Taban fiyat ne kadar olacak? Minimum fiyat artırımı muhakkak oluyor…
Asgari fiyat için kritik periyoda girildi, Aralık ayı içinde personel, patron ve hükümeti temsil eden heyetler görüşerek taban fiyatı belirleyecek. Taban fiyat artırımı personel, patron ve hükümeti temsil eden 5’er şahıstan oluşan 15 kişilik komite tarafından belirleniyor. Minimum fiyat toplantıları için takvimin belirlenmesinin beklendiği görüşme 11 Aralık Pazartesi günü gerçekleştirilecek.
ASGARİ FİYAT NE KADAR OLACAK?
Bugün başlayacak görüşmelerde minimum fiyat için pazarlığın 15.700 liradan açılması bekleniyor.
5 aylık enflasyon yüzde 33.66 gerçekleşti. Aralık enflasyonu aylık yüzde 3 civarında olursa 6 aylık enflasyon en az yüzde 37.3 olabilir. Enflasyon kaybı telafi edilirse minimum fiyat en az 15.700 liraya çıkarılabilir. Bu tabloda refah hissesi verilmezse minimum fiyatın, yılın birinci aylarında, açlık hududunun altına düşmesi tekrar kaçınılmaz olacak.
Farklı senaryolara bakıldığında ise minimum fiyat, yüzde 30 artırılırsa 14.822 TL, yüzde 40 artırılırsa 15.962 TL, yüzde 50 artırılırsa 17.103 TL, yüzde 60 artırılırsa 18.243 TL olacak.
BAKAN’DAN TABAN FİYAT AÇIKLAMASI
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak minimum fiyatın, 31 Aralık’a kadar Resmi Gazete’de yayımlanması gerektiğini belirterek, “Tek artırım olacak, zira yönetmeliğimizde de öyle” dedi.
Işıkhan, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde gerçekleştirilen Kabine Toplantısı sonrası gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Bir soru üzerine Işıkhan, minimum fiyatı belirlemek üzere temmuzda olduğu üzere süratli halde taraflarla bir ortaya geleceklerini tabir ederek, “Pazartesi süreci başlatacağız, kurullarla bürokratlarımız çalışıyor. Neticelenince de sizinle paylaşacağız” diye konuştu.
YÖNETMELİKTE “ASGARİ FİYATA TEK ZAM” YAZIYOR MU?
Hükümet, yüksek enflasyonun faturasını çalışanlara kesmekte ve 2024’te taban fiyata tek artırım yapmakta kararlı görünüyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, dün taban fiyat artırımıyla ilgili yaptığı açıklamada “Tek artırım olacak, zira yönetmeliğimizde de öyle” dedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da hafta başında yaptığı açıklamada “Asgari fiyat artışı yıl içinde bir keredir. Bir sefer verilecek artırımla bu iş biter” demişti.
Ancak mevzuatta yılda tek artırım yapılmasına dair rastgele bir ibare bulunmuyor.
YÖNETMELİKTE NE YAZIYOR?
Yürürlükte olan Minimum Fiyat Yönetmeliği’nin yedinci unsurunda “Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir” tabiri yer alıyor. Bu husus, taban fiyata yılda birden fazla artırım yapılması önünde yasal hiçbir mani olmadığını gösteriyor. Kaldı ki, yasal pürüz olsa bile yasa ya da yönetmeliğin değiştirilmesi sıkıntı değil.
Zaten son iki yılda taban fiyata yıl içinde orta artırım yapıldı. AKP’nin iktidarda olduğu 21 yılın 12’sinde taban fiyat yılda iki kere, 9’unda ise bir defa zamlandı.
Yönetmelikte ayrıyeten taban fiyat, “İşçilere olağan bir çalışma günü karşılığı ödenen ve emekçinin besin, konut, giysi, sıhhat, ulaşım ve kültür üzere zarurî muhtaçlıklarını günün fiyatları üzerinden taban seviyede karşılamaya yetecek ücret” olarak tanımlanıyor.
Yönetmelikte Minimum Fiyat Kurulu için de “Komisyon, fiyatın belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu toplumsal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan fiyatların genel durumunu ve geçim kaidelerini göz önünde bulundurur” deniliyor.
İŞÇİ VE PATRON VERGİ İNDİRİMİNDE MUTABIK
Bu yılki görüşmelerde evvelki yıllardan farklı olarak, 5 kişilik TÜRK-İŞ heyetinde birinci kere 4 personel birden yer alacak. Kasiyer, sıhhat çalışanı, güç emekçisi ve karayollarında çalışan bir taşeron personel, bu yıl yeni taban fiyatın belirlenmesi sürecine katkı verecek.
Yeni taban fiyat için talebini kamuoyuyla şimdi paylaşmayan Türk-İş, “İnsan onuruna yakışır” seviyede bir minimum fiyat talep ediyor.
Yeni taban fiyatın bu yıl personel, patron ve hükümetin üçlü mutabakatıyla belirlenmesini isteyen TİSK ise fiyatın istikrarlı, istihdamı ve rekabet gücünü kollayıcı bir düzeyde olması gerektiği görüşünde. TİSK’in minimum fiyat patron dayanağının artırılarak devam ettirilmesi konusundaki ısrarı da sürüyor.
İşçi ve patron tarafı minimum fiyattaki görüş farklılığına karşın vergi indirimi konusunda mutabık. Her iki taraf, fiyatlar üzerindeki vergilerin kademeli olarak azaltılmasında hemfikir.
ASGARİ FİYAT NE VAKİT MUHAKKAK OLACAK?
Vedat Işıkhan, “Temmuz ayında minimum fiyat görüşmelerinin çabuk bitirilmesi için efor gösterilmişti. Bu görüşmelerde de ay sonuna kalmadan sonuç açıklanır mı?” sorusu üzerine, şunları kaydetti:
“Komisyonun çalışmasına bağlı. Teknik çalışmalar yapılıyor. Biliyorsunuz bakanlıklardan temsilciler geliyor, erken bitirilmesi konusunda onların çalışmaları bize biçim verecek. Ocak ayından itibaren geçerli olacak taban fiyatı, 31 Aralık’a kadar Resmi Gazete’de yayımlamak zorundayız.
Komisyonlar ne kadar süratli çalışırlarsa biz de sonucu o kadar süratli açıklayacağız. Şu an tüm göstergeler olumlu gidiyor. Pazartesi Türk-İş ve TİSK liderimizle bir açılışımız olacak. Süreci, Sayın Cumhurbaşkanımıza arz ettim. Prensibimiz, her zamanki üzere siz de biliyorsunuz, çalışanlarımızı enflasyona ezdirmemek.”
2024 SONUNDA AÇLIK HUDUDU 21 BİNİ AŞACAK
Asgari fiyat şu an prestijiyle 11 bin 402 TL. Türk-İş’in araştırmasına nazaran, kasım ayı prestijiyle bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ aylık 18 bin 239,8 TL’ye ulaşmış durumda.
Kasım ayında dört kişilik bir aile için açlık hududu 14 bin 25 TL, yoksulluk hududu 45 bin 686 TL’ye ulaştı.
Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon iddialarının tutması durumunda açlık sonu Temmuz 2024’te 18 bin 500 TL’yi, Aralık 2024’te ise 21 bin TL’yi aşacak.
TCMB 2024 sonunda resmi enflasyonun yüzde 36 olmasını bekliyor. Minimum fiyata tek artırım olması durumunda yıl sonuna kadar minimum fiyatta en az yüzde 36’lık kayıp olacak.
ASGARİ FİYAT NASIL BELİRLENİYOR?
Milyonlarca çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren yeni taban fiyatı belirleme çalışmalarında süreç Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığındaki birinci toplantıyla başlayacak.
Asgari fiyatı, yasa gereği personel, patron ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 şahıstan oluşan Minimum Fiyat Tespit Komitesi belirliyor.
Komisyon, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni taban fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört defa toplanıyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği kurul, en az 10 üyenin iştirakiyle toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor.
Oyların eşitliği halinde Kurul liderin bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Işıkhan, SSK (4a) statüsünde 16,4 milyon çalışan bulunurken bunun yüzde 40’ına denk gelen 6,6 milyonunun minimum fiyatlı olduğunu belirtmişti.
Asgari fiyat, en son temmuz ayında yapılan yüzde 34 artırım ile net 11 bin 402 liraya yükseltilmişti.
Asgari fiyatın Taban Fiyat Tespit Komitesi tarafından belirlendiğini anımsatan Işıkhan, şöyle konuştu:
“Asgari fiyatın tespiti sırasında, kuruldaki personel, patron ve devlet temsilcilerinin görüşlerinin alınması ve toplumsal diyalog anlayışı içinde adil bir sürecin işletilmesi değerlidir. Tüm bu süreçlerin milletlerarası standartlara uyumlu olmasını sağlamak, bizim için değerli bir sorumluluktur. Doğal şunu da belirtmem gerekir ki minimum fiyat, yasal olarak ödenmesi gereken en düşük fiyat düzeyidir. Minimum fiyatın, toplumsal refaha olumlu katkıda bulunma potansiyelinin yanı sıra, taban fiyat seviyesinin belirlenmesine yönelik çalışmalarımızda; çalışanları korumak ve sürdürülebilir bir ekonomiyi desteklemek ortasında yanlışsız dengeyi kurmak için potansiyel seçenekleri de dikkatle kıymetlendiriyoruz. Bu bakımdan, fiyatlı kısmın hayat standartları ve enflasyon seviyesi kadar işletmelerimizin sürdürülebilirliği bizim için kıymetlidir. Münasebetiyle belirlenecek minimum fiyatın tesiri yalnızca bu fiyat seviyesinde çalışan personellerimizle hudutlu değildir. Yapılacak artış, öbür gelir kümelerinin da fiyatlarında olumlu tesir yapmaktadır.”
Asgari fiyat seviyesinin genel fiyat seviyesine de etki ettiğini vurgulayan Işıkhan, “Asgari fiyattaki artış birtakım emekçilerimizin fiyatlarını direkt birtakım personellerimizin fiyatlarını de dolaylı etkilemekte. Diğer bir deyişle, minimum fiyattaki artışın birçok ekonomik göstergeyi değiştirdiğini ve etkilediğini söyleyebiliriz. Belirleyeceğimiz bu fiyat, istihdam, gelir dağılımı, fiyatlar genel seviyesi ve büyümenin üzerinde yarattığı tesirler ile iktisat siyasetleri açısından da kıymetlidir.” dedi.
