Alışveriş kadar aldanmak da kolay

Mithat Yurdakul – Değişen ekonomik ve teknolojik koşullarla birlikte ticarette imkanlar artarken, güvenlik telaşları de yeni imkanlarla birlikte değişip, çeşitleniyor. Bilhassa pandemi periyodunda artan internet alışverişlerinde tüketicilerin dikkat etmesi gereken bir dizi kural bulunuyor. Tüketici, internet üzere kanallar üzerinden yapılan aralıklı kontratta 14 içinde rastgele bir münasebet göstermeksizin ve cezai koşul üstlenmeksizin cayma hakkına sahip. Yeni yapılan düzenleme ile cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlar da gerekçesiz iade hakkı ortadan kaldırıldı. Mevzuata nazaran, Instagram üzere bir toplumsal medya hesabında tanıtılan eser için rastgele bir alım-satım platformuna yönlendirilmeden, direkt olarak şahsî hesaplara para gönderen bir kişi, aralı satıştan kaynaklı haklarından yararlanamıyor. Bir satıcı, kargo üzere ek masraflara ait bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemişse, tüketici kargo masrafını ödemek zorunda değil. Kapıda ödemeli alışverişlerde ise kargo kutularının açılıp denetim edilerek teslim alınmasına yönelik rastgele bir düzenleme bulunmuyor.

Ticaretin çok çeşitli kanallar üzerinden yaygınlaşması, pandemi periyodunda internet alışverişinin artması, tüketicilerin bu alışverişlerinden doğan hakları konusunda da bilgi arayışına neden oldu. Toplumsal medyada yayılan pek çok spekülatif bilgi tüketicileri yanıltırken, birtakım şirket ve hizmet sunucuları da tüketici mevzuatını kendine nazaran yorumlama eğilimine giriyor. Bilhassa internet alışverişlerinde tüketicilerin dikkat etmesi gereken bir dizi kural bulunuyor. Tüketici, internet üzere kanallar üzerinden yapılan aralıklı mukavelede 14 gün içinde rastgele bir münasebet göstermeksizin ve cezai kaide üstlenmeksizin cayma hakkına sahip. Cayma hakkı telefonla kullanılamıyor lakin kısa ileti, elektronik posta ve internet ortamlarının yanı sıra CD ile de şirkete cayma talebi iletilebiliyor. Cayma hakkının yazılı olarak kullanılması durumunda, cayma beyanının iadeli taahhütlü posta ile gönderilmesi; e-posta, SMS üzere formüllerle kullanılması durumunda ise gönderilen mesajların koruma edilmesi ispat açısından ehemmiyet taşıyor.

Cep ve tablette cayma

Cayma hakkı altın, mücevherat üzere gibi fiyatı daima değişen eserlerle, üzerinde tüketicinin çocuğunun fotoğrafının olduğu özelleşmiş eserler; çiçek, yaş pasta üzere çabuk bozulabilen eserler ve iç çamaşırı, küpe üzere iadesi hijyen açısından sakıncalı olan mallar, ambalajlarının açılması halinde iade alınmıyor. Salı günü yayımlanan düzenleme ile kimi elektronik eşyalar da cayma hakkı kapsamından çıkarıldı. Buna nazaran cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ait kontratlarda cayma hakkı kapsamında iade yapılamayacak. 1 Ekim 2022’de yürürlüğe girecek bu yeni düzenlemeye münasebet olarak, “iade hakkında keyfi kullanım” gösteriliyor. Yeni düzenlemeden sonra tablet ve cep telefonu üzere aygıtlarda şartsız cayma hakkı kullanılamayacak lakin aygıtın bozuk yahut eksik çıkması, ayıplı olması, satış sırasında belirtilen özellikleri taşımaması üzere nedenlerle aygıtın değiştirilmesi talep edilebilecek.

Yönetmelik değişikliğiyle ayrıyeten, e-pazaryeri ismi verilen internet satış platformlarının cayma hakkının sağlanmasından sorumlu tutulması, uzaktan alışveriş yapan tüketicinin malı satıcıya iade mühletinin 14 güne çıkarılması, iade masraflarının mukavelede kararlaştırılması (normalde satıcıdan alınan iade fiyatı, tüketiciden de alınabilecek), kredi kartı ile yapılan ödemelerde cayma hakkının kullanılması halinde, ödenen fiyatın kredi kartı limitine tek seferde ek edilmesi sağlanacak.

Bilgilendirme yoksa kargo fiyatı alınmaz

İnternet üzere uzaktan yapılan alışveriş mukavelelerinde ön bilgilendirme süreci çok değerli. Örneğin, bir satıcı, kargo üzere ek masraflara ait bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemişse, tüketici kargo masrafını ödemek zorunda değil.

Satıcı, tüketiciye cayma hakkı konusunda gerektiği biçimde ön bilgilendirme yapmamışsa, tüketici cayma hakkı için 14 günlük mühletle de bağlı tutulamıyor. Bu türlü durumlarda tüketici, cayma hakkını 14 gün değil, 1 yıl içinde kullanabiliyor. Satıcının telefon ve e-posta üzere araçlarla teyit etmediği satış da türel açıdan yok sayılıyor.

Instagram’da bunlara dikkat!

Güvenli alışveriş için internet sitesinde satıcının “ticari unvanı”, “açık adresi” ve “iletişim bilgileri” yer almalı. Bu kapsamda, toplumsal medya ve SMS üzere ortamlar, bir malın satışına yönelik sisteme aracılık ediyorsa aralıklı kontrat kapsamında değerlendirilebiliyor. Buna nazaran, bir Instagram hesabında tanıtılan eser için rastgele bir alım-satım platformuna yönlendirilmeden, direkt olarak şahsî hesaplara para gönderen bir kişi, aralı satıştan kaynaklı haklarından yararlanamıyor.

Kapıda kargoyu açtırmak gerekli mi?

Kapıda ödemeyle alınan eserlerde, ödeme yapmadan evvel kargo kutusunun açılmasının gerekip gerekmediği de tüketicinin en çok merak ettiği mevzulardan. Mevzuata nazaran, malı görmeden, incelemeden ve test etmeden satın alan tüketici, birtakım istisnalar dışında, münasebet göstermeksizin ve cezai kaide üstlenmeksizin cayma hakkına sahip. Kapıda ödemeli alışverişlerde ise kargo kutularının açılıp denetim edilerek teslim alınmasına yönelik rastgele bir düzenleme bulunmuyor. İnternetten eser gönderen satıcı, malın tüketiciye teslimine kadar oluşan kayıp ve hasarlardan sorumlu. Ambalajın hasarlı olduğu durumlarda, mal teslim alınırken taşıyıcı ile tüketici ortasında tutulacak bir hasar tespit tutanağı, sorunun tahlilini kolaylaştırıyor. Satıcının belirlediği firma dışında öbür bir kargo firmasıyla teslimat isteyenler ise, kargoda oluşabilecek kayıp ya da hasardaki sorumluluğu üzerine almış oluyor.

YARIN: Satış süreci tamamlandıktan sonra kilometresi ile oynandığı anlaşılan ikinci el araba ile ilgili hak talebinde bulunulabilir mi?