Almanya için tehlike çanları çalıyor

Avrupa’nın en büyüğü olan Alman iktisadı için tehlike çanları çalıyor.

4,1 trilyon dolarlık ulusal geliriyle dünyanın dördüncü büyük büyüğü olan Alman iktisadında son gelen datalar korkuları artırıyor.

Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 0,4 ve bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 0,1 küçülen Alman iktisadı, yılın ikinci çeyreğinde de yerinde saymıştı.

Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) üçüncü çeyrekte de küçülme bekliyor.

Bu hafta yayımlanan son OECD varsayımlarına nazaran, Alman iktisadının 2023’te yüzde 0,2 oranında küçülmesi öngörülüyor. OECD’ye nazaran, G20 içinde 2023’te küçülme beklenen iki ülkeden biri Almanya. Oburu ise Arjantin.

Almanya’da yıllık tüketici enflasyonu da yüzde 6,1 ile yüzde 2’lik maksadın çok üzerinde seyrediyor.

3,5 milyon Türkün yaşadığı ve yurt dışına yerleşmek isteyen Türklerin en çok tercih ettiği ülkelerin başında gelen Almanya’nın iktisadında yaşanan son gelişmeleri, TÜSİAD Berlin temsilcisi Alper Üçok ve gazeteci Tunç Akkoç sozcu.com.tr’ye kıymetlendirdi.

‘SORUNLAR SÜREKSİZ DEĞİL YAPISAL’

Alman iktisadının Covid19 salgını ile birlikte girdiği sakinliği 4 yıldır üzerinden atamadığına ve 2023’ün son çeyreğinde de küçülme beklendiğine için mevcut GSYH büyüklüğünün hâlâ 2019 yılı dördüncü çeyrek düzeyinde olduğuna işaret eden Üçok, “Bu nedenle Alman ekonomisindeki sıkıntılar süreksiz değil yapısal” dedi.

Almanya’da geniş kapsamlı yapısal ıslahat programının 2000’li yılların başlarında Schröder hükümeti tarafından uygulandığını, Agenda 2010 yapısal ıslahat programı ile Alman iktisadının Merkel devirlerinde büyüyebildiğini belirten Üçok, “Ancak değişen global şartlar ve rekabet yeni bir set yapısal ıslahat muhtaçlığı doğuruyor ve
Merkel’in son periyodu ve bugünkü hükümetler bu bahiste yol alamadılar” yorumunda bulundu.

‘ENERJİ ŞOKU ETKİLEDİ, REKABET GÜCÜNÜ KAYBEDİYOR’

Üçok, Alman iktisadının yapısal sıkıntılarını şöyle sıralıyor:

* Almanya, iktisadının ve endüstrisinin temeli olan kimi kesimlerde (otomotiv, kimya, makina, elektronik) dönüşümü gerçekleştirmekte gecikiyor ve münasebetiyle rekabet gücünü kaybediyor.

* Almanya’da sanayi üretimi geriliyor. Birçok dalda üretim 10 yıl evvelki düzeyde.

* Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan süreçte “Almanya İş Modeli” de ziyan gördü. Güç ve hammaddelerin büyük bir kısmını Rusya’dan tedarik eden Alman sanayi, güç şokundan değerli ölçüde etkilendi. Güç ağır bölümlerde (demir-çelik, metalurji, kimya, cam, kağıt) 2022’de üretim azalışı yüzde -10 ile yüzde -20 ortasında. Kimi güç ağır dallarda küçülme ve sanayisizleşme süreci yaşanması muhtemel.

* Almanya, dijital altyapı açısından AB’nin en geri kalmış ülkeleri ortasında ve bu ekonomiyi olumsuz etkiliyor.

İngiliz The Economist mecmuası, ağustos ortasında çıkan sayısında “Almanya bir defa daha Avrupa’nın hasta adamı mı” sorusunu kapağına taşımıştı.

‘DEMOGRAFİK AÇIK VAR, YATIRIMLAR TAŞINIYOR’

* Demografik açığı var. Almanya, ekonomik düzeyini koruyabilmek için her yıl 400 bin nitelikli işgücü göçüne muhtaçlık duyuyor. Bu gerçekleştirilemediği için 1,2 milyon durum açığı var, bunların 400 bini mühendis, teknisyen üzere nitelikli işgücü.

* Bu nedenlerle Alman iş dünyası yeni yatırımlarını yahut mevcut yatırımlardan bir kısmını Almanya dışına taşıyor yahut taşımayı düşünüyor. Alman Sanayi ve Ticaret Odaları (DIHK) anketine nazaran her 3 işletmeden 1’i yatırımını dışarıya taşıyor. Almanya buna ilaveten yabancı yatırım çekmede de zorlanıyor. Yabancı yatırım çekmede son 2 senede mesela Fransa’nın çok gerisinde kaldı.

ÇİN REKABETİ

* Almanya’da tüm bunların yanı sıra bürokrasi de çok büyük sorun haline geldi.

* Mevcut Alman hükümetinin en kıymetli projesi yeşil bir ekonomik ihtilal yaratarak bu alanlarda verilecek sübvansiyonlar ve oluşturulacak teknoloji ile büyümeyi tetiklemekti. Lakin görülüyor ki rüzgar türbinlerinden, güneş panellerine, solar hücrelere, ısı pompalarına, elektrikli araba piline kadar tüm bu alanlarda keskin bir Çin ve Asya rekabeti bu büyüme senaryosunu da önlüyor.

‘SAVAŞ, YAPTIRIMLAR VE KORUMACILIK ETKİLİYOR’

Akkoç da “Almanya’nın Ukrayna savaşı, Rusya’ya yönelik yaptırımlar, güç sorunu ve ABD’deki ‘korumacı’ siyasetler nedeniyle güç durumda olduğu gerçeği artık herkesçe kabul görüyor” değerlendirmesinde bulundu.

İmalat sanayi ve hizmet dalının düşüşte olduğuna işaret eden Akkoç, “İhracat daraldı. İnşaat bölümüne devlet müdahalesi daveti yapıldı. Ki, Almanya’nın gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 12’sini oluşturan ve yaklaşık 1 milyon bireye istihdam sağlayan inşaat bölümü, Alman iktisadının temel direklerinden biri olarak görülüyor” sözlerini kullandı.

Almanya’nın en güç ağır dallarında yüzde 20’lik büyük bir düşüş yaşadığına işaret eden Akkoç, “2015 üretim düzeyi başlangıç olarak alındığında, tüm sanayi üretimi yüzde 5 gerilerken, güç ağır bölümlerde bu oran yüzde 20’lere yaklaşıyor. Almanya’nın dünyada ön sıralarda yer aldığı kimya endüstrisindeki monopoller, üretimlerini Almanya’dan dışarıya kaydırmaya başladı” dedi.

En büyük tartışmalardan birinin de sanayisizleşme olduğunu belirten Akkoç, örneğin Alman Sanayi Federasyonu’nun (BDI), yalnızca büyük şirketlerin değil, KOBİ’lerin de faaliyetlerinin bir kısmını Almanya dışına taşımayı planladığını söylediğini aktardı.

“Almanya’nın en kıymetli sanayisi denilebilecek otomotiv bölümünde de işler güzel gitmiyor” diyen Akkoç, şöyle devam etti:

“Ukrayna savaşının yanı sıra, ABD’nin bilhassa Çin’e karşı muhafazacı siyasetleri ve derinleşen ABD-Çin rekabeti Almanya’yı olumsuz etkiliyor. Berlin’in iktisat modeli, amaç pazarı Çin olan mamul mallar ihraç etmek olarak öne çıkıyor. Çin’in oluşturduğu rekabet halihazırda büyük bir mahzur lakin güç maliyetlerindeki artış durumu daha da zorlaştırıyor.”

ABD’NİN EKONOMİK SAVAŞ İLANI

Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck’in haziran ayındaki konferansta, “[Amerikalılar] yarı iletkenlere sahip olmak istiyorlar, güneş gücü sanayisini istiyorlar, hidrojen sanayisini istiyorlar, elektrolizörleri istiyorlar,” dediğini ve ABD’de Biden idaresinin Enflasyonu Düşürme Yasası kapsamında devreye soktuğu devlet sübvansiyonları için, “Bu savaş ilanı üzere bir şey” tabirlerini kullandığını hatırlatan Akkoç, fakat Almanya’nın bu sarmaldan kurtulmak için ABD siyasetlerinden bağımsızlaşmak yerine, onların peşine takılarak Çin’e karşı tedbir almayı tercih ettiğine dikkat çekti.

“Yaklaşık 20 yıl evvel Almanya, ‘Avrupa’nın hasta adamı’ unvanını, bilhassa Çin’den makine ve arabalarına yönelik güçlü talebin tesiriyle daima bir refah periyodu başlatan argümanlı bir ‘işgücü piyasası reformları’ paketi ile aşmıştı. Almanya, satın aldığından çok daha fazlasını ihraç ediyordu. Artık, Rusya ve Çin’den ‘ayrışma’, yeni bir duruma işaret ediyor” diyen Akkoç, şöyle devam etti:

“Diğer yandan Almanya bu meseleleri uzun vadeli olarak ‘yeşil dönüşüm’ ile aşmayı planladığını söylüyor. Avrupa’nın ‘yeşil teknoloji’ ihracatı, şimdi Çin’in gerisinde olsa da hâlâ ABD’nin önünde.

Ayrıca Almanya her şeye karşın teşvikler için hazır olduğunu açıkladı. Sübvansiyon şemalarının genişletilmesi için hazırlıklar yapılıyor. Almanya’nın bir öteki yapısal sorunu olan bürokrasinin gevşetilmesi de tartışılıyor.

SAVAŞA NAZARAN YİNE DÜZENLEME ARAYIŞI

Öte yandan Ukrayna savaşı ile birlikte, Alman savunma dalına değerli bir kan pompalandığı da bir gerçek. Gerek silah şirketleri, gerekse de onlara bağlı endüstriler, 2022 Şubat’ından beri görülmedik pay rallileri yapıyorlar. Almanya iktisadını savaşa nazaran tekrar düzenleme arayışında.

2000’lerden evvel de düşük büyüme oranları ve yüksek işsizlik nedeniyle Almanya’ya ‘Avrupa’nın hasta adamı’ muamelesi yapılıyordu, lakin Almanya bunu aştı. Bugün ise yüksek teşvikler, bürokrasi pürüzlerinin aşılması tarafında atılacak adımlar vb. tedbirlere karşın Alman iktisadı büyük baskı altında.”