Atatürk sporu görmezden gelmedi: Sağlam baş sağlam bedende bulunur

9 Eylül 1922’de düşmanın İzmir’den denize dökülmesiyle birlikte Kurtuluş Savaşı kazanılmış, 1918’de sona eren ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisiyle sonuçlanan 1. Dünya Savaşı sonrası başlayan esaret günleri sona ermişti.

Türkiye, doruktan tırnağa yenileniyor, değişiyordu. Cephedeki savaş sona ermişti lakin asıl savaş artık başlıyordu. Mustafa Kemal Atatürk, iktisattan sıhhate, endüstriden sanata, eğitimden spora kadar bir çok alanda kalkınma atakları yapmaya hazırlanıyordu.

17 Şubat 1923’te İzmir’de İzmir İktisat Kongresi yapıldığında şimdi cumhuriyet ilan edilmemişti. Atatürk’ün tek gayesi vardı; Türkiye’yi gelişmiş ülkeler düzeyine çıkarmak.

HEMEN KOLLARI SIVADI

Türkiye’nin gelişmesi için her şeyle şahsen ilgilenen Atatürk’ün en kıymet verdiği mevzulardan biri de spordu.

Çünkü Atatürk, spor yapan bireylerin zihinsel olarak da sağlıklı olacağını, yeni kurulan bir ülkenin gelişmesinde güçlü beyinlerin fakat sağlam bedenler üzerinde taşınabileceğini biliyordu. Sağlam baş sağlam bedende bulunurdu. Cet, “Ben atletin zeki, çevik ve ahlaklısını severim” diyerek de aslında spor yaparken takip edilmesi gereken yolu herkese göstermişti.

İstiklal Savaşı’nın kazanılmasının akabinde çabucak kolları sıvadı, Türk gençlerinin spor şuuruyla yetişmesi için birbirinden değerli adımlar attı.

BEDEN EĞİTİMİ DERSİNİ MECBUR KILAN BİRİNCİ DEVLET ADAMIYDI

Osmanlı devrinde vücut eğitimi dersleri birinci olarak ‘cimnastik’ ismi altında 1869’da askeri okullar ve Galatasaray Sultanisi’nde verilmeye başlamıştı.

Mustafa Kemal Atatürk, dünyada vücut eğitimini mecburi kılan birinci devlet adamı oldu. O devirde dünyanın en ünlü spor gazetesi olan Fransız L’Auto, Atatürk’ün spora verdiği değerli ilgili bir makale yayımladı.

Makalede, “Dünyada birinci kere vücut eğitimini mecburi kılan devlet adamı o oldu. Yalnız kağıt üzerinde, nutuklarda değil, bilfiil yerine getirdi. Stadyumlar ve çeşitli spor merkezleri tesis ettirdi. Halk meskenlerinin spor kollarını şahsen murakabe etti. Milletin mukadderatına hakim olduğu günden itibaren Türkiye’de spor, gitgide artan bir kıymet ve paha kazandı” sözleri yer aldı.

HÜKÜMET PROGRAMINA ALDI

Atatürk’ün spora verdiği kıymeti görmek için 18 Ağustos 1923 tarihli hükümet programına bakmak kafidir. Programda özetle, “Maarifin terbiyevi görevlerinden birincisi çocukların terbiye ve talimi, ikincisi terbiye ve talibi, üçüncüsü ulusal güzidelerin yetiştirilmesi için lazım gelen vasıtaların izhar ve teminidir. Çocukların terbiye ve talimi, bittabi mektepler vasıtasıyla temin edilecek ve mekteplerin çağdaş bir formda olgunlaşması için muallimlerin daha yeterli yetiştirilmesine, binaların ıslahına çalışılacaktır. Buna ulaşmak için Terbiye-i Bedeniyye Darülmuallilmini açılacak, izcilik teşkilatına ehemmiyet verilecek, programlar okullarda uygulanacaktır” tabirleri yer almıştı.

AVRUPA’DAN EĞİTMENLER GETİRİLDİ

Hükümet programında yer alan kararlar süratli bir biçimde hayata geçirilmişti. Terbiye-i Bedeniyye Darülmuallilmini, çok geçmeden ‘Gazi Terbiye Enstitüsü’ ismi altında Ankara’da hizmete açıldı. Avrupa’da vücut eğitimi tahsili gören Selim Sırrı Beyefendi (Tarcan) Çapa Muallim Mektebi’nde açılan kursların başına geçti. Avrupa’dan bahislerinde uzman eğitmenler getirildi. Bu eğitmenler ortasında İsveç’ten iki bayan eğitmen de vardı.

SPORA DAİMA EHEMMİYET VERDİ

Mustafa Kemal’in sporun gelişmesi için yaptığı çalışmalar cumhuriyet devri öncesinde başlamıştı. Hayatının her periyodunda spora ehemmiyet veren Atatürk, 1915’te ‘Osmanlı Genç Dernekleri Genel Müfettiştiği’ misyonuna atanmıştı. O periyotta hükümet için bir rapor hazırlamış ve okullardaki cimnastik derslerinin arttırılmasını ve yaygınlaştırılması gerektiğine dair tekliflerde bulunmuştu.

KULÜPLERE ‘DERNEK’ STATÜSÜ KAZANDIRDI

Atatürk, vücut eğitimi dersini mecbur kılarak sporun okullarda yaygınlaştırılmasını sağlarken
birçok spor kulübü de varlığını sürdürüyordu.

Futbol başta olmak üzere çeşitli branşlarda faaliyet gösteren kulüplerin daha güzel organize olabilmesi için tek çatı altında toplanması gerekiyordu. Türkiye Egzersiz Cemiyetleri İttifakı, Türk sporunun birinci resmi örgütü olarak faaliyet gösteriyordu.

16 Ocak 1924’te Ata’nın başkanlığında yapılan Bakanlar Şurası toplantısında kulüplerin kamu faydası dernek olduğu istikametinde karar çıkmıştır. Böylelikle devlet, birinci sefer spora yardım eli uzatmış, bütçeye spor için ödenek konulacağını taahhüt etmişti.

MUHAFIZ GÜCÜ’NÜ KURDU

Atatürk’ün kuruculuğuna öncelik ettiği kulüplerin başında Muhafız Gücü yer alıyor. 18 Temmuz 1920’de Atatürk’ün buyruğuyla Muhafız Alayı kuruldu.

Bu alaya bağlı olarak da ‘Muhafız Gücü’ ismi altında bir spor kulübü kurulmasına öncülük etti. Muhafız Gücü, futbol, atletizm, binicilik, polo ve bisiklet branşlarında faaliyet gösterdi. 6 Ankara Futbol Ligi şampiyonu, 1927’de Türkiye Futbol Şampiyonası’nda birinciliği kazandı. Basketbolda 1973-74, voleybolda ise 1974-75’te Türkiye Şampiyon oldu.