Doğu Karadeniz’de global iklim değişikliğinin tesirleri ile görülen ani, lokal ve şiddetli yağışlar, can ve mal kayıplarıyla sonuçlanan sel ve heyelanlara yol açıyor.
Yağışlar bilhassa dik ve eğimli topraklarda toprak hareketlerine neden oluyor. Bölgede etkin olan Karadeniz ile Kuzey Anadolu fayı ortasında oluşan mikro zelzeleler ise heyelan alanlarını tetikliyor.
Kandilli Rasathanesi’nin bilgilerine nazaran; 2022 yılında 50’ye yakın 2 ile 4 büyüklüğü ortasında yaşanan mikro zelzelelerin bölgede toprağı hareketlendirdiğini belirten uzmanlar, heyelanlardaki artışa dikkati çekiyor.
Bölgenin güçlü coğrafyasındaki tarım yerlerine esaslı ağaçlar dikilmesi gerektiğini öneren bilim insanları, mühendislik hizmetleri ile de riskli yamaçların inançlı hale getirilip, istinat duvarlarının ise gözden geçirilmesini tavsiye ediyor.
‘DEPREMLER HEYELANLARIN DURAĞANLIĞINI BOZUYOR’
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, faal fayların bölgede yer sarsıntılarına neden olup, toprağı harekete geçirdiğini belirterek, şöyle konuştu:
-Doğu Karadeniz’de heyelanların ana nedeni coğrafik şartlar. Çok yağış ve dik topoğrafya, heyelanların ana nedeni.
-Ancak son yıllarda yapılan müşahede, heyelanların oluşumlarında bir öteki değerli faktörün, bölge depremselliğinin heyelanlara neden olduğunu ortaya koyuyor. Karadeniz fayı, bölgenin faal tektoniğini oluşturuyor.
-Doğu Karadeniz, yılda 0,6 milimetre kadar yükseliyor ve 1-2 milimetre de kuzeye gerçek ilerliyor.
-Bu hareket fayların üzerinden gelişiyor. Faylar da bölgede zelzelelere neden oluyor. Sarsıntılar yer sarsıntısına sebebiyet veriyor, heyelanların da durağanlığını bozuyor.
‘HEYELANLARDA ARTIŞLAR YAŞANACAK’
2 büyüklüğündeki bir mikro sarsıntının bir futbol alanı kadar alanın yer altında kırıldığını gösterdiğini aktaran Prof. Dr. Bektaş, şöyle konuştu:
-Bu kırılma bir de sığ oluyorsa, 3-4 kilometre derinliğinde oluyorsa; bölgedeki yamaçların ve etrafın etkilenmemesi mümkün değil.
-Örneğin 2022 yılında Doğu Karadeniz’in kuzeye bakan yamaçlarında Kandilli’nin almış olduğu sarsıntı kayıtları, 50’ye yakın 2 ile 4 ortasında mikro zelzeleler olduğunu gösteriyor.
-Bu mikro sarsıntılar, bölgedeki dağların, yamaçların stabilitesini değerli ölçüde bozmuştur. 2022’den 2023’e hakikat geçtiğimiz sırada Kahramanmaraş Elbistan zelzelesi oldu ki; bu zelzelelerin dinamik gerilim transferini, sarsıntı dalgalarının buraya kadar olan tesirlerini yaşayıp, gördük.
-Bölgede yağışların daha da artacağını düşünecek olursak ve bu zelzelelerin de tesiriyle önümüzdeki aylarda heyelanlarda bir artışın olması kelam konusu olabilecek.
Prof. Dr. Osman Bektaş
‘ÖNLEMLERİN ALINMASI LAZIM’
Heyelanlara karşı alınacak tedbirlere de değinen Prof. Dr. Bektaş, “Heyelanlar bilhassa Karadeniz kıyısını kuzeyden güneye bağlayan yollar üzerinde kıymetli bir biçimde tesirli oluyor. Yolların kapanması sebebiyet veriyor. Heyelanlar en fazla gece tehlikeli oluyor. Heyelan artışları devam edecek. İklim değişimi, bölgenin tektonik ve coğrafik özelliği nedeniyle heyelanlarda artış olacak. Elbette ki heyelanları önlemek için birtakım mühendislik çalışmalar var. Bunların başında eğimi azaltmak, kaya düşmelerini önlemek için bohçalama yapmak üzere mühendisliğin temel prensipleri var. Bu tedbirlerin alınması lazım. İlgililerce, çok daha dikkatli bir halde, yollarda can güvenliğinin sağlanması lazım” diye konuştu. (DHA)
