Zelzele bölgesinde 100 milyon ton enkaz çıkması bekleniyor
Yıkım uzmanları, Kahramanmaraş merkezli 11 vilayette gerçekleşen zelzelelerde son açıklanan sayılara nazaran yıkılan ve yıkılacak binalardan çıkacak enkaz ölçüsünün 100 milyon tonu bulmasını öngörüyor.
Deprem bölgesinde bir yandan hasar tespit çalışmaları yapılırken bir yandan da enkaz kaldırma çalışmaları gerçekleştiriliyor.
Eski Yıkım Müteahhitleri Derneği Lideri, MAB Destroy İnşaat ve Yıkım Hizmetleri Limited Şirketi (MAB Yıkım) İdare Konseyi Lideri Mehmet Ali Bulut, Türkiye’de “yıkım müteahhitliği” evrakına sahip 480 firma olduğunu, şimdi dokümanı onaylanmamış, evrak başvurusu yapmamış ya da gibisi işler yapan firmalarla birlikte sayının 2 bini bulduğunu söyledi.
Deprem bölgesindeki yıkılacak bina sayısının çok fazla olduğuna ve dalın yetişmekte zorlanacağına işaret eden Bulut, “Şu anda Türkiye’deki yıkım müteahhitlerinin konvansiyonel metotlarla bu binaları süratle yıkması mümkün gözükmüyor. Bu binaların yıkımı 2 yılı bulabilir. Burada patlayıcılı yıkımla süreç çok daha süratli olabilir lakin bu alanda da çok fazla patlayıcı mühendisimiz yok. Türkiye’de bu alanı fazla geliştiremedik. Patlayıcılı yıkım devreye alınmalı ve patlayıcı mühendisleri yetiştirmeliyiz.” diye konuştu.
‘ENKAZLAR YOLLARIN TAMİRİNDE KULLANILABİLİR’
Bulut, yıkım sürecine ait de ihtarlarda bulunurken, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yıkımlar sırasında kesinlikle iş güvenliği uzmanları hazır bulunmalı. Yeni can kayıplarına neden olunmamalı. Eski binalarda tehlike sınıfında kanserojen asbest gereçler var. Asbest söküm uzmanlarının alanda kontrol yapıp bunları işaretlemesi lazım. Bu alanların uzmanlarca sökülmesi gerekiyor. Kelam konusu enkazın rahat taşınması için trafik tertibi uygun kurulmalı. Hafriyat kamyonları rahat çalışmalı. Bölgede çok fazla toz var. İvedilikle belediyelerin elindeki fazla su tankerleri bölgeye gönderilmeli ve daima sulama yapılmalı. İnsanlara toz maskesi dağıtılması lazım. Binayı yıktık ve enkaz oluştu. Bu enkazı da en kullanışlı biçimde nasıl geri değerlendireceğiniz çok kıymetli. Enkaz modülleri ‘konkasör’ dediğimiz taş kırma makinalarında kırılarak stabilize gereç yapılıp hasar görmüş yolların tamirinde ve doldurulmasında kullanılabilir.”
Binalar yıkıldıktan sonra elde edilen gereç içinde iktisada geri kazandırılacak hurda demirler olduğuna da işaret eden Bulut, “Bunların da geri dönüşmesi için elekten geçmesi lazım. 1 gram demir bile çöpe gitmemeli, ülkenin iktisadına gelir olarak geri gelmeli. Son açıklanan yıkılacak 61 bin 722 binayı düşünürsek, 89 milyon ton enkaz oluşacak. Esasen yıkılmış binalarla birlikte 100 milyon ton enkaz çıkacak. Çökmüş ve ağır hasarlı olan tüm binalardan elde edilecek çelik demir hurdası 1 milyon 750 bin ton olacak. Enkazdan çıkacak demir hurdalarının geri dönüşüme katkısı 6 milyar 600 milyon lirayı bulur. Bu paha iktisada kazandırılacak. Bölgeden 660 stadyumun içini dolduracak kadar enkaz çıkacak.” dedi.
Bulut, binaların, konulacak cansız modellerle yıkılmasını ve böylelikle binalardaki inançlı noktaların tespit edilebileceğini belirterek, “Bunun için testler yapabiliriz. Cansız modellerin az hasar aldığı yerler, bize binalarda nerede hayatta kalınabileceği verisini verir. Yıkım takımları, AFAD uyumu ile sürece dahil edilmeli.” diye konuştu.
‘HER VİLAYETTE BAŞKA ENKAZ DÖKÜM NOKTASI BELİRLENMELİ’
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Makine Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Trabzon da alandan çıkarılacak enkazın içindeki metallerin ayrıştırılması, başka enkazın da parçalanması gerektiğini belirterek, “Enkazın içindeki gereçler sınıflandırılmalı ve enkaz hacim olarak küçültülmeli. Enkazın taşınacağı yerde de gerekli önlemler alınarak, yer altı sularına karışması tedbirleri, tarım yapılan topraklara konmamalı, çevresel kirliliğe sebep olacak alanlarda depolanmamalı. Enkazı uzaklaştırırken ikincil bir afet oluşturacak sorun yaratılmamalı. Bunlara dikkat edilmeli. Enkazın içindeki demirler tekrar endüstriye kazandırılmalı, betonlar da dolgu gereci olmalı. Enkazın içindeki organik atıklar ayrıştırılmalı.” dedi.
Her vilayet için farklı enkaz noktaları belirlenmesi gerektiğine işaret eden Trabzon, “Enkaz, bu alanlarda da dökme formunda depolanmamalı. Enkazlar deniz kenarına dökülmemeli.” sözünü kullandı. (AA)
