Kanser hücrelerini yakalayan ‘akıllı çip’ Türkiye’de klinik basamağa geçti

Kanda dolaşan kanser hücrelerini analizle tespit eden akıllı çip teknolojisinden sevindiren haber… ODTÜ Teknokent araştırmacılarının geliştirdiği sistem 300 hasta üzerinde denenmeye başladı.

ODTÜ Teknokent araştırmacılarının yedi yıl üzerinde çalıştıkları, kanda dolaşan kanser hücrelerini kolay bir kan analiziyle yakalayan “akıllı çip” teknolojisinde sona yaklaşıldı.

Hasta için acı verici ve maliyetli bir yol olan iğne biyopsisinin yerine kullanılması hedeflenen yeni usul için Ankara’daki dört hastanede klinik araştırmalar başlatılacak.

ODTÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Mikro Biyosistemler Genel Müdürü Prof. Dr. Haluk Külah, Mikro Biyosistemler’in, ODTÜ Teknokent’te 2015’te kurulduğunu belirtti.

Külah, İngiltere’de kıymetli biyoteknoloji firmalarına konut sahipliği yapan bir teknopark olan Alderley Park’ta geçen yıl kurdukları “Cellsway” isimli şirket aracılığıyla milletlerarası klinik araştırma faaliyetlerini sürdürdüklerini anlattı.

LİKİT BİYOPSİ TEKNİĞİ

Tümör kitlesinden ayrılarak kana geçen kanser hücrelerinin, “dolaşımdaki tümör hücreleri (CTC)” olarak isimlendirildiğini söz eden Prof. Dr. Külah, bu hücrelerin kandan ayrıştırılabilmesi için çok yüksek hassasiyette bir sistem gerektiğini, geliştirdikleri yeni teknolojinin bu alanda pek çok birincisi barındırdığını söyledi.

Kanser hastalığının teşhis ve takibinde rutin kullanılan, iğne biyopsisinde cerrahi bir süreçle hastanın kanserli dokusundan örnek alınan usulün hasta için acı verici ve maliyetli bir formül olduğuna işaret eden Külah, Mikro-Elektromekanik Sistemler (MEMS) ve mikro akışkan teknolojilerinin kullanıldığı likit biyopsi tekniğiyle kan örneğinde kanser hücrelerini yakaladıklarını anlattı.

“TASARIM VE PATENT BÜSBÜTÜN BİZE AİT”

Kan analizi ile kanserin metastaz ve tekrarlama riskleri ve tedavi sürecine ait bilgilere ulaşabildiklerini belirten Haluk Külah, şu bilgileri verdi:

“Kan analizinde kanser hücrelerini yakalamak üzere MEMS teknolojisi ile geliştirdiğimiz silisyum tabanlı çiplerin tasarımı ve patenti büsbütün bize ilişkin. Bu çiplere akıllı çipler diyoruz. Akıllı çiplerin içinde kılcal damarlar üzere ufak mikro kanallar var. Bu kanallardan kan hücrelerini tek tek geçiriyoruz ve bu sırada çipin içindeki mekanik yapılar ayrıştırma yaparak kanser hücrelerini bir tarafta, kanser olmayan hücreleri de diğer tarafta topluyor. Asıl kanser hücrelerini içeren örnekte de birtakım tahliller yaparak kanserin tipine ve hangi tip kemoterapinin işe yarayacağına dair bilgileri topluyoruz.”

300 HASTA ÜZERİNDE DENENİYOR

Prof. Dr. Haluk Külah, geliştirdikleri sistemdeki doğruluk oranlarının yüksek olduğunu ve rakiplerine karşı daha üstün bir performans sergilediğini belirtti.

Külah, yedi yıldır üzerinde çalıştıkları teknolojide geldikleri kademeye ait, “Cihazımız ve araştırma faaliyetlerimiz tamamlandı. Laboratuvarlarda klinik çalışma yapabilecek basamağa geldik. Yakın vakitte 300 hasta üzerinde klinik çalışma başlattık. Böylelikle araştırma maksatlı olarak gerçek hastalar üzerinde kan testi ile kanser tanısı ve tedavisinin takibini yapabileceğiz.” dedi.

SAĞLIK SİGORTASIYLA YAPTIRILABİLECEK

Projenin Bilimsel Yöneticisi Biyokimya Uzmanı Doç. Dr. Ebru Özgür, 2015’ten beri üzerinde çalıştıkları sistemin, ön klinik çalışmaları da içeren validasyon süreçlerinin tamamlanarak laboratuvarlarda test edilebilir evreye geldiğini bildirdi.

Klinik basamakta hasta örnekleri ile çalışmalara başlayacaklarını belirten Özgür, “Sistemimizi yakın vakitte laboratuvarlara ve hastanelere kuracağız.” dedi.

Geliştirdikleri “likit biyopsi” ismi verilen prosedürlerinde direkt kan örneğinden tümörle ilgili bilgileri alabildiklerini belirten Özgür, “Kanser hücrelerinin tahlili ile kemoterapi, radyoterapi ya da gayeli ilaç tedavisi başlanan hastada bu tedavinin işe yarayıp yaramadığını ve hangi tedavinin uygun olabileceğine ait doktora bilgi veriyoruz. Onkologlar verdiğimiz bu sonuçlar ile hastaya yönlendirme yapabiliyorlar.” diye konuştu.

BAZI MERKEZLERE SİSTEM KURULDU

Geliştirdikleri sistemin, “araştırma” maksatlı olarak kullanıldığını, Ankara ve İstanbul’daki birtakım merkezlere sistemi kurduklarını aktaran Ebru Özgür, şu bilgileri verdi:

“Çalışmamıza, göğüs kanseri, kolon kanseri ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastaları dahil olacak. Birebir vakitte sağlıklı bireylerden de örnekler alacağız. Bunların sonuçlarını mukayeseli bir halde sunacağız. Çalışmamız, bir yıl içinde tamamlanacak ve o vakit sürecin validasyonu tamamlanmış olacak. Geliştirdiğimiz aygıt, in vitro dediğimiz beden dışı teşhis aygıtı kategorisine girdiğinden CE ve FDA onayı almak için müracaatlarımızı yapacağız. Onaylarımızı aldığımızda hastalar mevcut sıhhat sigortaları ile bu testleri yaptırabilecekler. Bu yılın sonu prestijiyle ise tabiplerin onayı olması kaydıyla aşikâr başlı hastanelerde tedavi gören kanser hastaları, klinik çalışmamız kapsamında kan analizi ile takip kapsamına alınacak.” (AA)