Bakan Fidan: Türkiye AİHM kararlarını en çok uygulayan ülkelerden biri

TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda bugün, Dışişleri Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçesi görüşüldü. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, gün boyunca yapılan tenkit ve yöneltilen soruları yanıtladı. Fidan’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

“ÇOK YETERLİ DİPLOMATINIZ VAR AMA…”

*Gerek Başbakanlık’ta gerek MİT’te 20 yıldır kesintisiz Dışişleri mensuplarıyla çok yakın çalıştık. TİKA’daki üçüncü, dördüncü yılımdan sonra vardığım sonuç şu olmuştu, bu arkadaşlar nitekim çok fedakarca çalışıyorlar.

*Dünyanın her yerinde, daima yeni bir ülke, yeni bir iklim, yeni bir ömür, yeni bir etraf, yeni bir habitat, yeni bir hava, yani her şey yeni ve bu beşerler 20 sene, 30 sene hayatlarını bu türlü geçiriyorlar.

*Ve bu hâlâ sağlıklı sağlam ve üreten durumda kalmaları da gerekiyor. Bu büyük bir fedakarlık, bu fedakarlığı göz arkası edemeyiz. Ancak burada bir karşıt orantı var. Kişisel olarak diplomatlarımız ne kadar düzgünse kurumsal olarak da kapasitemiz o kadar geliştirilmeye muhtaç.

*Yani kurumsal olarak hakikaten çok şey yapmamız gerekiyor. Bu ne demektir? Çok yeterli diplomatınız var lakin hepsini topladığınız vakit çok düzgün diplomasi ortaya çıkmayabiliyor.

*Dolayısıyla çok ağır, kurumsal çalışma yapmanız gerekir, sistematik bir halde, daima ıslahat, daima kesintisiz bir değişim içinde olmanız gerekiyor.

*Personel sayısı nitekim belirli noktalarda az, bilhassa FETÖ kalkışmasından sonra Dışişleri Bakanlığı’nda yapılan temizlikten sonra düşüş oldu.

*Bu hususta da olağan atılan adımlar var, işçi kalitesinden vazgeçmeden sayıyı nasıl artırabiliriz, onun için çalışıyoruz. Cumhurbaşkanlığımızla da bu mevzuda anlayış birliği içindeyiz, takım alma konusunda kasvet olmuyor bu istikameti itibariyle.

*Ama nitekim uygun arkadaşlar bulmakta dert yaşayabiliyoruz. Gençlerimizi kamu hizmetine teşvik etmekte daha fazla çalışmamız gerekiyor.

*Eskiden Hariciye’ye girmek bir ayrıcalıktı, zira yurt dışını görmek mümkündü. Artık aslında ülkemizin gelişmişliği şundan belirli, beşerler özel kesimde yahut kendi işlerinde çalışarak da yurt dışına artık gidebildikleri için Hariciye’de çalışmak biraz daha teknik ve gönüllülük temelinde bir şeye dönüşmüş oluyor.

“MAKUL BİR ORAN İÇİNDE OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM”

*Büyükelçi atamalarıyla ilgili birtakım tespitler var, bilhassa dışarıdan atamalarla ilgili. Bunların ben makul bir oran içinde olduğunu düşünüyorum dünyadaki yüzdeye baktığınız vakit, öteki ülkelere baktığımız vakit birebir biçimde bu uygulamaların olduğunu da görüyoruz.

“ŞU ANA KADAR BİRKAÇ ÜLKEDE 29 EKİM KUTLAMA ERTELEMEMİZ OLDU”

*Bazı vekillerimiz, 29 Ekim kutlaması ile ilgili birtakım konuları gündeme getirdiler. Şu ana kadar birkaç ülkede kutlama ertelememiz oldu.

*Onun sebebi de yüklü olarak Gazze olaylarında bulundukları ülkeler yas ilan ettiler. Bir ülke aslında İsrail idi, orada, o koşullarda kutlama yapılamazdı.

“AB MEDENİYETLER ÜSTÜ BİR YAPI OLAMADI”

*Şu tespit siyasi bir tespit değil, real bir tespit: bizim Avrupa Birliği (AB) üyelik talebimizde bir değişiklik yok ancak bizim AB üyesi yapılıp yapılmayacağımız problemi teknik bir bahis değil, kriterlere bağlı bir bahis değil, öncelikle onun altını çizelim.

*Bu AB’nin, ülkelerin stratejik olarak karar verecekleri bir husus. Biz bunu birebir ortamlarda hem AB yetkilileriyle başta Borrell olmak üzere kritik AB Bakanları ile de Dışişleri Bakanları ile de birebir tartıştığımız bahislerdir.

*Avrupa şuna karar vermek zorunda: Türkiye ölçeğinde bir ülkeyle Müslüman bir ülke ile ben yeni bir münasebet kurmak istiyor muyum? AB memleketler arası bir yapı kurmayı başardı ancak medeniyetler üstü bir yapı olamadı. Onun için de bir yere gidemiyor.

*Stratejik düşünenler aslında AB’nin biraz daha yararcı ve güç perspektifinden düşünenler, Türkiye ve diğer ülkelerin de Birlik içerisinde bulunmasını büyük yarar getireceğine inandılar.

*Ama genelde daha kimlik siyasetiyle bakanlar, parti siyasetlerinden ötürü, zira şunu yapıyorlar, ya muhafazakar partiden ya milliyetçi partiden, kendi tabanını yükseltmek için diğer bir milliyeti ve kültürü kötülemek zorunda, onu ötekileştirmek zorunda ki oy kazansın.

*AB bir kimlik siyaseti tercih ediyor, kendi iç siyasetini dayatmasından ötürü. Bu bizimle alakalı bir mevzu değil.

*Temel sorun, felsefi olarak kendilerinin bir şeye karar vermeleri gerekiyor. Yani, ‘Biz ne olacağız, bundan sonra bu türlü mi kalacağız, yoksa öteki türlü bir yapıya mı döneceğiz?’ Ukrayna savaşından sonra jeostratejik manada AB’nin tekrar genişlemesini sorgulanması öbür bir parametre havuzuna döndü. Bu hususlar tartışılıyor.

“ZAMAN VAKİT BAŞ BAŞA GELMEMİZE SEBEP OLAN KONULAR”

*AB konusunu biz tartışırken öteki taraftan kimi pratik bahisler var. Gümrük Birliği güncellemesi var, vize sorunu var. Bu mevzularda da önemli çalışmalarımız var. Her husus birbirine tesir ediyor olağan.

*Yani, AB’nin Amerika ile bir arada gerek bölgemizde gerek öbür yerlerde izlediği jeostratejik siyasetler vakit zaman baş başa gelmemize sebep olan bahisler. Burada Avrupa devletlerinin aşikâr mevzuları araç olarak kullandığını görüyorsunuz.

*Bakıyorsunuz, Kıbrıs’ta sorununuz var, bunu Gümrük Birliği’nde size çıkartıyor. Suriye’de bir şey yapmışsınız, vize sorununda karşımıza çıkıyor. Ege’de bir mevzu var, silah satışında, teknoloji transferinde karşınıza çıkıyor.

*Yani o kadar çok katmanlı ki. AB ile bağların ilerletilmesi için siz kendi hareket alanınıza ve tehdit algılamanıza, hiçbir şeye dokunmayacaksınız, onları rahatsız edecek bir şey yapmayacaksınız, onlar sizden ala mutlu epeyce size bir şey verecekler. Balkanlar’daki ülkelere bu türlü yapabilirler ancak Türkiye bu türlü bir ülke değil.

*Vize problemlerinin farkındayız, bu hususlar muhakkak ülkelerde artmış durumda tahminen ülkelerde bir değişiklik yok. O mevzuda çalışmalarımız devam ediyor.

“PROBLEM OLUYOR”

*Türkiye üye ülkeler ortasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını uygulamada yüzdesi en fazla olan ülkelerinde başında geliyor. Yüzde 89 küsür, yüzde 90 oranımız var aşağı üst.

*Belli sembolik davalar var. Orada da bizim bildirimiz şu oldu. Biz dedik ki, bu davalar daha mahkemeye gelmeden evvel Avrupa başşehirlerinde siyasallaştırılmış, tüzel bir dava olmaktan çıkıp Türkiye’deki iç siyasetin tarafı olma tarafına gitmiş bir dava.

*AİHM’e gitmeden evvel bir problem Berlin sokaklarında şovla başlıyorsa, kimi parlamentolardaki milletvekilleri organize edilip o dava sahiplenilip, Türkiye’ye siyasi baskı olarak getiriliyorsa bu sorun oluyor. Tıpkı davadan yargılanmış ve hakkında ihlal kararı verilmiş, Türkiye’nin de bunu uyguladığı birçok mevzu var.

*Bizim için daha sorunlu tipler var. Adam FETÖ imamı, mühleti dolmuş, bilmem ne olmuş, yani şey oluyor, çıkıyor hukuken ne emredilmişse onu yapıyoruz fakat siyasallaştırılan mevzularda ister istemez siyasal bir hal oluşuyor.

*Mahkemeye gitmeden evvel siz bunu siyasallaştırıp ülkeye baskı aracı olarak kullanıyorsunuz.

*Bazı milletvekilleri bilhassa gündeme getirdiler. Kategorik olarak güya devletimiz Kürt düşmanlığı yapıyormuş üzere bir algı oluşturuyorlar. Biz bunu büsbütün reddediyoruz. Bu türlü bir husus yok.

*Aslında bütün bu anlatılardaki Kürt sözünü çıkartıp oraya PKK sözünü koymak gerekiyor. Biz kategorik olarak PKK’nın düşmanıyız. Zevk olsun diye geliştirdiğimiz bir düşmanlık değil.

“SURİYE’DE SİYASAL TAHLİL BULUNMASI YOLUNDA ÇALIŞMAMIZ VAR”

*Suriye probleminde de hayli yapan bir rol oynamaya çalışıyoruz. Son 6-7 yıldır muhalefet ile rejim ortasında çatışma yok. Biz bu çatışmayı körükleyen taraf da değiliz. Siyasal bir tahlil bulunması yolunda beklentimiz de var, çalışmamız da var. Her türlü fırsatı değerlendirmeye çalışıyoruz.

*Ama rejimin şu anda kendi muhalefetiyle uzlaşmaya yönelik çok önemli adımlar attığını da görmüyoruz.

*Bir milletvekilimiz söyledi, rejim dedi, af ilan etti geçen hafta. Rejim bu affı 10 defa, 15 kez yaptı. Lakin şöyle bir dert var.

*Kendi halkıyla rejim ortasında itimat münasebeti olmayınca halk gitmiyor. Biz de beşerler kendileri istekli dönmediği sürece onları zorla gönderme talihimiz, imkânımız ve siyasetimiz yok. O denli niyetimiz de yok. (ANKA)