Vergi uzmanı Ozan Bingöl, bugün kamu ihalelerine yönelik bir yazı kaleme aldı. Bingöl, “Başkasının parasını harcamak ve hilkat garibesine dönen kamu ihale sistemimiz üzerine” ifadeleriyle kamu ihalesi sistemini değerlendirdi.
İşte Ozan Bingöl’ün yazısı şu şekilde:
“Kamu ihale sistemi niçin vardır? İhale ilkeleri, kurallar, şikayet ve denetim mekanizmaları ile ne amaçlanır? İstisnalar ile delik deşik olmuş ihale sistemi bekleneni verir mi? Doğrudan temin ve pazarlık usulünün toplam kamu alımları içinde artan payı ne anlama gelir?
Soruları uzatmak mümkün. Bu yazıda kamu ihale sistemine niçin gerek olduğu, etkin bir ihale sisteminin önemine değindikten sonra, mevcut kamu ihale sistemimizin son dönemini verilerle analiz edeceğim.
Kamu İhale Sistemi Niçin Vardır? Olmasa da Olur mu?
Devletler vatandaşların ortak ihtiyacının karşılanmasında önemli bir araçtır. Devletin ortak ihtiyaçları karşılamak için ihtiyaç duyduğu finansman esas itibariyle vergilerle karşılanır. Günümüz “Vergi Devleti“nde, devletin gelirlerinin %80’inden fazlası vergi gelirlerinden oluşur.
Adil bir vergi sistemi, toplumsal huzur ve adil gelir dağılımı açısından ne kadar önemli ise; toplanan vergilerle yapılacak kamu harcamalarının saydam, dürüst ve etkin bir şekilde yapılması da bir o kadar önemlidir. Bu kapsamda kamu ihale sistemi, ihalelerde saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin, gizliliğin, güvenirliliğin, kamuoyu denetiminin, kamusal ihtiyaçların en uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kamusal kaynakların verimli ve etkin kullanılmasının en geniş anlamda sağlanması için vardır.
Kamunun mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinin sıkı ve doğru kurallara bağlanmaması durumunda ciddi boyutta yolsuzluk, suistimal, verimsizlik ve israf söz konusu olur. Çünkü, kamu harcaması yapan bir bürokrat, bu harcamaya karar veren siyasetçi nihayetinde başkasının parasını, başkası için harcamaktadır. Milton Friedman tarafından ortaya konan ve aşağıda özetle sunduğum harcama matrisinin sarı renkli “çek işareti” ile işaretli kısmı tam da bu duruma ilişkindir.”
