Antibiyotik kullanmadan evvel iki kez düşünün
Dünya Sağlık Örgütü bilgilerine nazaran ağrı kesicilerle antibiyotikler tüm dünya genelinde en sık kullanılan ve en fazla yan tesire yol açan ilaçlardır. ‘’Hasta, hasta yakını ve maalesef hekimler tarafından en fazla suistimal edilen ilaç kümesi antibiyotiklerdir.
Türkiye antibiyotik kullanımında Avrupa birincisidir ve yazılan her üç reçeteden birinde kesinlikle antibiyotik bulunmaktadır” diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu ilaçların az bilinen ziyanlarını şöyle açıkladı:
Her ateş yüksekliğinde alınmamalı
Enfeksiyon hastalıkları genelde yüksek ateşle seyreder. Fakat tekrar de her ateş enfeksiyon belirtisi değildir. Antibiyotikler yalnızca bakterilere karşı tesirli; mantar ve virüslere karşı tesirli değildir. Nezle, grip üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonlarıyla ishaller en sık ve gereksiz antibiyotik kullanılan hastalıklardır. Tüm bu akut hastalık durumlarında etken büyük çoğunlukla (yüzde 90) virüslerdir ve antibiyotik kullanımı gereksizdir. Bir enfeksiyon hastalığıyla karşı karşıya olunduğunda etkenin bakteri mi yoksa virüs mü olduğunun ayırt edilmesi son derece değerlidir. Tifo, amipli ve basili dizanteri, kolera, tüberküloza bağlı ishaller dışında bakterilerle oluşan ishal durumlarında bile antibiyotik kullanımı gereksizdir. İshal tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin en sık yan tesiri yeniden antibiyotiklere bağlı olarak gelişen ishallerdir.
Çocukluk devrinde de sık kullanılmamalı
Özellikle çocukluk periyodunda sık antibiyotik kullananlarda obezite, şeker hastalığı, kanser sıklığında artış, bağışıklık sisteminin bozulması üzere durumların sık olduğu bildirilmektedir. Antibiyotikler gerekli olduğu vakitlerde ve hekim nezaretinde uygulandığında faydalı olan ve hayat kurtaran ilaçlardır. Bu ilaçlar mutlaka ateş düşürücü ve ağrı kesici değildir.
İşte en korkulan yan tesirleri
Anafilaksi ve anafilaktik şok antibiyotiklerin en korkulan yan tesirlerindendir. Antibiyotik kullanımından çabucak sonra ortaya çıkan kaşıntı, kızarıklık, ürtikerle birlikte nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü, bazen bulantı, kusma, karın ağrısı üzere belirtilerle seyreder. Anafilaksi konusunda en çok korkulan antibiyotikler penisilin kümesi antibiyotiklerdir. Fakat her antibiyotik bu türlü bir tesire yol açabilir. Tekrar bilhassa muhakkak bir küme antibiyotik (florokinolonlar) kalpte bir çarpıntı ve akabinde kalp durması tablosuna yol açabilir. Başka en çok korkulan komplikasyonlardan biri de kanlı ishalle seyredebilen ince ve kalın bağırsak hastalığıdır. Antibiyotikler bağırsaklarımızda bulunan düzgün bakterileri (probiyotik) ortadan kaldırarak dengeyi bozar ve ishale neden olur. Antibiyotiklerin kimileri bilhassa karaciğer ve böbreklerde hasara yol açarak, karaciğer ve böbrek yetersizliğine yol açabilir. Antibiyotikler kan hücrelerinin imal yeri olan kemik iliğine de toksik tesirlidir. Bir doz antibiyotik dahi halli kan hücreleri olan eritrosit, lökosit ve trombositlerin imalini bozabilir. Antibiyotik kullanımı sonrası harika enfeksiyonlar örneğin bayanlarda mantar enfeksiyonları sıktır.
Nadir görülen ve şaşırtıcı yan etkileri
Bazı küme antibiyotikler (özellikle florokinolonlar) depresyon, halüsinasyon, psikotik tepki üzere yan tesirlere sebep olabilir. Beğenilen retina dekolmanı, tendon rüptürleri, periferik nöropatiler az bilinen fakat şaşırtan başka yan etkilerdendir. Kimi antibiyotikler ise iç kulak ve duyu sonlarını etkileyerek sağırlığa neden olabilir. Alerjik deri döküntüleri, baş ağrısı, baş dönmesi, tat alamama, ağız ve göz kuruluğu öteki yan tesirler ortasındadır.
Herkeste yan tesirlere yol açar mı?
Her antibiyotik kullananda yan tesir görülmez. Antibiyotiğin cinsi ve kullanan kişinin genetik yapısına nazaran yan tesirler değişir. Antibiyotik kullanımının kurallara bağlı olması, doktor tarafından uygulanması, gerekli müddet ve gerekli dozlarda kullanılması mecburidir.
