Rekabet Kurumu bu yıl 2,3 milyar lira ceza kesti

Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, geçmişte olduğu üzere yeni devirde de karteller, raf fiyatlarına ve çalışan fiyatlarına yapılan müdahalelerin kırmızı çizgileri olacağını belirtti.

Küle, Kurumun 2023 yılında yürüttüğü soruşturmalar ve 2024 yılı gayelerine ait değerlendirmede bulundu.

Son periyotta dijital pazar ve yapay zekadaki gelişmeler sonucunda iş yapış formlarında yaşanan değişimlere işaret eden Küle, bu süreçte, eser ve hizmetlerden üretilen yararlar kadar, rekabete ters davranışların da arttığını ve form değiştirdiğini söyledi.

Küle, Kurum olarak iki bahse öncelik verdiklerine dikkati çekerek, “İlk olarak, bilişim teknolojilerine ve insan kaynağımıza yatırım yaptık, dijital bilgiler üzerinde inceleme kapasitemizi artırdık. Böylelikle soruşturma ve yerinde incelemelerimizin sayısında önemli artış sağladık. İkinci olarak, incelemelerimiz için yalnız şikayet gelmesini beklemedik, hangi kesimlerde aksaklık varsa, gözlemledik, resen müdahalede bulunduk.” değerlendirmesinde bulundu.

4 BEYAZ EŞYA FİRMASINA 628 MİLYON LİRA CEZA

Düşük ve orta gelirli vatandaşların harcamalarını etkileyen kesimlerde fiyat katılaşmasını engellemek üzere çok sayıda tedarikçinin tekrar satış fiyatını tespit ettiğini belirlediklerini aktaran Küle, “Tüketici gereksinimlerini direkt karşılayan bu bölümlerdeki rekabet parametreleri ortasında fiyat rekabeti en temel ögedir. Bu alanda hür fiyatlamanın yolunu açtık.” dedi.

Küle, tüketici elektroniği, beyaz eşya, besin ve kozmetik üzere pazarlar başta olmak üzere tedarikçilerin bölge yahut müşteri kısıtlaması ya da internet üzerinden satışları kısıtlamasına ait soruşturmalar yürüttüklerin anımsatırken, bu kapsamda beyaz eşya bölümünde 4 firmaya 628 milyon lira ceza kestiklerini bildirdi.

Kurumun yaptırım kararlarına ahenk sağlanmasının, rekabet ortamının tesisi ve caydırıcılık bakımından kritik değer taşıdığına dikkati çeken Küle, optik lens ve makine üretimiyle iştigal eden EssilorLuxottica’ya kesilen cezanın bu bakımdan kıymet taşıdığını söyledi.

Küle, güneş gözlüğü üretimiyle bilinen Essilor ile Luxottica’nın birleşme müracaatına 2018’de koşullu müsaade verildiğini anımsatarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu yıl teşebbüsün o kararın kaidelerine uymadığını, optik lens ve makineleri paket olarak satarak optisyenlerin yalnız kendileriyle çalışmasına yol açtığını tespit ettik. Gerçekleştirdiği bu ihlal için teşebbüse 492 milyon lira ceza kestik. Şirketlerin centilmenlik yahut çalışan ayartmama mutabakatları yoluyla çalışanların fiyatlarını ve yan haklarını sonlandırmalarını da radarımıza aldık. 2023’te 48 teşebbüsü resen incelediğimiz bir soruşturmada, 27 teşebbüs için 252 milyon lira ceza kestik. Bu alanda 35 teşebbüsü kapsayan 3 soruşturmamız ise devam ediyor.”

SEKTÖR İNCELEMESİ AÇIKLAMASI

Aksaklık sinyallerini aldıkları pazarlarda bölüm incelemeleri başlatarak tespit ettikleri problemlere karşı resmi soruşturma açtıklarını anlatan Küle, bu çerçevede çevrim içi reklamlar ve süratli tüketim mallarına ait dal raporlarını yayımladıklarını, bu raporlar sonucunda tespit edilen pazar aksaklıklarına karşı aksiyon aldıklarını ve zelzele bölgesindeki piyasalarda ortaya çıkabilecek rekabet sıkıntılarının tespitine yönelik de dal incelemeleri başlattıklarını belirtti.

Küle, e-ticaret alanında yürüttükleri soruşturma yanında, otobüs biletlerinin farklı platformlarda satılabilmesi ile emlak ve araba ilanlarının istenen platforma taşınabilmesine ait kararlar aldıklarını aktardı.

45 SORUŞTURMA DEVAM EDİYOR

Bu yıl yürüttükleri soruşturmalara ait de bilgi veren Küle, şu değerlendirmede bulundu:

“Bu yıl 58 soruşturma tamamladık. Bunların ihlal tespit edilen ya da teşebbüslerin ihlali kabul ederek uzlaşmaya vardığı 46’sında 2,3 milyar lira ceza kesildi. Lakin birtakım pazarlarda pazarın rekabete nasıl açılacağına rehberlik etmek, salt ceza kesmekten ya da ihlali durdurmaktan daha kıymetli hale geliyor. Bu bakımdan 6 soruşturmada ortaya çıkarılan rekabet tasalarını gidermek üzere teşebbüslerin sundukları taahhütlerin kâfi olduğu kabul edilerek soruşturma sonlandırıldı. Digitürk’ün alt yayın haklarını öbür yayın kuruluşlarına ayrımcı formda sunma uygulamaları, Obiletin bağlama uygulamaları ve çevrim içi reklam kısıtlamaları bu evraklara örnektir. Misal halde ceza ile sonuçlanan soruşturmalarda da odağımız salt cezaya yönelmiyor, teşebbüslerin ihlal olmayan pazar koşullarına geri dönmeleri için ayrıntılı ahenk süreçleri yürütüyoruz. Sahibinden.com hakkında verilen kararda ceza yanında öngörülen önlemler bunun hoş bir örneğidir.”

Küle, halihazırda 35’i bu yıl içinde açılan, 45 soruşturmada çalışmaya devam ettiklerini tabir ederek, “Devam eden incelemelerimiz çoğunlukla besin, beyaz eşya, küçük mesken aletleri, eğitim, inşaat, güç, otomotiv, cümbüş, bilgi teknolojileri, kozmetik ve kimya kesimlerinde ağırlaşmış halde. Geliştirdiğimiz insan kaynağımızla çok daha faal süreç işletiyor, Kanun’umuza kazandırılan taahhüt ve uzlaşma sistemlerimizle çok daha süratli kararlar alıyoruz. Örneğin, besin, otomotiv, kozmetik üzere dallardaki yine satış fiyatının tespitine yönelik açılan soruşturmalarımız, uzlaşma düzeneğinin işletilmesi sayesinde kısa müddette sonlandırıldı.” diye konuştu.

‘KARTELLER VE RAF FİYATLARI KIRMIZI ÇİZGİMİZ’

Gelecek periyoda ait gayelerine yönelik de değerlendirmelerde bulunan Küle, “Geçmişte olduğu üzere yeni periyotta de karteller, raf fiyatlarına ve çalışan fiyatlarına yapılan müdahaleler kırmızı çizgimizdir. Bu tıp uygulamaların her vakit üstüne düşeceğiz. Lakin bunun ötesinde, rekabetçi büyümenin ve rekabet ortamının tesisi için tüm paydaşlarımızda rekabet şuuru oluşturmak istiyoruz. Bunun için akademik kuruluşlarla işbirliği yaparak hem tüketicileri, hem işletmeleri bilinçlendirebileceğimiz, onlardan gelen soruları yanıtlayabileceğimiz bilimsel bir araştırma merkezi kurmayı hedefliyoruz. Satış noktalarında tüketicilere sunulan eserlerin yine satış fiyatının tespitini, çalışan ayartmama mutabakatlarını pazara yaygın birer davranış olmaktan çıkarmak, sürdürülebilir bir rekabet ortamı sağlamak istiyoruz.” sözünü kullandı.

Küle, hakim durumda olan teşebbüslerin bu durumlarını berbata kullanmalarının, KOBİ’leri ve tüketicileri sömürmelerinin, rakiplerini dışlamalarının önüne geçeceklerini belirterek,, bu kapsamda tüketici odaklı ekonomik büyümeyi, iktisadın her alanında rekabeti güçlendirmeyi ve rekabet hukukunun yeni zorluklara karşılık verebilecek uyumlulukta olmasını sağlamanın Kurumun amaçları ortasında olduğunu bildirdi.

Öncelik verecekleri bölümlere ait de bilgi veren Küle, şunları kaydetti:

“Sıfır tolerans siyasetiyle yaklaştığımız yine satış fiyatının tespiti uygulamalarının yaygın olduğu süratli tüketim malları perakendeciliği, besin, kimya ve sıhhat, öncelediğimiz dallar ortasındadır. Çalışanların emeklerinin karşılığını alabilecekleri ve özgür iş gücü piyasasının tesisi de yeniden değer verdiğimiz alanlardandır. Dijital pazarlardaki rekabete muhalif uygulamalar da odağımızda kalacak. Bilhassa rekabeti daha başlamadan bitirmek üzere teknoloji alanında gerçekleştirilen öldürücü devralmalar, radarımızda olmaya devam edecek. Kurumun ağırlaştığı bölümler ve müdahale araçları, tüketici odaklı ekonomik büyümeye dayanak verecek, iktisadın her alanında rekabeti güçlendirmeyi sağlayacak.”