Amasra’da 41 maden personelinin hayatını kaybettiği maden kazası ile ilgili Meclis’te konuşan CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin, “Eski bir maden personeli olarak söylüyorum, acımız da öfkemiz de büyük. Ne yazık ki ülkemizde kaza hudutlarını çoktan aşan ve adeta seri iş cinayetlerine dönüşen bir tablo ile karşı karşıyayız” diye konuştu.
CHP Muğla Milletvekili ve Plan ve Bütçe Komitesi Üyesi Süleyman Girgin, TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda mali düzenlemeler içeren torba teklif görüşmelerinde Amasra’da 41 maden çalışanının öldüğü kaza ile ilgili konuştu. “Eski bir maden emekçisi olarak söylüyorum, acımız da öfkemiz de büyük” diyen Girgin, şunları söyledi:
* Ne yazık ki ülkemizde kaza sonlarını çoktan aşan ve adeta seri iş cinayetlerine dönüşen bir tablo ile karşı karşıyayız.
* Her yıl ortalama 2 bin kişi göz nazaran göre iş cinayetleri ile ortamızdan koparılıyor. ‘Kaza değil, cinayet’ diyoruz. Zira çalışma ömrü özelleştirme, taşeronlaştırma, sendikasızlaştırma, kayıt dışı, teminatsız, esnek çalıştırma, kuralsızlaştırma üzere emek düşmanı siyasetlerle bir bataklığa dönüştürülmüştür.
EMEKÇİLERE KÖLELİK ŞARTLARI DAYATILIYOR
* Bugüne kadar başta Soma, Kozlu, Karadon, Ermenek, Torunlar olmak üzere onlarca, yüzlerce, iş cinayetlerinin kaynağında personellere, işçilere kölelik şartlarının dayatıldığı açık biçimde görülmüştür.
* Meğer ölen madencilerin vücutlarını yeraltından çıkarabilen ve başsağlığı dileyen değil, personellerin kömür çıkarırken, çalışırken ölmesini engelleyebilen devlet toplumsal devlettir.
* Maden Mühendisleri Odası gaz izleme sistemi bilgilerine ulaşamadı. Oda metan sensörünün kritik düzeyde ikaz verip vermediği, verdiyse ne çeşit tedbirler alındığı, ihtar vermediyse nedenlerinin incelenmesi gerektiği belirtiliyor.
* Güç Sanayi Maden Sendikası açıklamasına nazaran de, emekçi sıhhati ve güvenliği tedbirlerinin maliyeti, gereğince kontrol yapmanın gereksiz görülmesi, yıllardır yaşanan her iş cinayetinin üstünün kapatılması ve sorumluların açığa çıkarılmaması hepimize yeni katliamlar, yeni acılar olarak dönmektedir.
* Burası bir kamu işyeri. Ortada bir Sayıştay raporu var, ikazda bulunuyor. Bu kadar derinlikte üretim yapıldığı vakit grizu başta olmak üzere bir dizi tehdidin olacağı, buna nazaran tedbir alınması gerektiğini, hatta gerekirse orada üretim yapılmaması gerektiği konusunda uyarıyor.
* Personel sayısının yetersiz olduğu konusunda uyarıyor. Kamuda gereğince personel, teknik eleman alınmıyor, sadece rödovansa alan açmak için. Alınsa rödovansa da gerek kalmayacak. Daha sağlıklı ve inançlı işletme bütünlüğü içinde bir üretim olacak. TTK’da bu sorun var. Havza bütünlüğünün bozulması ve rödovans sistemi felaketlere yol açıyor.
* TTK’da, TKİ’de alanlar bölündü ve rödovans yoluyla özel kesime verildi. Bütünlüklü bir İSİG ve üretim siyaseti oluşturulmasını engelliyor bu durum. Kaza olan yerde yok lakin bu alanlarda rödovans var.
* Bunun yanı sıra tekrar Sayıştay’ın 2019 yılı TTK raporunda rödovans suretiyle taşkömürü üretim işletmeciliği yapılan faaliyet alanlarında kayıt dışı kaçak taşkömürü üretim faaliyetlerinin arttığı, rödovansçı firmaların kaçak ocaklarda üretilen kömürü satın aldıkları ve böylece kaçak ocakçıyı pazar bulabilen üretici pozisyona getirdiği söz edilmektedir. Kaçak ocaklarda meydana gelen kazalarda ise 133 çalışanın öldüğü belirtilmektedir. Dileğimiz, kamusal, ulusal bir madencilik siyaseti oluşturulması, TTK’nın eksiklerinin gediklerinin, işçi, teknik eleman, personel olarak giderilmesidir.
TTK’NIN EMEKÇİ TEKNİK ELEMAN AÇIKLARI GİDERİLMELİ
* Genel Maden Personelleri Sendikası, taşkömürünün, demir-çelik bölümü ile öbür endüstrinin ana hammaddesi olan stratejik bir güç kaynağı olduğu belirtiyor. Ülkemizin her yıl 38 milyon ton taşkömürünü milyarlarca dolar ödeyerek dışarıdan ithal ettiğini biliyoruz. TTK’ya mekanize, yarı mekanize, esnek mekanize yatırımları yapıldığını, bu yatırımların sonuçlarının alınabilmesi ve kömür üretiminin artırılabilmesi için TTK’nın personel açıklarının hemen giderilmesi gerektiğini söylemiştir.
* TTK’da şu anda sendika yetkililerinden aldığım bilgiye nazaran bin 200 yerüstü, 6 bin 100 yeraltı olmak üzere 7 bin 300 emekçi çalışıyor.
* Sayıştay 2019 raporunda TTK kurumunun İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesine yaptırdığı norm takım projesine nazaran 12 bin yeraltı, 2 bin yerüstü olmak üzere 14 bin çalışanın çalıştırılması gerekiyor.
* Ancak kuruma 2009-2019 yılları ortasında yeniden Sayıştay tespitine nazaran hiç personel alınmamış. 2019 yılında bin 500 pano ayak çalışanı alınmış ve bu çalışanlar peyderpey misyona başlamış. Ama bu ortada 2016-2019 yılları ortasında emeklilik hakkı elde eden 2 bin 613 personel ağır iş koşullarından ötürü kurumdan ayrılmış. Münasebetiyle personel gereksinimi ivedilikle giderilmelidir.
MADEN MEVZUATI ÇAĞDAŞ BİR YAPIYA KAVUŞTURULMALI
* Madencilik, barındırdığı tehlikeler nedeniyle bilgi, tecrübe, uzmanlık ve daima kontrol gerektiren en tehlikeli iş koludur. İncelemeler sonucunda, maden kazalarının; teknik, toplumsal, ekonomik, eğitim, planlama ve kontrol problemleri üzere pek çok nedeni olduğu görülmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
* Yeraltı kömür madenciliği bir kültürdür. Bu kültür geliştirilerek yaşatılmalıdır. Bunun için TTK ve TKİ üzere kamu kuruluşlarımız üretim yaparken birebir vakitte iş güvenliği ve mesleksel eğitim manasında okul misyonu görüyor. Bu nedenle güçlendirilmeleri için gerekli çalışmalar vakit geçirmeden yapılmalıdır.
* Başka yandan, Maden mevzuatı; odağında insan ve tabiat olan çağdaş bir yapıya kavuşturulmalı ve bunun için ulusal madencilik siyasetleri oluşturulmalıdır.
MADEN ŞEHİTLERİNİN YAKINLARINA İSTİHDAM HAKKI
* 10 Haziran 2003 tarihi ile 13 Mayıs 2014 tarihi ortasında kömür ve linyit madenlerinin yeraltı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda ölen sigortalının eş ve çocuklarından birisi, eşi ve çocuğu yoksa kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam bir kişinin kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilebilmelerine imkân sağlandı.
* Fakat istihdam hakkına tarih sınırlaması getirilmesinden ötürü maden şehitleri kırgın. Yasa 2003-2014 yıllarını kapsıyor. 2003 yılı öncesinde de, 2014 sonrasında da çok büyük maden faciaları yaşadık.
* Burada nitekim mağdur olan aileler var. Bu ailelerin birden fazla, babalarını facialarda kaybettiler. Bunların birçok babasını hiç tanımadılar. Bunlar da yararlanmalıydı. Bu mağduriyet müddet sonlandırması olmayacak halde giderilmelidir.
