TMO’nun borçları 3 yılda 20 kat arttı
CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komite Üyesi Ömer Fethi Gürer, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), mali borçlarının son 3 yılda 20 kat arttığını belirtti.
Gürer, TMO tarafından üreticilere yapılan eser alım bedeli ödemelerinde, finansman gereksinimi nedeniyle gecikme yaşanmasının nedenlerinin altında, kurumun mali borçlarındaki artışın olduğunun bilgilerdeki bilgiler ile ortaya çıktığını söyledi.
TMO’nun mali tablosundaki büyük sorunun, Sayıştay’ın 2022 yılına ilişkin kontrol raporlarına da yansıdığını belirten Gürer, TMO tarafından üreticilerden alınan çeşitli tarım eserlerine ait alım bedeli ödemelerinde finansman gereksiniminden kaynaklı olarak alım fiyat ve siyasetlerinde belirlenen mühletleri aşan gecikmelerin olduğunun tespit edildiğine dikkat çekti.
BORÇ 40 MİLYAR LİRAYA DAYANDI, ÖDEMELER GECİKTİ
Ürünün TMO işyerlerine teslim edildiği tarihten itibaren buğday, arpa, çavdar, yulaf, haşhaş ve kırmızı mercimek alımlarında 10 gün; çeltik, kabuklu fındık ve çekirdeksiz üzüm alımlarında ise 21 gün içerisinde ödeme yapılması gerektiğine söz eden Gürer, uygulamada kurumun finansman muhtaçlığı nedeniyle ödemelerde önemli manada gecikmelerin olduğunun tespit edildiğine işaret etti.
Söz konusu eser alım bedellerinde gecikme yaşanmasının en değerli nedeninin kurumun artan finansman gereksinimi olduğunun Sayıştay tarafından tespit edildiğine vurgu yapan CHP’li Gürer, “Kurumun mali borçları 2020 yılında 1 milyar 901 milyon 442 bin lira, 2021 yılında 5 milyar 534 milyon 570 bin lira iken, bu sayı 2022 yılında 39 milyar 690 milyon 70 bin lira düzeyine ulaşmıştır. Başka bir söz ile, son 3 yılda mali borçlar yaklaşık 20 katına çıkarak bu alanda önemli bir artış yaşanmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
‘FİNANSAL SARFİYATLARI 3 YILDA 43 KAT ARTTI’
Gürer, kurumun finansman masraflarının 2020 yılında 76 milyon 753 bin 398 TL, 2021 yılında 453 milyon 577 bin 616 TL, 2022 yılında ise 3 milyar 328 milyon 349 bin 679 TL olarak gerçekleşerek son 3 yıl içerisinde yaklaşık 43 kat arttığının ortaya çıkarıldığını kaydetti.
Sayıştay raporuna yansıyan bir öteki sıkıntıya nazaran, kurumun son yıllardan itibaren eser alım faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, öz kaynakların yetersiz kalmaya başlaması ve sermaye artışının geç olması nedeniyle, gereken finansman muhtaçlığının banka kredileri yoluyla karşılandığının anlaşıldı.
Gürer, “ Rapora nazaran, teşekkülün evvelki yıldan devreden, vadesi uzatılan, rotatif ve yeni çekilen olmak üzere 383 adet yeni kredi ödemesi bulunmakta, bu kredilerin faiz oranları yüzde 12,78 ile yüzde 28,75 ortasında, vadeleri ise 7 ile 186 gün ortasında değişmekte olup, çoğunlukla kısa vadeli kredilerden oluşmaktadır” dedi.
5 YILDA 4 MİLLAR 66 MİLYON LİRALIK FAİZ ÖDEMESİ
Sayıştay tarafından mali tabloyla ilgili belirlenen bir öteki probleme da dikkat çeken Gürer şöyle konuştu:
“Rapora nazaran 2022 yılında 10 milyar TL sermaye artırımı sağlanması ve eser alım ölçüsündeki artış doğrultusunda yüksek ölçüde görevlendirme bedeli aktarılmasına karşın, eser alım bedeli ve ithalat ödemelerine yönelik finansman muhtaçlığının öncelikle kredi kullanımıyla karşılanması, sonrasında görevlendirme bedelinin talep edilmesi nedeniyle kıymetli oranda bir faiz yükü ortaya çıkmıştır. Banka kredisi kullanılan son beş yıl boyunca kuruluşun ödediği faiz sarfiyatı 4 milyar 66 milyon 410 bin TL’dir.”
Bir vakitler çiftçilerin kara gün dostu olarak bilinen TMO’nun yanlış idare sonucu, borç içinde bir kurum haline geldiğine dikkat çeken Gürer, “TMO üreticiden randevulu sistemle eser alırken ithal eser ile depoları dolu olması süreci problemli kılmıştı. Ödeme sürecinde de çiftçi mağdur oldu Tüccar düşük fiyatına karşın TMO da sorun yaşayan çiftçi hububatını tüccara vermek zorunda kaldı” dedi.
Kurumda yaşanan problemler bir an evvel çözülmesi ve üreticilere alım ödemeleri belirlenen müddet içerisinde yapılması gerektiğini belirten Gürer “TMO meseleleri üreticiyi tüccar eline bırakmayacak planlama sağlanmalıdır. O nedenle TMO kurumsal yapısı ithalatçı olmaktan çıkarılıp yerli üretici yanında duracak noktaya erdirilmelidir. Üretici verdiği eserin bedeli en kısa müddette alabilmelidir “ formunda konuştu.
