Çin’de 25 yıl sonra birinci
Dünyanın ikinci büyük iktisadı, 2023’te yüzde 5,2 büyüyerek Çin hükümetinin 2023 yılı için “yüzde 5 civarında” olmasını öngördüğü büyüme amacının üzerine çıktı.
Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH), Covid-19 salgınları nedeniyle karantina önlemlerinin uygulandığı 2022’ye nazaran artsa da ekonomik toparlanmadaki problemlerin birçok alanda güçlü kaldığı gözlendi.
Küresel iktisattaki sakinlik ve artan jeopolitik risk algısı nedeniyle 2023’te Çin’in ihracatı ve ithalatı düştü, ülkeye gelen direkt yabancı yatırımlar 25 yıl sonra birinci sefer azaldı.
İmalat endüstrinde ve iç talepte ise evvelki yıla nazaran toparlanma işaretleri görülse de ülke iktisadı yıl boyunca üretici ve tüketici fiyatlarında deflasyon baskınını hissetti.
Genç nüfus işsizliği yıl içinde rekor düzeye ulaşırken yıl sonunda da yüksek seyretmesi istihdam piyasasında geleceğe ait telaşları arttırdı.
BÜYÜME
Ulusal İstatistik Ofisi (UİB) datalarına nazaran, GSYH, Ocak-Aralık 2023 devrinde, evvelki yıla nazaran yüzde 5,2 arttı.
2022’de 120,4 trilyon yuan (yaklaşık 17,01 trilyon dolar) olan GSYH, 2023’te 126,06 trilyon yuana (yaklaşık 17,71 triyon dolar) ulaştı.
Ekonomi yılın birinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 4,5, ikinci çeyreğinde yüzde 6,3, üçüncü çeyreğinde yüzde 4,9, dördüncü çeyreğinde ise yüzde 5,2 büyüme kaydetti.
Çin iktisadı, 2022’de yüzde 3 büyüyerek, Covid-19 salgınının birinci tesirlerinin hissedildiği 2020’nin akabinde, 1976’dan bu yana en düşük hasıla artışını kaydetmişti.
2023 yılındaki toparlanmada, salgın muhafaza ve denetim önlemlerinin ekonomik faaliyetleri sekteye uğrattığı evvelki yıldaki düşük baz tesiri kıymetli rol oynadı.
ÜRETİM, TÜKETİM VE YATIRIMLAR
Yıllık cirosu 20 milyon yuanın (yaklaşık 2,81 milyon dolar) üzerindeki sanayi işletmelerinin katma bedelli üretim çıktılarının hesaplandığı sanayi üretimi, 2023’te yıllık bazda yüzde 4,6 artarken 2022’deki 3,6’lık artışın üzerine çıktı.
Tüketimin ve iç talebin ölçüsü kabul edilen perakende satışlar ise 2023’te yıllık bazda yüzde 7,2 artarak 2022’deki yüzde 0,2’lik düşüşe nazaran toparlanma gösterdi.
Altyapı, taşınmazlar, makine ve donanım harcamalarını içeren sabit sermaye yatırımları, 2023’te evvelki yıla nazaran yüzde 3 artış kaydederken 2022’deki yüzde 5,1 yıllık artışın gerisinde kaldı.
Altyapı ve imalat yatırımlarındaki yavaşlamanın yanı sıra gayrimenkul yatırımlarında evvelki yılda başlayan düşüş, yatırımların artış suratının azalmasında tesirli oldu.
KONUT PİYASASI DÜŞÜŞTE
Gayrimenkul kesimi ve konut piyasası, 2023’te genel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyen faktörlerinde başında yer aldı.
2022’de yıllık bazda yüzde 10 azalan gayrimenkul yatırımları, 2023’de de yüzde 9,6 azalarak düşüşünü sürdürdü.
Hükümetin gayrimenkul kesimini canlandırmaya yönelik konut satışı ve yatırım finansmanına yönelik teşviklerinin tesiri ise hudutlu oldu.
Ülkede 2023’de yeni konut satışları yüzde 8,2, yeni konut yatırımları ise yüzde 20,9 azaldı.
GENÇ İŞSİZLİK YÜKSEK
Çin’de kentlerdeki işsizlik oranı 2023 sonunda 5,2 olurken, 2022 yılı sonuna kıyasla 0,4 puan azaldı.
Yaş kümelerine nazaran işsizlik oranı, 16-24 yaş aralığında yüzde 14,9, 25-29 yaş aralığında yüzde 6,1, 20-59 yaş aralığında ise yüzde 3,9 oldu.
Yaz aylarından bu yana birinci kere açıklanan genç işsizlik oranının hala yüksek seyretmesi ise dikkati çekti.
Çin’in istatistik kurumu, genç işsizliğin temmuzda yüzde 21,3 ile rekor düzey ulaşmasının akabinde yaş kümelerine nazaran işsizlik bilgilerini açıklamayı bırakmıştı.
DEFLASYON BASKISI
Çin’de üretici fiyatlarındaki gerileme ve tüketici fiyatlarındaki sakinlik 2023 yılı boyunca devam ederken ülkede deflasyon riskine dair tasalar arttı.
UİB datalarına nazaran, 2022’de yüzde 4,1 artan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), 2023’te yüzde 3 geriledi.
Enflasyonun temel göstergesi kabul edilen Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki artış ise 2022’deki yüzde 2 iken 2023’te yüzde 0,2’ye düştü.
Çin’de üretici fiyatları 15 aydır gerilerken, tüketici fiyatlarındaki artış 2023 sonunda 13 yılın en düşük düzeyine indi.
Fiyat artışları, hükümetin 2023 için belirlediği yüzde 3’lük enflasyon gayesinin gerisinde kaldı.
Dünyada Covid-19 salgını sonrasında başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere enflasyonun yüksek seyrettiği bir devirde Çin’de karşıt istikametli eğilimin yerleştiği gözlendi.
İHRACAT VE İTHALAT AZALDI
Çin’de Covid-19 salgınının sonrası ekonomik toparlanmadaki kırılganlığın sürdüğünün işareti olarak 2023’te hem ihracatta ve ithalatta düşüş kaydedildi.
Küresel ekonomik toparlanmadaki sakinlik, dış talepteki zayıflık ve kimi dallardaki ihracat kısıtlamaları Çin’in dış ticaretini olumsuz etkiledi.
Gümrükler Genel Yönetiminin açıkladığı bilgilere nazaran, 2023’te ihracatı yıllık bazda yüzde 4,6 azalarak 3,38 trilyon dolara, ithalatı ise yüzde 5,5 düşüşle 2,56 trilyon dolara geriledi.
Dünyanın en büyük ihracatçısı pozisyonundaki ülkenin ihracatı, 2023’te 2016’dan bu yana birinci kere azaldı.
2022’de Çin’in ihracatı yüzde 7, ithalatı ise yüzde 1,1 artmıştı.
YABANCI YATIRIMDA 25 YIL SONRA İLK
Çin’de, 2023’te direkt yabancı yatırımlar, 1998’den bu yana birinci sefer yıllık bazda azaldı.
Çin Ticaret Bakanlığının bilgilere nazaran, direkt yabancı yatırımlar, 2023’ün 11 ayında yıllık bazda yüzde 10 geriledi.
Aktüel kullanılan yabancı sermaye ölçüsü, imalat endüstrinde yüzde 2,1, hizmetlerde yüzde 15,9 azalırken, yüksek teknolojili imalat endüstrinde yüzde 1,8 arttı.
Yabancı yatırımlar, 2023’ün birinci çeyreğindeki cüzi artıştan sonra nisandan itibaren düşüş kaydetmişti. Ülkeden çıkan yabancı sermaye ölçüsü 3. çeyrekte sermaye girişini aşarken dış ödemeler istikrarı 25 yıl sonra birinci kere negatife döndü.
Küresel jeopolitik tansiyonlar, batı ülkelerinin Çin’e ekonomik bağımlılığa bağlı riskleri azaltmaya yaklaşımı ve tedarik zincirlerindeki değişimler ülkenin yatırım destinasyonu olarak rolünü etkileyen faktörler oldu.
