30 yıllık iç savaştan dünyanın yönetim masasına: Somali’nin BMGK geçici üyeliği

İSTANBUL (AA) – 30 yılı aşkın süre iç savaşla mücadele eden Somali, 2000’lerden sonra kuraklık ve gıda sorununun etkisi altında kaldı. Eş-Şebab örgütü ise yıllarca ülkenin önemli bir kısmına hakim oldu.

Kaderine terk edilen ve sorunlarıyla baş başa bırakılan Somali ile özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde 2011’deki ziyareti sonrası kurulan yakın ilişkiler, uluslararası kamuoyunun gözlerini bu ülkeye çevirmesini ve Somali’nin istikrarını daha hızlı elde etmesini sağladı.

Türkiye, bir yandan insani yardım, eğitim ve güvenlik alanlarında Somali’ye destek olurken diğer yandan da düzenlenen konferans ve kampanyalarla Somali’nin istikrarı için çabaladı.

Eğitim, sağlık, ulaştırma ve güvenlik alanlarında kurulan ilişkiler, kurumsal sistemin bulunmadığı ve her türlü altyapı desteğine ihtiyacı olan Somali’nin yeniden inşa sürecine büyük katkı sağladı.

Kaderine terk edilen Somali, dünya barışına katkı sağlama yolunda

2011’de kaderine terk edilen Somali, yaklaşık 13 yıl sonra dünya barışına katkı sağlama yolunda olduğunu açıkladı.

Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Muallim Fiqi, Birleşmiş Milletlerdeki (BM) oylama sonrası ülkesinin geçici üyeliğe seçilmesiyle dünya barışı ve güvenliğinin desteklenmesinde hayati bir rol oynamaya hazır olduklarını vurgulayarak Somali’nin artık küresel sahnedeki yerini alacağına dikkati çekti.

Afrika Boynuzu Sosyal Politika ve Kalkınma Merkezi Başkanı Abdifatah Hasan Yusuf, AA muhabirine, BMGK’deki sandalyenin, savaştan zarar gören bir ülke için önemli bir dönüm noktası olduğuna dikkati çekerek, “BMGK’ye üyelik, Somali’nin uluslararası görünürlüğünü ve küresel toplumun dikkatini ve desteğini artıracak. Bu artan profil, ülkenin güvenlik ve kalkınma sorunlarının çözümünde hayati önem taşıyan daha güçlü uluslararası yardıma ve diplomatik desteğe yol açabilir.” dedi.

Yusuf, BMGK’ye katılım ile Somali’yi yönetenlerin uluslararası diplomasi, müzakere ve çatışma çözümü konularında deneyim ve uzmanlık kazanacağını belirterek, BMGK üyesi olarak Somali’nin başta bölgesel güvenlik ve terörle mücadele bulunmak üzere uluslararası politikaları etkileme fırsatına sahip olacağını kaydetti.

Somali için uluslararası adımlar

Somali’nin kalkınması ve yeniden yapılanmasına önem veren Türkiye, uluslararası kamuoyunun gözlerini bu ülkeye çevirmesi amacıyla 2010’da İstanbul’da Somali Konferansı’na ev sahipliği yaptı.

BM himayesinde organize edilen konferansa çok sayıda ülke temsilcisi ve uluslararası kuruluşların üst düzey yöneticileri katıldı.

Atılan adımlarla BM, Somali’de ülke güvenliğini tehdit eden ve pek çok köy ve kasabayı elinde bulunduran Eş-Şebab’a karşı konuşlandırılan asker sayısını 2012’de 12 binden 17 bine çıkardı.

Öte yandan, Somali’deki güvenlik sorunları nedeniyle uzun yıllar komşu ülke Kenya merkezli faaliyet yürüten BM Somali Yardım Misyonu (UNSOM), 2013 yılında Mogadişu’ya taşınarak buradaki faaliyetlerini genişletti.

Gelinen aşamada istakrarını sağlama yolundaki Somali hükümeti, ülkede barışın inşası, güvenlik reformları ve demokrasi konularında tavsiyelerde bulunan BM misyonunun yaklaşık 10 yıl sonra feshedilmesini istedi.

Uluslararası toplum, 2013-2016 yıllarında “Yeni Düzen” süreci kapsamında Somali’de siyasi, askeri, ekonomik ve insan hakları alanlarındaki dönüşümü destekledi. Bu süreçte Türkiye, ordu ve polis güçlerinin yeniden yapılandırılmasını amaçlayan güvenlik çalışmalarına ABD ile eş başkanlık yaptı.

Türkiye mezunu Nur, Somali Savunma Bakanı oldu

Türkiye, bir yandan Somali ordusunu eğitirken diğer yandan da teknolojik destek ve tecrübe paylaşımında önemli adımlar attı. Türkiye’de eğitim alan Somalililer, birçok alanda başarı sağladı.

Türkiye’nin Somali’ye 2011’den sonra verdiği desteklerden 10 yıl sonra üniversite eğitimini Türkiye’de tamamlayan Abdulkadir Muhammed Nur, önce Somali Adalet Bakanı, 2021’de de Savunma Bakanı oldu.

SETA Dış Politika Araştırmacısı ve Mersin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Tunç Demirtaş, Somali’nin BMGK üyeliğinin, uzun yıllar uluslararası sistemden izole edilmiş bir devletin son 13 yılda diplomatik açıdan oldukça başarılı şekilde ilerlemesinin göstergesi olduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2011’deki Somali ziyaretini hatırlatan Demirtaş, “Ziyaretten sonra küresel açıdan Somali’ye dikkatlerin çekilmesiyle birlikte Somali’nin uluslararası sisteme hızlı bir şekilde entegre olması ve uyum sürecinin meyvesini topladığı görülüyor. BMGK’nin yeni döneminde onca yıllık olumsuzluklardan sonra Somali’nin diplomatik açıdan istikrarlı ilerleyişi ve başarısı, bölgesel ve küresel barışa katkının yanında özellikle bölgesel sorunların çözümüne daha çok dikkat çekmek için önemli bir fırsatı da beraberinde getiriyor.” diye konuştu.

Somali, BMGK’nin geçici üyeliğine seçildi

BMGK’de 2025-2026 döneminde geçici üye olarak görev yapmaları için Somali, Pakistan, Panama, Yunanistan ve Danimarka seçildi.

Çin, Fransa, Rusya, İngiltere ve ABD’nin daimi üye olduğu BMGK’de 2 yıllığına seçilmiş 10 geçici üye görev alıyor. Geçici üyelerden 5’i her yıl yenileniyor.

Coğrafi dağılıma göre yapılan seçimlerde Afrika Grubu’na 2, Asya-Pasifik Grubu’na 1, Latin Amerika ve Karayipler Grubu’na 1 ve Doğu Avrupa Grubu’na 1 sandalye veriliyor.

BMGK’de geçici üye olabilmek için adayların oyların üçte ikisini alması gerekiyor. Bu da 193 üyeli Genel Kuruldan 129 oya karşılık geliyor.

Muhabir: Gökhan Kavak