Seçime 10 gün kala hapisten çıktı, Senegal’in en genç cumhurbaşkanı oldu: Bassirou Diomaye Faye

DAKAR (AA) – Muhalif lider Ousmane Sonko’nun sağ kolu olan ve seçilme hakkını kaybeden Sonko’nun yerine cumhurbaşkanı yarışına giren Faye’ın hapishaneden cumhurbaşkanlığı koltuğuna uzanan öyküsü dikkati çekiyor.

Resmi olmayan ilk sonuçlara göre oyların yüzde 57’sini alan Faye, oyların yüzde 31’ini alan en yakın rakibi hükümet koalisyonunun adayı Amadou Ba’ya fark atarak 24 Mart gecesi Senegallilere büyük bir sürpriz yaşattı.

Kendisini “sistem karşıtı” olarak tanımlayan Faye ve destekçileri, ilk turda galibiyet beklediklerini sık sık tekrarlasalar da genel kanı Faye’ın ikinci turda seçileceği yönündeydi.

Cumhurbaşkanı seçim süreci başlamadan önce adını neredeyse kimsenin bilmediği Faye, tecrübesiz olmakla eleştirilse de bu yönüyle genç Afrika kıtasında “yeni bir devlet adamı” imajı da oluşturdu.

Faye’ın, seçilmiş 4 cumhurbaşkanının aksine daha önce hiç önemli siyasi görevlerde bulunmaması da “sistem karşıtı cumhurbaşkanı adayı” imajını pekiştirdi.

“Sonko’nun B planı”

“Sonko’nun B planı” olarak lanse edilen Faye ile Sonko’nun dostluğu vergi müfettişi olarak görev yaptıkları döneme dayanıyor.

Kapatılan partileri PASTEF’i kurmadan önce her ikisi de vergi müfettişi olarak görev yapan Faye ve Sonko’nun o dönemden bu yana kardeş ilişkisi içinde olduğu biliniyor.

Sonko’ya duyduğu muhabbet nedeniyle oğluna Ousmane adını veren Faye, 2014’te PASTEF’in kurucuları arasında yer aldı, akabinde parti genel sekreterliği görevini üstlendi.

Faye, Nisan 2023’te Sonko bağlantılı sokak olaylarında “yalan haber yaymak” suçlamasıyla tutuklandı ve 11 ay tutuklu kaldı.

Sonko ise Mayıs 2023’te Turizm Bakanı Mame Mbaye Niang’a iftira attığı gerekçesiyle açılan davada 2 ay ertelemeli hapis cezası aldı ancak bu mahkumiyet seçilme hakkını engellemedi.

Temmuz 2023’te ise görüntüsünü kaydetmek isteyen bir jandarmanın cep telefonunu zorla aldığı için gözaltına alınan Sonko, akabinde “ayaklanma çağrısı yapmak” suçlamasıyla tutuklandı.

Sonko’nun tutuklanmasından kısa süre sonra partisi PASTEF de feshedildi.

2 isimli seçim kampanyası sonuç verdi

Sonko destekçileri, tutukluluk hali devam eden liderleri adına Aralık 2023’te adaylık başvurusunda bulundu ancak muhalif lider bu sefer başka bir hukuki engelle karşılaştı.

Yüksek Mahkeme, Turizm Bakanı Niang’ın avukatlarının temyiz başvurusunu değerlendirdi ve ocak ayında Sonko’ya 6 ay ertelemeli hapis cezası verilmesine hükmetti.

Seçim yasası gereği Sonko, 6 aylık ceza nedeniyle seçilme hakkını kaybetti.

Bu gelişmeler ışığında Sonko’nun sağ kolu Faye’ın yanı sıra Sonko’ya yakın olan başka bir isim olan Habib Sy de cumhurbaşkanı seçimi için adaylık başvurusunda bulundu.

Her iki isim de Anayasa Konseyinin nihai listesinde yer alsa da Sonko ve destekçileri Faye’ın etrafında birleşme kararı aldı.

Faye’ın tutukluluk hali devam ederken “Diomaye Koalisyonu” kuruldu ve Sonko destekçileri yerel dil Volofçada “Diomaye mooy Sonko (Diomaye Sonko’dur), Sonko mooy Diomaye (Sonko Diomaye’dır)” sloganıyla seçim sürecine başladı.

Seçim afişlerinde Faye ve Sonko’nun fotoğrafları yan yana basılırken, Faye’a verilen oyun aslında Sonko’ya verildiği konusunda da seçmen ikna edildi.

Seçime 10 gün kala hapisten çıktı, ülkenin başına seçildi

Cumhurbaşkanı Macky Sall’in 3 Şubat’ta yaptığı açıklamada, 25 Şubat’ta düzenlenmesi planlanan seçimi ertelediğini duyurması ülkede adeta bomba etkisi yarattı.

Başta muhalefet olmak üzere neredeyse tüm çevreler tarafından eleştirilen bu karar sokak olaylarına neden oldu.

Erteleme kararıyla artan tansiyon sürecin sonunda Faye’ı zafere götüren bir gelişmeyi de beraberinde getirdi.

“Anayasal ve kurumsal darbe” yapmakla suçlanan Cumhurbaşkanı Sall, gerilimi azaltmak için siyasi genel af çıkarttı.

Kapatılan PASTEF partisi ve Sonko’ya yakın tutuklu birçok ismin tahliye süreci başlarken 14 Mart’ta sıra Sonko ve Faye’a geldi.

İki ismin tahliye olacağı haberinin basına yansımasıyla Faye ve Sonko destekçileri sokaklara döküldü, liderlerini kilometrelerce uzayan bir kortej eşliğinde karşıladı.

Af sayesinde Sonko’nun daha önce aldığı ceza düşürüldü ve seçilme hakkı da iade edildi.

Cumhurbaşkanı Sall’in seçimi erteleme kararı, Faye’ın cumhurbaşkanı seçilmesinde büyük rol oynadı.

Seçimin, ilk belirlendiği 25 Şubat’ta yapılması durumunda siyasi af gündeme gelmeyecekti ve iki ismin cezaevinde çıkması da oldukça uzak bir ihtimal olarak değerlendiriliyordu.

Faye’ın cezaevindeyken seçime katılmasında bir engel olmasa da seçilmesi durumunda bu görevi nasıl yürüteceği konusunda ciddi soru işaretleri vardı.

Eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade’ın partisi ana muhalefetteki Senegal Demokrat Partinin son anda Faye’a desteğini açıklaması da muhalif ismin oylarına önemli katkı sağladı.

“Faye’ın seçilmesi kıtadaki gençleri cesaretlendirecek”

Faye, aynı zamanda cumhurbaşkanı seçiminde birinci turda yarışı kazanan ilk muhalif olarak da ülke tarihine geçti.

23 yaşındaki tıp öğrencisi Mohamed Diop, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Faye’ın seçilmesinin Senegal gençliğine motivasyon sağladığını söyledi.

Diop, “Afrika’da demokrasinin işlemediği söylenir ama biz Senegal’de bunun böyle olmadığını gösterdik. Tüm engellere rağmen sistem karşıtı bir adayı seçtik. Gençler olarak ülkemize dair umudumuz arttı.” dedi.

30 yaşındaki Diara Sarr da Faye’ın seçilmesinin yalnızca Senegal de değil tüm Afrika’da önemli bir etkiye sahip olacağına inandığını dile getirdi.

Sarr, “Afrika kıtası genç ama bizi yönetenler yaşlı, gerçeklikten uzak ve toplumdan kopuk. Gençler ‘nasılsa sistem bana izin vermez’ diye düşünerek siyasete mesafeli. Faye’ın bu imajı yıkacağını ve kıtadaki tüm gençleri cesaretlendireceğini düşünüyorum.” ifadesini kullandı.

Muhabir: Fatma Esma Arslan