tetiklemiş olabilir. Ya da bunlara gerilim transfer etmiş olabilir. Onları vaktinden evvel sarsıntı üretmeye zorlayabilir.”
BİZE YAKIŞAN KENDİ YERLEŞİM ALANLARIMIZI ZELZELEYE DİRENÇLİ YAPMAK
Tuncelinin sarsıntı faylarının ortasında olduğunu belirten Prof. Dr. Görür, yerleşim alanlarını zelzeleye karşı dirençli yapmak gerektiğini tabir ederek, şöyle konuştu:
“Zaman zelzelede kıymetli değil. Vakte bakıp hesap yapılmaz, ‘Şu kadar vaktimiz var, iyi’ diyemezsiniz. O vakitte da ölecek bizim insanlarımız, bugün de ziyan görecek bizim insanlarımız.
Bize yakışan, kendi yerleşim alanlarımızı zelzeleye dirençli yapmak. O nedenle Tuncelinin bu tehlike tahlilini yapıp, gerçek mikro bölgeleme çalışmalarını yapıp, sarsıntıya hazırlaması lazım.
Ben bunu yıllar evvel esasen belediye liderine da söylemiştim, lakin nedense çeşitli olanaksızlarla bu işi yapamamışlardı. Fakat bu işin yapamama mazereti olmaz. İnsanların can güvenliğiyle siz hiçbir biçimde mazeret çıkartamazsınız. Bu olduktan sonra, kenti bu bilgilere nazaran yönetmeli. Nerede bina yapılacak, nerede yapılmayacak?
Nerede kaç katlı olmayacak? Nerede imar olacak? Nerede iskan olacak? Nereden uzak duracağız? Bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkar. Tunceliyi bilhassa sarsıntıya dirençli binalar yapmak suretiyle ranta dayalı yüksek katlar yahut bina üretiminde, diyelim ki çeşitli nedenlerle demirden, çimentodan, projeden, dilim varmıyor lakin çalıp çırpmadan, 2’nci bir halde Tunceliyi yapılandırmak lazım.
Yapı stokunu elden geçirmek lazım. Dayanıksız olanları güçlendirip yahut yıkıp yine yapmak lazım. Bu kenti her an olabilecek sarsıntıya hazır tutmak gerekiyor.” (DHA)
