EYT ne vakit açıklanacak, kimleri kapsıyor? EYT son durum…

Kabine toplantısı sonrası emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ve kontratlı çalışanla ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Emeklilik için yılını doldurup yaş koşulunu bekleyenlerle ilgili çalışmaları da en kısa müddette tamamlayıp, kamuoyuna açıklayacağız.” açıklamasında bulundu.

EYT SON DURUM NEDİR?

Bakan Alım emekliliğe hak kazanılacak olan tarihi açıklayan Alım, “EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar lakin eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Lakin işe başlangıcı geri çekmez. O denli bir şey yok.” dedi.

5 PUAN FORMÜLÜ

Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, olağan çalışanlara nazaran primlerinin 5 puan yükseldiğini ve patronların EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istediğini vurgulayan, Alım, “Buna tahlil olarak patron emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete olağan çalışandan daha fazla prim ödüyor. Oradaki primi aşağı çekerek eşit düzeye getireceğiz. Yani patrona sen EYT’li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana toplumsal güvenlik dayanak primi vereceğiz.” dedi.

EYT’lilerin kıdem tazminatı mevzusuyla ilgili de Bakan Alım, “Bu hususta da Hükümetin kimi formülleri var.” dedi. Alım, şu tabirleri kullandı;

“Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Zira patron kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıyeten kıdem tazminatı ödemesini patron çalışanıyla kendi ortasında anlaşarak taksitlendirebilir.”

EYT İÇİN TARİH VERDİ

AKP Küme Başkanvekili Muhammed Emin Akbaşoğlu, Meclis’te düzenlediği basın toplantısında Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili açıklamalarda bulundu.

Akbaşoğlu, “EYT ve kontratlı işçinin takıma geçilmesine ait düzenlemeleri aralık ayı içinde yapmayı planlıyoruz. En berbat ihtimal 2023 yılı başında yasalaşmasına şahit olacağız” dedi.

EYT İÇİN İŞVERENLER KADEMELİ GEÇİŞ İSTİYOR

Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemede sona yaklaşırken, iş dünyası temsilcileri kademeli bir geçişin kendileri açısından daha uygun olacağı görüşünde.

İş dünyası temsilcileri iş hayatında EYT’li tartısına ait ayrıntılı bir kıymetlendirme yaparken, bu değerlendirmeye dayanarak kendileri açısından daha uygun olan formüllere de vurgu yapıyor.

İHBAR OLMAYACAK

İstanbul Ticaret Odası (İTO) üyeleri ortasında EYT’lilerin yüzde 23-25 civarında olduğu bilgisini veren İTO Lideri Şekib Avdagiç, EYT’lilerle ilgili, “Bu ayrılanlarda bir ihbar müddeti de olmayacağı için çabucak yarın emekli olma hakkına sahip olacak” dedi. Avdagiç, genç insanların emeklilik için önlerinin açılacağını, meğer bu genç ve nitelikli işgücünün, iş dünyası içinde kalması gerektiğini lisana getirdi.

Müstakil Sanayi ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Lideri Mahmut Asmalı tüm EYT’lilerin emekli olması durumunda bir emek boşluğu oluşabileceğine dikkat çekti. Kademeli bir emeklilik olabileceğini belirten Asmalı, patrona gelecek kıdem tazminatı yükü için de, “Kıdemin yüzde 50’sini patron karşılayabilir, başka yüzde 50 için de KGF üslubu bir kredi dayanağı sağlanabilir” yorumunu yaptı. İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister de “Bazı firmalarda 2 bin kişi çalışıyor ve 350 bireyi EYT’li. Bir anda o kadar nitelikli işgücü ayrılmaya kalktığı anda o firmaların bir bocalama telaşı olabilir” tabirlerini kullandı.

İşveren ne istiyor?

1 – Patronlar işgücünün yaklaşık yüzde 25’ini kapsayacak düzenleme ile nitelikli işgücünden mahrum kalmamak istiyor.

2 – EYT düzenlemesinde geçiş vaktine muhtaçlık duyan iş dünyası kademeli geçiş talebinde bulunuyor.

3 – Kıdem tazminatı yükünün yüzde 50’si için patronlar KGF gibisi bir kredi dayanağı talep ediyor.

4 – EYT’nin nasıl uygulanacağı konusunda iş insanlarının tedirginliğin giderilmesi için bilgilendirme isteniyor.

EYT’LİYE KIDEM FORMÜLÜ ARANIYOR

Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) durumunu netleştirmeye yönelik mevzuat çalışmalarına kıdem tazminatına tahlil arayışı da eklendi. EYT düzenlemesiyle birlikte hala 400 bin olan yıllık emekliye ayrılan kişi sayısının 2023’te 2 milyona, sonraki yıllarda da 1.5 milyona çıkacağı, bunun da hem kıdem tazminatına hak kazanan işçiler hem de kıdemi ödeyecek patronlar istikametinden çeşitli mağduriyetlere yol açacağı söz ediliyor. Patronlar emeklilikten sonra birebir işyerinde çalışmaya devam edenlere kıdem tazminatlarının EYT’den emekli oldukları gün değil, çalışmaya devam ederken ayrılmak istedikleri gün ödenmesini ile ani ve yüklü ödemelere kolaylık getirilmesi talebinde bulundu. Talepleri alan Çalışma Bakanlığı’nın alternatif formüller üzerinde çalıştığı bildirildi.

İŞVERENLERDEN TAKSİT TALEBİ

Halen yürürlükte olan İş Kanunu’na nazaran, yasal süreyi tamamlayıp emekliliğe hak kazanan çalışanlara, birebir işyerinde işine devam etse dahi birikmiş kıdem tazminatının tamamının ödenmesi gerekiyor. Yapılan hesaplamalar, ülke genelinde 49 yaş ve üzerinde ortalama kıdem tazminatı maliyetinin 330 bin TL olduğunu ve her yıl ortalama 400 bin civarında çalışanın emekliye ayrıldığını işaret ediyor. Fakat EYT ile birlikte yalnızca 2023 yılında 400 bin emekliye 1.6 milyon kişinin daha ekleneceği ve kıdem tazminatı alacağının 132 milyardan bir anda 660 milyar liraya çıkacağı hesaplanıyor. Patronlar, süreksiz bir düzenlemeyle kıdem tazminatının emeklilik sonrası ikinci periyoda ötelenmesi ile taksitlendirilmesi üzere kolaylıklar talep etti.

 KÖTÜ NİYETE DİKKAT 

Yeni yasanın çıkmasıyla birlikte çalışmaya devam edecek EYT’liler hayat pahalılığı karşısında ikili maaş imkanına kavuşacak. Lakin, birçok patronun emekliye ayrılıp birebir işyerinde çalışmaya devam etmek isteyen EYT’liyi daha düşük fiyatla çalıştırmak için fırsat aradığı öğrenildi. Kimi patronların, ‘Nasıl olsa emekli aylığın da oldu. Bu maaş sana kâfi. Biz de zati sıkıntı durumdayız’ diyerek yeni mukaveleyi taban fiyattan imzalatacağı söz edildi. Kimi işverenlerin da emeklilik sonrası yollarını ayıracağı EYT’lilerin listesini şimdiden belirlediği belirtildi.

EYT KİMLERİ KAPSIYOR?

Staj ve çıraklık periyodu sigortaların EYT için başlangıç sayılıp sayılmayacağıyla ilgili bir soruya Alım, “Onlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil zati. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Çıraklık ve stajyerlik bir sigorta girişi değil. Onlar sıhhat sigortasını korumak üzere geliştirilmiş bir sistem.” karşılığını verdi.

EYT konusunda bir düzenlemenin çıkacağını bildiren Alım, bu düzenlemenin detaylarını gerekli hesaplamaların akabinde kamuoyuyla paylaşacaklarını lisana getirdi.

EYT NEDİR, KİMLER EYT’Lİ SAYILIYOR?

Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden evvel olanlar EYT’li (emeklilikte yaşa takılan) sayılıyor. Çünkü 9 Eylül 1999 öncesinde yaş kuralı aranmaksızın prim günü ve sigortalılık müddeti koşulları sağlanarak da emekli olunabilirken, 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklikle prim günü ve sigortalılık mühleti koşullarının yanı sıra bir de yaş koşulu getirildi. EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden evvel olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık müddeti ve prim günü kaidelerini sağlamış olmak gerekiyor.

EYT’Lİ KAÇ KİŞİ VAR?

AKP Genel Lider Yardımcısı Jülide Sarıeroğlu, katıldığı televizyon programında açıklamalarda bulundu. EYT ile ilgili Sarıeroğlu, şunları söyledi;

*Bu düzenleme yapıldıktan sonra birinci etapta emekli olacak kişi sayısı 1 milyonun üzerinde. Evrak bazlı yaklaşık 12.5 milyon emeklimiz var. Birinci etapta 1.5 milyona yakın kişinin emekli olacağı, sonra da sisteme girişin devam edeceği bir düzenleme olacak.

*Yaklaşık 3-4 milyon ortasında bir vatandaşımızın bu kapsamda olduğunu varsayım ediyoruz.

*Hepsi bir anda olmayacak. Olağan ayrıntılar için en gerçek ağız Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanımız, benim de hocam olan sayın Vedat Alım olacak.