Taban fiyatta kritik hafta: Bu hafta açıklanması bekleniyor
İlk toplantısını 11 Aralık’ta, ikinci toplantısını 18 Aralık’ta Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nda yapan Taban Fiyat Tespit Kurulu’nda, taraflar müzakerelerini sürdürürken sonuncu kararın bu hafta açıklanması bekleniyor.
Doğrudan 7 milyona yakın çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren yeni taban fiyat sayısının belirlemesine yönelik süreçte patron tarafını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), emekçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için TÜRK-İŞ temsil ediyor.
Ayrıca komitede birinci sefer 4 emekçi temsilcisi de bulunuyor. Emekçilerden biri Çorum’dan güç emekçisi, bir kişi Cankurtaran’dan karayolu emekçisi, bir kişi AVM personeli, bir kişi ise Adana’dan sıhhat emekçisi olarak kurulda bulunuyor.
İkinci toplatının da akabinde minimum fiyat için bir sayı açıklanmazken bu yıl birinci kere taban fiyat tespit komitesi toplantılarına katılan emekçiler dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
İŞÇİLERDEN ÇARICI AÇIKLAMALAR
Komisyon toplantılarına katılan Adana Kent Hastanesi’nde paklık çalışanı olarak çalışan Hatice Akgedik ve karayollarında 9 yıldır taşeron olarak çalışan Durmuş Öztürk ikinci taban fiyat görüşmesinden sonra soruları yanıtladı.
Öztürk toplantı sonrasında yaptığı açıklamada “Bizim çocuklarımız da var. İster istemez bizim çocuklarımız da meyve yemek istiyor.Bizim çocuklarımız da peynir yemek istiyor. Bunları yiyemiyor. Gelişimleri zayıf oluyor. Biz neden hayat kurallarına uygun hayat koşulu içinde yaşamıyoruz? Çocuklarımız okula gidiyor, 10 lira para istiyor veremiyoruz. Bundan daha evvel çocukların Öğretmenler Günü vardı. Oğlum geldi dedi ki; ‘Baba, Öğretmenler Günü kutlayacağız. Bana 10 lira para verir misin’ dedi. Ben de dedim ki; ‘Oğlum 10 lira param yok’, ‘Herkes Öğretmenler Günü’nü kutlayacak, bizde neden para olmuyor’ dedi. Şöyle düşündüm, o akşam da sabaha kadar da uyuyamadım. Bir yerlerden, çocuğuma 10 lira verebilmek için borç aldım” sözlerine yer vermişti.
Asgari fiyat tespit komitesinde bayan personelleri temsil eden Hatice Akgedik ise şunları söylemişti:
“İşçiler beslenemiyor. En azından pazara gittiğimiz vakit temel gereksinimlerimizi almak zorundayız ancak alamıyoruz. Yarısını alıyoruz, yarısını alamıyoruz. Bir markete gittiğimiz vakit temel gereksinimlerimizi alamıyoruz. Minimum fiyatlı beşerler sahiden güç durumda.
Alım gücümüz bitti. İnanın ben bunu sayın işverenlerime de başkanlarıma da bakanlarıma da söyledim birinci toplantıda. Alım gücü bitti insanların. ‘Semt pazarlarında beşerler yerlerden çürük meyve toplayıp meskenlerine götürmek için nasıl uğraş ettiklerini bir görün’ dedim.”
AĞAR: SAYI TELAFUZ EDİLMEDİ
Geçen hafta gerçekleşen ikinci toplantının akabinde açıklama yapan Türk-İş Genel Lider Yardımcısı Ramazan Ağar ise toplandıda sayı konuşulmadığını belirterek şunları söylemişti:
“Rakam belirli olmadığından ötürü bir şey söyleme imkanımız yok. Geçim kuralları muhakkak. Taban fiyatla çalışan insanların geçinemediği belirli. Özellikle büyükşehirlerde 10 bin TL’den aşağıya konut kirası yok. Bunları âlâ kıymetlendirmek lazım. Bu insanların alım gücünü düşünerek hareket etmek gerekir.
Bu hafta içi tekrar bir ortaya gelerek bu işin sona erdirilmesini istiyoruz. Minimum fiyatın insanımızı keyifli edecek bir formda sonuçlanmasını biliyoruz.
İşveren tarafından ya da hükümet tarafından sayı gelecek ki biz de ‘evet’ ya da ‘hayır’ diyelim.”
MOODY’S DE DEVREYE GİRDİ
Asgari Fiyat Tespit Komitesi’nde görüşmeler sürerken Türkiye’nin kredi notunda ve görünümünde bir artışa gitmeyen kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, bunun nedenlerini açıklarken gündemdeki taban fiyat artırımına dair dikkat çeken bir ikazda bulundu.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s tarafından açıklanan Türkiye raporunda minimum fiyata ait “Yakın vadeli temel risk, talep taraflı enflasyon baskılarını daha da artırabilecek çok fiyat artışları. Öteki fiyatlar için de gösterge olan minimum fiyat, her yıl ocak ayında artırılıyor” sözlerine yer verildi.
‘AÇLIK SONU ALTINDA PAZARLIĞA KAPALIYIZ’
Asgari fiyat pazarlığında taraflardan şimdi bir sayı duyulmasa da emekçi tarafı açlık sonunun altında bir sayının pazarlık konusu olmayacağını belirtti. Açlık hududu kasım ayı itibariyle 14 bin 500 TL düzeyinde bulunuyor.
Öte yandan emekçi ve patron tarafı minimum fiyattaki görüş farklılığına karşın vergi indirimi konusunda mutabık. Her iki taraf, fiyatlar üzerindeki vergilerin kademeli olarak azaltılmasında hemfikir.
Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon iddialarının tutması durumunda açlık hududu Temmuz 2024’te 18 bin 500 TL’yi, Aralık 2024’te ise 21 bin TL’yi aşacak.
TCMB 2024 sonunda resmi enflasyonun yüzde 36 olmasını bekliyor. Minimum fiyata tek artırım olması durumunda yıl sonuna kadar minimum fiyatta en az yüzde 36’lık kayıp olacak.
YÖNETMELİKTE “ASGARİ FİYATA TEK ZAM” YAZIYOR MU?
Hükümet, yüksek enflasyonun faturasını çalışanlara kesmekte ve 2024’te minimum fiyata tek artırım yapmakta kararlı görünüyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, taban fiyat artırımıyla ilgili yaptığı açıklamada “Tek artırım olacak, zira yönetmeliğimizde de öyle” dedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da minimum fiyata ait yaptığı açıklamada “Asgari fiyat artışı yıl içinde bir seferdir. Bir kere verilecek artırımla bu iş biter” demişti.
Ancak mevzuatta yılda tek artırım yapılmasına dair rastgele bir ibare bulunmuyor. Yürürlükte olan Minimum Fiyat Yönetmeliği’nin yedinci hususunda “Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir” tabiri yer alıyor. Bu unsur, taban fiyata yılda birden fazla artırım yapılması önünde yasal hiçbir pürüz olmadığını gösteriyor.
ASGARİ FİYAT NE KADAR?
Asgari fiyat, bir personel için aylık brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 11 bin 402 lira 32 kuruş olarak uygulanıyor.
Asgari fiyatın patrona toplam maliyeti, bir emekçi için 15 bin 762 lira 4 kuruş. Bunun 13 bin 414 lira 50 kuruşunu brüt taban fiyat, 2 bin 79 lira 25 kuruşunu toplumsal güvenlik primi, 268 lira 29 kuruşunu patron işsizlik sigorta primi oluşturuyor.
ZAM ORANLARINA NAZARAN YENİ TABAN ÜCRETLER
2024 yılı minimum fiyatı için birbirinden farklı beklentiler oluştu. Minimum fiyata en düşük yüzde 25, en yüksek ise yüzde 55 artırım yapılma ihtimali üzerinde duruluyor.
Asgari fiyata gelecek artırım oranlarına nazaran olacak yeni taban fiyatlar ise şu biçimde:
