2023 yılında iflaslar patladı!

2023 yılında yüksek faizler, global meseleler, borç meseleleri ve ekonomilerdeki yavaşlama eğilimi iflasları artırdı. ABD ve Avrupa başta olmak üzere dünyanın pek çok yerinde bankacılıktan perakendeye büyük şirketler iflas etti.

İflasların büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli işletmeler oluştursa da eğilim yavaş yavaş büyük firmalara da yayılmaya başladı.

Silikon Vadisi Bankası ve FTX üzere en büyük çöküşlerden kimileri ABD’de yaşansa da, Avrupa da kendi hissesine düşen şirketlerin kapılarını kapatmasına şahit oldu.

Mahkeme datalarına nazaran, ABD’deki şirket iflaslarının sayısı eylül ayına kadar olan 12 aylık devirde bir evvelki yıla nazaran yüzde 30 arttı.

Eurostat’a nazaran, AB genelinde kurumsal iflaslar eylül ayına kadarki dokuz aylık periyotta yıllık yüzde 13 artarak son sekiz yılın en yüksek düzeyine ulaştı.

AB’nin en büyük iktisadı olan Almanya’da da iflaslar Ocak-Eylül devrinde bir evvelki yıla kıyasla yüzde 25 arttı. Ulusal istatistik ofislerine nazaran, Fransa, Hollanda ve Japonya’da da iflaslar ekimde ayında bir evvelki yıla nazaran yüzde 30’dan fazla arttı.

OECD de Danimarka, İsveç ve Finlandiya da dahil olmak üzere birtakım ülkelerde kurumsal iflas oranlarının 2008-09 global mali krizi sırasındaki düzeyleri aştığını kaydetti.

Diğer taraftan Çin’in en büyük gayrimenkul şirketleri de borç krizi içerisinde sürüklendi. Country Garden ve Evergrande birçok sefer temerrüde düştü ve iflas dehşetinin Asya’ya yayılmasına sebep oldu.

EMEK AĞIR ŞİRKETLER ETKİLENİYOR

Allianz Research’ün iflas araştırması baş analisti Maxime Lemerle, “Dünyanın çabucak hemen tüm ülkelerinde kurumsal iflaslarda artış gözlemliyoruz” dedi.

Allianz, krizden en çok emek ağır konaklama, ulaşım ve perakende bölümlerinin etkilendiği konusunda uyardı. Emlak ve inşaat üzere faiz artışlarına daha hassas bölümlerin de baskı altında kalmasının beklendiği belirtildi.

BANKA İFLASLARI

ABD’de yüksek faiz oranları birtakım bankaları iflasa sürükledi. Riskli krediler nedeniyle ortaya çıkan önemli ziyanlar sonucunda ABD’de mart ayında kıymetli kimi bankalar iflas noktasına geldi.

Toplam 209 milyar dolarlık varlıkla ABD’nin 16. büyük bankası pozisyonundaki Silikon Vadisi Bankasının (SVB) 10 Mart’taki iflası bütün dikkatleri üzerine topladı.

Özellikle teknoloji dalına odaklanmış ve çoklukla girişimcilere kredi veren banka, artan faiz oranları ve teknoloji bölümündeki yavaşlama nedeniyle iflas etti. SVB iflasını, Signature Bank ile First Republic Bank’ın yaşadığı krizler takip etti.

Aynı devirde, Avrupa kıtasında da İsviçre’nin en büyük ikinci bankası pozisyonundaki Credit Suisse’in borç krizine girmesi ve satılması global bir bankacılık krizine ait endişelerin daha da artmasına neden oldu.

İFLAS EDEN ABD’Lİ DEV ŞİRKETLER

ABD iktisadının dev şirketlerinden iflas edenlerden kimileri ise şöyle oldu:

Bir vakitler ABD’nin en büyük start-up’ı olan ve ortak çalışma alanı ile ofis hizmeti sunan WeWork, kasım ayında iflas müracaatında bulundu. WeWork, pandemi sonrası daha fazla insanın konuttan çalışmasıyla ana faaliyet alanının sarsılmasının akabinde borcunu geri ödemekte zorlandığını söylemişti.

Eczaneler için uzun bir sıkıntılar zincirinin akabinde ABD’li eczane zinciri Rite Aid de ekim ayında iflas müracaatında bulundu. Rite Aid; Amazon, Walmart, Target ve Costco ile rekabet etmekte zorlanıyordu.

ABD’de yaygın olarak bulunan yatak odası, banyo ve mutfak eşyaları satan mağaza zinciri Bed Bath & Beyond da son yılların en büyük perakende iflaslarından birini yaşadı. Şirket nisanda 360 mağazasının faaliyetine son verdi.

2023’te iflas eden bir öbür konut eşyası mağazası ise çok ağır borcu nedeniyle şubat ayında iflas müracaatında bulunan Tuesday Morning oldu.

Parti eşyaları satan mağazacılık zinciri Party City de Ocak 2023’te iflas müracaatında bulundu. Düzenleyici kurum, borç sahipleriyle 1,7 milyar dolarlık borç yükünün azaltılması konusunda mutabakata varıldığı belirtildi. Fakat ABD’li bir yargıcın perakendecinin yine yapılanma planlarını imzalamasının akabinde iflastan kurtuldu.

Tele sıhhat hizmeti veren SmileDirectClub, iflas müracaatında bulunduktan üç aydan kısa bir müddet sonra aralık ayında kapandı.

Elektrikli araç üreticisi Lordstown Motors ise haziran ayında iflas müdafaası için müracaatta bulundu.

AVRUPALI DEV ŞİRKETLERİN İFLASI

İflas eden birtakım Avrupalı büyük şirketler şöyle oldu:

İngiliz perakende devi Wilko, şubat ayında 400 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı ve ağustosta iflas etti. İflas 12 bin kişiyi ve 400 mağazayı da beraberinde götürdü.

Belçikalı fırın-restoran zinciri Le Pain Quotidien, Temmuz 2023’te Birleşik Krallık’taki kısmının iflas ettiğini duyurdu. O vakitten beri zincir, Birleşik Krallık’taki şubelerinin neredeyse tamamını kapattı.

Avrupalı kırtasiye zinciri Paperchase de, süratli mülkiyet değişiklikleri nedeniyle güçlü birkaç yılın akabinde şubat ayında yaklaşık 1000 kişiyi işten çıkardı. Marka, eserlerinin birçoklarını hâlâ stoklamaya devam eden Tesco tarafından kısa müddet içinde devralındı lakin Paperchase’in çok sayıda mağazası tekrar de kapanmak zorunda kaldı.

Dünyanın en büyük ikinci el İngilizce kitap koleksiyonu olarak kabul ettiği çevrimiçi kitap satıcısı Book Depository de Nisan 2023’te kapılarını kapattı.

İngiliz lüks mücevher perakendecisi Vashi, tasfiye bildiriminin akabinde Nisan ayında iflasını duyurdu.

TÜRKİYE’DE KAPANAN ŞİRKET SAYISI ARTTI

Türkiye’de ise TOBB datalarına nazaran, 2023 Kasım’da 2 bin 417 şirket daha kapandı ve böylelikle yılın birinci 11 ayında toplam 19 bin 931 şirket kapanmış oldu.

2023’ün birinci 11 ayında, 2022’in birinci 11 ayına nazaran kapanan şirket sayısında yüzde 7,2, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 44,7 artış oldu.