İsrail, Gazze’deki akınlarıyla kendi iktisadını de vuruyor

İsrail’in Gazze Şeridi’ne ataklarında iki ayı geride bırakmasının akabinde ekonomik göstergelerin toparlandığını belirtmesine karşın pek çok kesimde şimdi bir düzgünleşme sağlanamadığı görülüyor.

Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim’de İsrail’in Mescid-i Aksa ve Filistinlilerin kutsal bedellerine yönelik akınlarla İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında sürdürdüğü insan hakları ihlallerine karşılık “Aksa Tufanı” isimli kapsamlı bir taarruz başlattı.

Filistinli kümeler, taarruz sırasında işgal altındaki Filistin topraklarına 5 binden fazla roket ve havan ateşlerken çok sayıda İsrail askeri ve kimi sivilleri esir alarak abluka altındaki Gazze Şeridi’ne götürdü.

İsrail ordusu tıpkı gün savaş durumu ilan ettiğini duyurdu ve Gazze Şeridi’ne yönelik ağır hava saldırısı başlattı.

İki ayı geride bırakan Gazze ataklarının İsrail iktisadı üzerinde de olumsuz tesirleri oldu. Birçok dalda gerileme yaşanmasının akabinde harikulâde hal ilan eden Tel Aviv hükümeti ve özel kesim, ziyanı telafi etmek için devreye girdi.

ŞEKELDE BEDEL KAYIPLARI

İsrail’in Gazze’ye yönelik akınları lokal para ünitesinin bedel kaybetmesine neden oldu ve İsrail şekeli dolar karşısında 11 yılın en düşük düzeyine geriledi. İsrail Merkez Bankasının 9 Ekim’de açıkladığı, lokal para ünitesini istikrara kavuşturmak için 30 milyar dolara kadar satış yapma planına karşın şekeldeki düşüşün önüne geçemedi.

Dolar/şekel paritesi 7 Ekim’de 3,83 iken 30 Ekim’de 4’e yükseldi. Yeniden ekimde Euro/şekel paritesi 4,08 iken, 30 Ekim’de 4,24’e çıktı.

İsrail Merkez Bankasının döviz piyasalarına müdahalesinin tesiriyle dolar/şekel paritesi geçen ayın sonunda ortalama 3,72’e geriledi. Ayrıyeten borsada da gerileme gözlemlendi.

EN ÇOK ETKİLENEN SEKTÖRLER

İsrail’in Gazze’ye taarruzlarıyla sarsılan bölümlerin başında turizm, emlak, iş gücü piyasası ve havacılık geliyor.

İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik akınlarını sürdürmesi Tel Aviv uçuşlarında iptallere sebep oldu. Ülke turizm hareketliliği ekim ayında yıllık bazda yüzde 76 azaldı.

İsrail İstatistik Ofisinin aylık raporuna nazaran ekim ayında İsrail’i yaklaşık 89 bin 700 turist ziyaret etti. Bu ziyaretlerin büyük kısmı ekim ayının birinci haftasında, ataklar başlamadan evvel gerçekleşti.

Geçen yıl ekim ayında ise İsrail’e 370 bin turist gelmişti.

Kasım ayına ait datalar şimdi yayınlanmasa da sayılarda keskin bir düşüş bekleniyor.

UÇUŞLARDA YÜZDE 80 DÜŞÜŞ YAŞANDI

Uçuş takip kaynaklarından Secret Flights’in 6 Kasım’da yaptığı açıklamaya nazaran, akınların başlangıcından bu yana Tel Aviv’deki Ben Gurion Milletlerarası Havalimanı’na gidiş-dönüş uçuşlarda ortalama yüzde 80 düşüş yaşandı.

Saldırılar öncesinde günlük yaklaşık 500 uçuşun yapıldığı Ben Gurion Havalimanı’nda taarruzlar sonrası birinci bir ayda günde ortalama 100 uçuş kaydedildi.

İsrail, Gazze Şeridi’ne yönelik hücumların başlangıcından bu yana uçuşlarını askıya alan milletlerarası hava yollarını, Tel Aviv’e gidiş-dönüş uçuşlarına tekrar başlamaya ikna etme teşebbüsleri için kolları sıvadı.

Devlet televizyonu KAN, 29 Kasım’daki haberinde, Ulusal Hava Yolları Şirketi Müdürü Udi Bar Oz’un 120’den fazla yabancı hava yolu temsilcisiyle, İsrail’e gidiş-dönüş uçuşlara tekrar başlamaya teşvik etmek hedefiyle görüşmelerde bulunduğunu aktardı.

Oz, Ben Gurion Havalimanı’nda milletlerarası, mahallî, özel ve kargo uçuşları dahil ortalama uçuş hareketinin günlük 200 olduğunu belirtti.

Gazze’ye atakların başlamasından bu yana İsrail havacılık şirketlerinin yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri’ne ilişkin Etihad Airways ile Flydubai, Çinli Hainan ve Rus şirketi Azimut hava yolları İsrail seferlerine devam etti.

950 BİN İŞ GÜCÜ KAYBI

Gazze’ye yönelik taarruzlarının başladığı 7 Ekim’den bu yana İsrail’de 950 bin iş gücü kaybı oldu. Gazze Şeridi etrafındaki Yahudi yerleşim ünitelerinde ve kuzeyde Lübnan hududunda iş yerlerine ulaşamayan yüz binlerce kişi olduğu belirtiliyor.

Ayrıca taarruzlardan bu yana 178 binden fazla Filistinli emekçi, İsrail ve yerleşim ünitelerindeki iş yerlerine ulaşamadı.

İsrail iktisadının Filistinli personelleri kaybetmesinin yanı sıra 350 bin İsrailli çalışan ve personel, iş yerlerinden ayrılarak Gazze Şeridi’ndeki akınlar ile kuzeyde Lübnan sonundaki çatışmalara katılmak üzere orduya katıldı.

İsrail Çalışma Bakanlığının bilgilerine nazaran, savaş nedeniyle yaklaşık 46 bin İsrailli personel işten çıkarıldı.

Halihazırda çalışanların da orduda yedek kuvvete ilhak olması, Gazze Şeridi yakınlarında yaşıyor olması ya da çocuklarıyla konutta kalması nedeniyle 760 binlik iş gücünün yaklaşık yüzde 18’i çalışmıyor.

Ayrıca İsrail iktisadı alanında faaliyet gösteren “Globes” sitesinin aktardığı datalara nazaran, akınlar nedeniyle birden fazla tarım alanında çalışan 20-25 bin Asyalı emekçi işini bıraktı, bir kısmı da ülkelerine geri döndü.

EMLAK KESİMİ DE ETKİLENDİ

İsrail’in Gazze’ye taarruzlarından etkilenen bir öbür kesim de gayrimenkul oldu.

İsrail’deki emlak bölümünde yaklaşık 178 bin Filistinli çalışan bulunuyordu. Taarruzların başlamasıyla bunların yaklaşık 90 bini işlerine geri dönmedi.

Emlak kesimi, İsrail Menkul Değerler Borsasında da kıymet kaybetti. Gazze’ye ataklar öncesine kıyasla kasım ayı sonu prestijiyle yüzde 8’den fazla düşüş gösterdi.