Kızıldeniz ve Yemen ataklarının emtia fiyatlarına tesiri ne olacak?

Uzmanlar, Kızıldeniz’de gerçekleştirilen askeri operasyonların ve Yemen’e düzenlenen hava taarruzlarının tedarik zincirinde oluşturacağı aksamalar nedeniyle emtia fiyatlarında üst taraflı tesire neden olacağını fakat petrol fiyatlarındaki yükselişin ise zati “beklenen” bir gelişme olduğunu belirtiyor.

Uzmanlar petrol piyasasında son yaşanan gelişmeleri kıymetlendirdi.

Stratejist Özgür Hatipoğlu, ABD ve İngiliz silahlı güçlerinin Husileri vurmasının bölgede işlerin daha da ciddileştiğinin bir göstergesi olarak okunması gerektiğini söz etti.

Yaşananların emtia piyasasında yalnızca petrol değil, ticareti yapılan ve gemilerle taşınan her türlü metanın fiyatına tesirinin bulunduğunu vurgulayan Hatipoğlu, tedarik zincirindeki aksamaların zorunlu olarak mal fiyatlarında üst istikametli tesirler göstereceğini kaydetti.

FİYATLARI YÜKSELTECEK

Hatipoğlu, Avrupa’da enflasyonun bu tedarik zinciri aksamasından ötürü yükselmesinin beklenmediğini anımsatarak, “Ancak Çin ve Kuzey Avrupa ortasında mal nakliyeciliği yapan gemilerde standart kargolar için fiyatlar kasımda konteyner başına 1500 dolardan şimdilerde 4 bin dolara yükselmiş vaziyette. Bu durumda ister istemez kelam konusu malların son kullanıcıya ulaşmasında fiyatlar yükselecektir” diye konuştu.

Kızıldeniz’deki kargo nakliyatının kıymetli bir kısmının Kuzey Denizi’ne kaydığını ve oranın da kendine has zorlukları olduğunun altını çizen Hatipoğlu, “Petrol piyasalarında fiyatlar doğal olarak yükseliyor. Stokların da son haftalarda azalmaya başladığını düşünürsek WTI petrolde 78/80 dolar aralığına kadar yükselişler görülebilir. Risk muhafazası olarak düşünülen altın ise şimdilerde dolar endeksi ve faiz ile daha çok ilgili. Savaş riski bölgesel kaldıkça altının bu faktörden nemalanması beklenmemeli ve daha çok ABD tahvil faizi takip edilmeli.” değerlendirmesinde bulundu.

‘YENİ BİR PETROL RALLİSİ TETİKLENMEZ’

İş Yatırım Memleketler arası Sermaye Piyasaları Müdürü Şant Manukyan, İran’ın direkt “işin içine girmesini” beklemediğini belirterek, “Suudi Arabistan açısından baktığımızda evet arz çok fazla talep zayıf kaldı diyerek üretimi kısmak müşterilerin gözünde başka bir şey. Bir kriz varken İran, Hürmüz’ü kapatırsa daha önemli bir kriz olduğunda ‘ben fazla kapasitemi kullanmıyorum ne haliniz varsa görün’ demek başka bir şey.” dedi.

Manukyan, bir kriz durumunda Suudi Arabistan’ın petrol üretiminde artışa giderek üst istikametli fiyat hareketini sınırlayacağını öne sürerek, “Zaten o bölge gemi ulaşımına bir müddettir kapalı. O yüzden ekstra bir şok yaratmayacaktır. Şu ihtimal var; petrol durumlarında çok short vardı onlar rahatsız olup kapatacaktır. Bu, yeni bir petrol rallisi tetiklemez.” tabirlerini kullandı.

‘PETROLDE YÜKSELİŞ BEKLENEN BİR DURUM’

AA Finans Analisti Zafer Ergezen de Yemen’deki ataklardan sonra petrol fiyatlarındaki yükselişin beklenen bir şey olduğunu vurguladı.

Yemen ve Kızıldeniz’in dünya ticaretinin değerli bir kısmını oluşturduğuna dikkati çeken Ergezen, bu bölgedeki hücumların gemi geçişlerini engelleyen bir öge olduğunu söz etti.

Ergezen, Süveyş Kanalı’ndan geçen gemilerin sayısının azaldığını ve daha çok Ümit Burnu tarafına yönlendiğini belirterek, “Bu da doğal olarak burada dünya ticaretini yavaşlatan ögelerden biri zira Ümit Burnu’ndan dolaşmak daha vakit alan bir şey. Bir öbür nokta da navlun fiyatları. Önemli artış görüyoruz son periyotta. Baltık endeksinde artışlar vardı. Doğal olarak buradaki ataklar dünya ticaretinde maliyet artışlarına yol açan öge haline geliyor.” tabirlerini kullandı.

Petrol fiyatlarındaki yükselişe de değinen Ergezen bu fiyatlar üzerinde talep baskısı olduğunu kaydetti.

Ergezen, global büyümedeki yavaşlamanın buradaki talebi aşağı çeken öge olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:

“Suudi Arabistan tarafından Uzak Doğu’ya yapılan yüklemeler, bilhassa burada dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin’in ekonomisindeki yavaşlamada aslında buradaki petrol fiyatları üzerinde bir öge. Yemen’deki ataklar fiyatlarda yükselişe yol açıyor ancak bu şimdilik sonlu bir yükselişe yol açtı. Zira atakların gerisindeki emel birebir vakitte buradaki ticaret yolları güvenliğinin sağlanması. Piyasadaki yatırımcılar bunu bu formda okuyor. O yüzden hücumların önemli bir yükselişe yol açmasını beklemeyiz, olsa bile süratli bir biçimde geri dönüş olacaktır.”

Kısa vadede çok fazla çatışma yaşanmazsa kısa mühlet sonra burada ticaret, emtia ve navlun fiyatlarında risklerin azalacağının söylenebileceğini söz eden Ergezen, kelam konusu atakların muhakkak bir müddet rahatsızlık yaratacağının altını çizdi.

‘DEMİR ÇELİK EMTİASINI DAHA ÇOK ETKİLEYECEK’

Ergezen, Süveyş Kanalı’ndan geçmek isteyen gemilerin sayısının azalmasının beklenebileceğini belirterek, “Bu da hem navlun fiyatlarının hem de vaktin uzaması nedeniyle maliyetlerin artmasına neden olabilir. Bu belirli bir müddet daha devam edecektir. Başka öge da yalnızca petrol fiyatları değil. Bu bölge birebir vakitte ticaret yollarının geçtiği bir bölge. Orta Doğu’nun bilhassa tarım emtiaları konusunda değerli bir geçiş yolu olduğunu biliyoruz.” sözlerini kullandı.

Avrupa’ya yapılan tarım yüklemelerinin büyük kısmının Süveyş’ten geçtiğini anımsatan Ergezen, çatışma devam ettikçe maliyet artışının devam edeceğini lakin buğday ve mısır üzere tarım emtiaları açısından bölgede sistemin yerleşmiş durumda olduğunu aktardı.

Ergezen, endüstriyel metaller tarafından bakıldığında derdin bir ölçü daha tesirli olacağına dikkati çekerek, “En büyük etkiyi hangi emtialarda görürüz dersek demir çelikte görülmesi daha mümkün. Bu taraftan geçen gemilerin büyük kısmının aslında demir çelik emtiasında daha tesirli olduğunu söylemek mümkün. Demir cevheri fiyatı bir müddettir Çin’deki lokal teşvikler nedeniyle yükseliyordu. Buradaki atakların tesirinin Husilerin gemilere saldırısından daha az tesirli olacağını söylemek mümkün. Birinci reaksiyonlar bir ölçü olumsuz olup fiyat yükseltse de sonrasında geri çekilme ve istikrar göreceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.

KIZILDENİZ’DEKİ DURUM

İran’ın desteklediği Yemen’deki Husiler, İsrail’in Gazze’deki akınlarına reaksiyon gerekçesiyle 31 Ekim’den bu yana Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu söyledikleri ticari gemilere el koymaya ve kimilerine da dron ve füzelerle ataklar düzenlemeye başladı.

ABD güçleri bu süreçte birçok kere Yemen’den atılan füze ve kamikaze dronları düşürdüğünü duyurdu.

Husilerin hareketlerinin akabinde çok sayıda gemicilik şirketi, Kızıldeniz’deki seferlerini durdurma kararı aldı.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), 11 Ocak’ta ABD ve Japonya tarafından sunulan ve Husilerin Kızıldeniz’deki hücumlarının ivedilikle sonlandırılmasını talep eden karar tasarısını kabul etti.

Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya ortasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden global ticaretin yaklaşık yüzde 12’si yapılıyor.