‘Beni buraya kadar getiren itici güç’

SAFA TEKELİ- “Efendiler, tıpkı bugün üzere 38 yılı Ağustos’unun 30’uncu günü saat 2’de, artık daima bir arada bulunduğumuz bu noktaya gelmiştim. Bu üzerinde bulunduğumuz sırtlarda kahraman 11’nci tümenimiz şu karşıki zirvelerde savaşa zarurî kılınan düşmanın ana kuvvetine taarruz için yayılarak ilerlemekte bulunuyordu. Şu gördüğümüz Çal köyü alevler ve dumanlar içinde yanıyordu. Beni buraya kadar getiren itici gücün ne olduğunu anlatmak için hatırladığım bir iki noktayı burada tekrar edeceğim: 29/30 Ağustos gecesi sabaha karşı Batı Cephesi hareketleri şubesi Müdürü Tevfik Beyefendi, alışıldığı üzere o saate kadar çeşitli karar merkezlerinden ve her taraftan gelen raporlara nazaran harita üzerinden belirlediği ve gösterdiği genel durumu Cephe Kumandanı İsmet Paşa’ya göstermiş ve o da çabucak Paşa’ya göster buyruğuyla Tevfik Bey’i yanıma göndermişti. Karahisar’da belediye dairesinde bana ayrılan odada yatmaktaydım. Beni uyandıran Tevfik Bey’in gösterdiği haritaya baktım, çabucak yataktan fırladım. Arkadaşlar, haritada gördüğüm şey şuydu ki, ordularımız düşmanın değerli kuvvetini kuzeyden, güneyden, batıdan kuşatmaya uygun bir durum almış bulunuyorlardı. Şu halde düşündüğümüz ve en büyük sonuçları sağlayacağını beklediğimiz durumlar ortaya çıkıyordu. Çabucak Fevzi ve İsmet paşaları çağırınız, dedim; üçümüz toplandık. Durumu bir daha düşündük ve katiyetle karar verdik ki, Türk’ün gerçek kurtuluş güneşi 30 Ağustos sabahı ufuktan bütün parlaklığıyla doğacaktır. Bu karara nazaran ordulara yeni buyruk yazıldı. (saat 6.30 öncesi) Ama durum o kadar kıymetli, o kadar sürat ve şiddet istiyordu ki, bu yazılı buyruklarla yetinmek tedbiri uygun olmazdı. Onun için Fevzi Paşa’dan, Altıntaş ve güneyinden hareket eden İkinci Ordumuzun ve bunun daha batısında bulunan atlı kolordumuzun yanına giderek fikrimize nazaran hareketleri düzenlemesini kendilerinden rica ettim. Dördüncü Kolordusu ile amaçladığımız düşmanın büyük kısmını güneyden izleyen Birinci Ordu merkezine de kendim gidecektim. İsmet Paşa’nın merkezde kalıp genel durumu yönetmesini uygun gördüm. Fevzi Paşa kuzeye hareket ederken ben de arabayla tren yolunu izleyerek batıya hareket ettim.

‘DÜŞMAN YOK EDİLECEK’

Akçaşar’da Birinci Ordu merkezine saat 9’dan evvel varmıştım. Ordu kumandanına bir taraftan cephenin yazılı buyruğu emanet edilirken, ben de kendisine kelamlı olarak durumu anlattım ve Dördüncü Kolordunun bütün tümenleriyle birlikte şiddetle, işte bu köyün, Çal köyünün batısındaki düşmanın büyük kısmını kuşatacak biçimde savaşa zorlamasını emrettim. Ve ekledim ki, düşman ordusu kesinlikle yok edilecektir. Ordu kumandanı benim yanımda telefonla Kolordu Kumandanı Kemâlettin Sami Paşa’yı buldu. Benim oraya geldiğimi ve buyruğumun ne olduğunu bildirdi. Bir müddet bu merkezde kaldım. Daima olarak gelen çeşitli rütbedeki esir subaylarla görüştüm. Bunlardan biri kurmay subay idi. Zavallı, verdiği bilgiler ışığında istemeyerek başkomutan vazifesini alan General Trikopis’in ve İkinci Kolordu Kumandanı General Digenis’in de bizim çevirmek istediğimiz çemberin içinde bulunduğunu söylemiş oldu. Çabucak yanımda bulunan ordu kumandanına: Kemâlettin Paşa’yı bulunuz, kendisine Trikopis ile bir arada bütün düşman generallerini kesinlikle esir etmesini söyleyiniz dedim. Bu buyruk çabucak telefonla bildirildi. Zavallı esir subay benim bu buyruğumu işitir işitmez sunduğum çayı içemeyerek büyük bir baygınlık geçirdi. Daha fazla bu ordu merkezinde kalamazdım. Savaş durumunu gözümle görmek benim için karşı konulmaz bir gereksinim oldu. Ordu kumandanını da yanıma alarak Dördüncü Kolordu Kumandanının bulunduğu şu taraftaki bir zirveye geldik. (Arpalık civarında). Çal köyü batısında ve kuzeyinde patlayan topların gürültülerini işitiyordum. Oradan durumu dürbünle gözlemeye uğraşmak bana külfetli geldi. Daha ileriye, ateş yerine gitmek için kesin bir mecburilik ve gereksinim duyuyordum ve bu noktayı, artık üzerinde bulunduğumuz bu zirveyi gösterdim. Oraya gitmek gereklidir ve buyurun gidelim dedim. Arabalara atladık bu zirveye gelen yola girdik. Orta sıra yolumuzun soluna düşman mermileri düşüyordu. Dördüncü Kolordu’nun tümenleri doğudan batıya yolumuzu kat ederek süratli adımlarla ilerliyorlardı. Biraz evvel dediğim üzere saat 2’de şuraya çıkmış bulunuyorduk. Düşman kuvvetlerini gündüz gözüyle büsbütün kuşatmak ve düşmanın inatla savunduğu savaş alanlarına, süngü ataklarıyla girerek kesin bir sonuç almak gerekliydi. Bunun için bütün ordunun büyük özveriyle ilerlemesini ve bütün bataryalarımızın, hatta saklılığa bakmaksızın, ateş alanlarına girip düşman alanlarını sarsmasını istiyordum. Yanımdaki kumandanlar bu görüşümü anlar anlamaz çabucak ve en sonlu bir formda harekete geçtiler. Yazık ki artık ismini hatırlayamadığım, yanımda bulunan bir atlı subayına birkaç söz not ettirerek düşman alanlarını kuzeyden saran İkinci Ordu’ya gönderdim. Ve kelamlı olarak burada benden işittiklerini onlara da söylemesini emrettim. Bu subay misyonunu yapmış ve birkaç saat sonra tekrar yanıma gelerek bilgi de vermişti. On birinci tümenin kahraman kumandanı Derviş Beyefendi, kendi ileriye atılarak bütün kuvvetiyle düşman alanına ilerliyordu. Kolordu Kumandanı Kemâlettin Paşa, güneyden ve batıdan düşmana saldırdığı başka tümenlerine yine şiddetli ve süratli hareketler için buyruklarını ulaştırıyordu. İkinci Ordunun on altıncı ve altmış beşinci tümenleri düşmanla gerçek savaşa girişiyorlar, başka tümenleri de kuşatma çemberini daraltıyorlardı. Bunları görüyordum. Atlı kolumuzun daha batıdan düşmanın gerisini kesmek üzere bulunduğunu bana haber getiren atlı subay söylemişti.”

Yarın: ‘Güneş yeniden doğudan doğuyor’