Yemen’de yıllardır süren iç savaş nedeniyle çöken sağlık sisteminden en çok kadınlar etkileniyor

İSTANBUL (AA) – Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Yemen Temsilci Yardımcısı Hicham Nahro, Yemen’de yaklaşık 10 yıldır devam eden iç savaş nedeniyle hastane ve sağlık kuruluşlarının çalışamaz hale geldiğini belirterek, bu durumun hamile kadınların ve bebeklerinin hayatını kaybetmesine yol açtığını söyledi.

Nahro, AA muhabirine, 2014’ten bu yana iç savaşın sürdüğü Yemen’de sağlık sistemini ve kadınların sağlık hizmetlerine erişimini değerlendirdi.

Yemen’de iç savaş nedeniyle yerinden edilen kişi sayısının 4 milyon 500 bini aştığını aktaran Nahro, “Yerinden edilen kişilerin yaklaşık yüzde 80’ini kadınlar ve çocuklar oluşturuyor. Yerinden edilen ailelerin yüzde 26’sının başında kadınlar bulunuyor.” dedi.

Nahro, ülkede iç çatışmaların yanı sıra iklim değişikliğinin de açlık ve kıtlığa yol açtığını, bazı ailelerin şiddetli yağışlar, seller ve hortumlar nedeniyle de birden fazla kez yer değiştirmek zorunda kaldığını kaydetti.

Yemen’deki kıtlığın, tahmin edilenden daha büyük boyutlardan olduğuna dikkati çeken Nahro, “Yemen, dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı ülke olmaya devam ediyor. Geçen yıl ülkenin yüzde 80’i temel gıda ve hizmetlere erişim sağlayamadı. 21 milyon 600 bin Yemenli insani yardıma muhtaç.” diye konuştu.

Yemenli hamile kadınlar sağlık sistemine erişemiyor

Nahro, Yemen sağlık sisteminin yıllardır devam eden çatışmalardan ciddi şekilde etkilendiğini dile getirerek, “Yemen’de hastane ve sağlık tesislerinin yüzde 50’sinden daha azı faaliyette ve bu sağlık tesislerinin yalnızca 5’te biri anne ve yenidoğan bakım hizmetleri sunuyor. Hamile kadınlar, sık yer değiştirme, kırsal ve uzak bölgelerde yaşama gibi dezavantajlar nedeniyle şehir merkezindeki kadın doğum hastanelerine ya da sağlık ocaklarına gidemiyor.” şeklinde konuştu.

Yemen’deki sağlık sisteminin çökmesinin en çok kadın ve çocukları etkilediğini vurgulayan Nahro, sağlık çalışanlarının sayısının yetersizliği ve sağlık hizmetlerinin şehir merkezlerinde bulunmasının da hamile kadınların uzun süreli tedavi edilememesine neden olduğunu ifade etti.

Nahro, Yemen’in kırsal kesimlerindeki hamile kadınların düzenli sağlık kontrolü yaptırmadıklarını, ya kanamaları ya da şiddetli ağrıları başladığında sağlık kuruluşlarına başvurduğundan bahsetti.

Kırsal kesimlerde yaşayan ailelerin maddi sebeplerle de hastane ya da sağlık ocaklarına gidemediğine işaret eden Nahro, “Ulusal kaynaklar, hamile kadınları ücretsiz muayene edecek kapasitede değil. Yemenli birçok aile bırakın hastane masrafını yol parasını bile karşılayacak durumda olmadığı için şehir merkezlerine gidemiyor. Kritik durumdaki bazı hamile kadınlar 7-8 saat yol yürüyerek ya da deveyle hastanelere ulaşmaya çalışıyor.” ifadelerini kullandı.

Nahro, Yemenli kadınların sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmek için büyük çabalar sarf etmesi gerektiğinin ve uluslararası kuruluşların bu konuda daha duyarlı olmasının önemini vurgulayarak, sözlerini şöyle tamamladı:

“Yukarıda bahsettiklerim, kadınların sağlıklı hamilelik ve güvenli doğum da dahil olmak üzere temel üreme sağlığı hizmetlerine erişimini etkileyen başlıca faktörler arasında. Yemen’deki kadınlara bu hizmetleri sağlayan insani yardım fonunun sınırlı olması da durumu etkiliyor. Geçen sene UNFPA olarak yaklaşık 3 milyon Yemenli kadın ve kız çocuğuna ulaşmayı başardık fakat ülkede hala sağlıklı hamilelik süreci için çok fazla yardıma ihtiyaç var. Ülkede üreme sağlığı hizmetlerine erişimi olmayan ya da çok kısıtlı olan 5 milyon 500 bin kadın var ve bunların arasında akut yetersiz beslenen 2 milyon 700 bin hamile ve emziren kadın da bulunuyor.”

Her iki saatte bir kadın doğum sırasında ölüyor

UNFPA Yemen Temsilciliğinin 20 Aralık 2023’te yayımladığı rapora göre Yemen’de her iki saatte bir kadın, doğum sırasında yeterli sağlık önlemleri alınamadığı için hayatını kaybediyor.

Ekonomik kriz, doğal afetler ve Kovid-19 salgınının eşlik ettiği çatışmaların ülkedeki kadınlar ve kız çocukları üzerinde ciddi olumsuz etkileri bulunuyor.

UNFPA, Yemen’de 1 buçuk milyondan fazla hamile ve emziren kadının, sağlık hizmetlerine erişemediği ve kıtlık nedeniyle kendilerini ve bebeklerini besleyemediği için gelecek yıl ölümlerin artacağını ön görüyor.

Yemen’deki iç savaş ve insani kriz

Dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alan Yemen’de, hükümet güçleri ile İran destekli Husiler arasında yaklaşık 10 yıldır süren iç savaş nedeniyle insani krizin korkunç boyutlara ulaştığı belirtiliyor.

Yemen’deki İran destekli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği raporlarına göre, iç savaş nedeniyle Yemen halkının yüzde 73’ü (yaklaşık 23,4 milyon) insani yardıma muhtaç hale geldi; 4,3 milyon kişi yerinden edildi.

Ülkede 13 binden fazlası sivil 377 bin kişi, çatışmalar nedeniyle hayatını kaybetti.

Muhabir: Ömer Faruk Madanoğlu