Bayanlarla ilgili önergeye AKP ve MHP’den ret

CHP kümesinin TBMM Genel Kurulu’nda Türkiye’de siyaset, kamu ve özel bölüm çalışma alanlarında bayan temsiliyetinin yetersizliğinin sebeplerinin araştırılması emeliyle verdiği araştırma önergesinin öne alınması önerisi AKP ve MHP oyları ile reddedildi.

CHP Antalya Milletvekili Aliye Coşar, teklife ait yaptığı konuşmada şunları söyledi:

“Dünya Ekonomik Forumunun cinsiyet eşitsizliği raporunda Türkiye yüzde 63,8’le cinsiyet eşitliğinde 129’uncu sırada yer aldı. TÜİK’in Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran şirketlerde üst seviye ve orta kademe yönetici konumundaki oran ise 2021 yılında yalnızca yüzde 20,7’dir.

*TÜİK 2021 datalarına nazaran Türkiye’de 15 ve daha üst yaştaki iş gücüne iştirak oranı erkeklerde yüzde 70,3; bayanlarda ise yalnızca yüzde 32,8’dir. OECD ülkelerinde bayanların iş gücüne iştirak ortalaması ise yüzde 51’dir.

*Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Kabinede ve lokal idarelerde bayan temsiliyeti eşit oranda değildir. 27’nci Devir Meclisi oluşturan milletvekillerinin sırf yüzde 17’si, bu periyotta ise yüzde 19’u bayanlardan oluşmaktadır.

“TARİH BUNU NOT ALDI”

*Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi ve Parlamentolar Ortası Birlik tarafından yayınlanan Siyasette Bayan 2023 Haritasındaki datalara nazaran Türkiye 186 ülke ortasında Parlamentoda bayan temsilindeki oranla 132’nci sırada yer almaktadır.

*27’nci Devirde Cumhuriyet Halk Partisi milletvekillerinin imzasıyla bayanların temsiliyet oranlarının artırılması emeliyle hazırlanan kanun teklifimiz bu Genel Konsey Salonu’nda AKP ve MHP oylarıyla reddedildi.

*Kadınların eşitlikçi, özgür ve demokratik bir ortamda yaşaması ve var olması için gerekli bir kanun teklifiydi. Cumhuriyetin 100’üncü yılında hâlâ cinsiyet eşitsizliğini konuşuyorsak bunun bir nedeni o gün verilen “hayır” oylarıdır. Ne yazık ki tarih bunu not almıştır.

BİR BAYAN BAKAN MİSYON YAPMAKTA

*Yürütme erkinde de sadece 1 bayan Bakan vazife almakta, bir evvelki kabinede ise bu sayı 2’ydi. Bayanın Aile Bakanlığı içine sıkıştırılmasını kabul etmiyoruz. Bayan bakanlığı kurulması bir zorunluluktur. Bayan temsiliyeti partilerüstü bir gayret alanıdır. Bu hususta hepimize misyonlar düşmektedir.

*Değerli arkadaşlar, ne yazık ki yargı erkinde de bayan temsiliyeti konusunda eşitlik kelam konusu değildir. Anayasa Mahkemesini oluşturan 15 üye ortasında maalesef bayan üye yoktur. Yargıçlar ve Savcılar Heyetinin 2022 yılında yayınladığı bilgilere nazaran Türkiye genelinde toplam 15.321 hâkim bulunmakta, bu sayının yüzde 46’sını bayanlar oluşturmaktadır.

*7.494 savcının ise yalnızca yüzde 16’sını bayanlar oluşturmaktadır. Toplumun yarısını oluşturan, her gün şiddete, tacize, zorbalığa uğrayan, cinayetlere kurban giden bayanlar, siyasette ve kamuda olduğu üzere, özel bölümde de karar alma süreçlerinde temsil edilmemektedir. Bayanın varlığı kabul ediliyor lakin görünmesi istenmiyor.

*Uzun yıllardan beri bayanların eşitlik, emek ve hak uğraşı devam etmektedir. Kadın-erkek eşitliği temel haktır ve demokrasinin temelidir.

“ÇOK GERİDEYİZ”

Saadet Partisi Denizli Milletvekili Sema Silkin Ün, “Kadınlarımızın temsildeki durumuna geçmeden evvel, 2003 ve 2022 yılları ortasında bayanların memnunluk seviyelerinde nasıl bir evrilme yaşadığımızdan bahsetmek istiyorum, data olarak da yerli ve ulusal kurumumuz TÜİK’in datalarına başvuruyorum. Yirmi yıllık bu sürecin sonunda kendini memnun ve çok keyifli kategorisinde hisseden bayanların oranı yüzde 15 azalıyor ve kendini mutsuz, çok mutsuz hisseden bayanların oranı yüzde 100 artış gösteriyor. Bu mutsuzluk da toplumsal teminattan yoksunluğun, istihdamda yer alamayışının, liyakatte, yükselmedeki zafiyetin, eşit işe eşit fiyat alamayışının, iş hayat istikrarını sağlayacak siyasetlerin tam manasıyla hayata geçirilemeyişin tesiri var. Bu bilgilerde neredeyiz pekala? Bayan istihdamında erkek istihdamının yarısındayız, buradaki cinsiyet açığımız yüzde 36,4. Cinsiyete dayalı fiyat ayrımcılığında kamuda yüzde 5, özel kesimde yüzde 15’teyiz. Çalışma saatleri açısından OECD’nin en uzun çalışan ülkesiyiz, her çalışan ortalama dört saat fazla çalışıyor. Bayanların iş gücüne iştirakinde iktidar partisinin kendi gayelerini bile yakaladığını söyleyemeyiz ve yüzde 52,4 olan dünya ortalamasının çok gerisindeyiz, Avrupa’nın sonundayız” diye konuştu.

ERDOĞAN’IN KELAMINI HATIRLATTI

İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sanat ise teklife ait şunları kaydetti:

*Bizim için cumhuriyet her şeydir; bağımsızlıktır, hürriyettir, insanca yaşamadır lakin en değerlisi bayan hakları ve fırsat eşitliğidir. Tarihin her periyodunda olduğu üzere devlete ve toplum yaşantısına hükümran olan siyasal kanılar, düşünme formları, çarpık zihniyet yapısı, idare biçimleri, bazen dinler, ideolojiler bayanların toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasal rolünü de belirliyor. Geldiğimiz durum ortada.

*Yoksulluktan, yolsuzluklardan, Türkiye’nin içine sokulduğu ekonomik kriz ve sebep olduğu toplumsal çürümeden en çok bayanlar ve çocuklar etkileniyor sayın milletvekilleri; yoksulluktan oy devşiren siyasal iktidaradır kelamım. Toplumun büyük kısmı açlık ve yoksulluk hududu altında. Bu türlü bir sistemde bayanlar çaresizdir sayın milletvekilleri. Evet, bayan oranımız yüzde 19,8 olmuş ve baktığımızda Türkiye tarihinin en yüksek bayan temsili lakin dünya ortalamasına baktığımızda yüzde 26,5 yani çok altındayız.

*Kaç bayan bakanımız var, kaç bayan valimiz var, kaç rektörümüz var, özel dalda kâfi, istikrarlı halde kaç yöneticimiz var? Son on ayda 364 bayan öldürüldü, bayana yönelik şiddet giderek yaygınlaşıyor, boşanmalar çığ üzere artıyor, aile yapımız sarsılıyor. Bu acılar yaşanırken Sayın Erdoğan diyor ki: ‘İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmemizin bayan hakları ve şiddetle uğraşa en küçük olumsuz tesiri olmamıştır’. Pekala, çekilmemizin olumlu bir tesiri oldu mu Sayın Erdoğan? Aile içi huzuru sağlayabildiniz mi, bayanları koruyabildiniz mi?

“BUYRUN BİRLİKTE BAKALIM”

HEDEP Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit ise şu sözleri kullandı;

*Türkiye de dünyada kadın-erkek eşitsizliğinin en ağır yaşandığı ülkelerden bir tanesi. Dünya Ekonomik Forumu’nun 144 ülke üzerinden yaptığı araştırmaya nazaran Türkiye, kadın-erkek eşitliğinde 131’inci sırada, sıhhat konusunda 59, eğitime erişimde 101, siyasete iştirakte 118 ve iktisatta 128’inci sırada yer almaktadır.

*Bizler eğitim hakkından erkeklerle eşit oranda faydalanamıyoruz, birebir işi yaptığımız erkeklerle birebir fiyatı almıyoruz, üstelik bunları değiştirmek için siyasete katılmak istediğimizde önümüz kesiliyor. Yeri erkek egemenliği olan, cinsiyet ayrımcılığına yol açan ve bayana yönelik şiddetin en temel nedeni olan cinsiyet eşitsizliği, biz bayanların toplumda eşit ve özgür biçimde var olmasını engelleyen sonuçlar doğurmaya devam ediyor maalesef.

*Bu problemlere kısmen de olsa burada değinmek istiyorum. Bayan uğraşının kazanımları mevcut iktidar tarafından her fırsatta yok edilmeye ve görünmez kılınmaya çalışılıyor. Neden mi bunu söylüyorum? Buyurun birlikte bakalım.

*Biz Plan ve Bütçe Kurulunda On İkinci Kalkınma Planı’nda 3.3.5 ‘Kadın’ başlığı altında şu tabirlerin yer almasını istedik: “Kamu, özel bölüm, siyaset dâhil tüm karar alma düzeneklerinde ve idarenin her kademesinde nüfusun yarısını oluşturan bayanların temsili ve iştirakinin artırılması maksadıyla basamaklı bir geçiş için çalışmalar yapılacaktır”ın gerisine “Yerel idarelerde belediye eş başkanlığı sisteminin ihdas edilmesi için yasal altyapı oluşturulacaktır.” cümlesinin eklenmesini istedik, reddedildi. Tıpkı cümleyi defaatle söz edeceğiz ve buradaki görüşmelerimizde de ısrarla bunun altını çizeceğiz.