Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. Tuncay Taymaz başkanlığında toplanan ve ortalarında Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nde vazifeli Doç. Dr. Serkan Irmak’ın da bulunduğu grup, sarsıntının karakteristik özellikleri hakkında incelemelerde bulundu.
Fay düzlemi üzerindeki 3 boyutlu yırtılma modellemesini de çıkaran takım, 6 Şubat günü saat 04.17’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7.7’lik zelzelenin 3 fay segmenti üzerinde meydana geldiğini ve yıkıcı tesirin yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımlarına neden olduğunu belirledi.
Depremin yıkıcı tesirinin, sarsıntının başlangıç tesirinden kısa bir mühlet sonra kuzeydoğu ve güneybatı tarafına hakikat ilerlediğini tabir eden Doç. Dr. Serkan Irmak, “Yapmış olduğumuz çalışmada sarsıntının yırtılma sistemiyle ilgili enteresan sonuçlara ulaştık. Birinci sarsıntıda 3 farklı segmentin kırıldığını görmekteyiz. Zelzele başladıktan sonra Pazarcık-Nur Dağı ismini verdiğimiz küçük bir segmentte kırıldıktan 9 saniye sonra yırtılma kuzeydoğuya yanlışsız ilerliyor ve daha sonra güneybatıya yanlışsız ilerlemeye devam ediyor. Üç farklı segmentin bu zelzelede kırıldığını görmekteyiz. Üç segment boyunca farklı güç boşalımları var” tabirlerini kullandı.
YIKICI TESİR
Depremin başladığı birinci andan yaklaşık 50 saniye sonra farklı vilayetlerde yıkıcı tesir gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Irmak, şöyle konuştu:
* Farklı özelliklerinden bir tanesi de kırılan fay çok uzun olduğu için kırılma başladıktan yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımları görmekteyiz. Yani sarsıntının oluş anından itibaren yaklaşık 50 saniye sonra orada güç boşalımlarının olması aslında yıkıcı dalgaların oraya 50 saniye sonra ulaştığını gösteriyor.
* Şayet bölgede güzel bir erken ikaz sistemi olsaydı tahminen bu sarsıntı olduktan sonraki süreç içerisinde insanlara zelzeleye olan pozisyonlarına nazaran 30-40 saniyelik bir vakit tanıma talihi verebilirdi.
ERKEN İKAZ İLE İKİNCİL AFETLERİN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR
* Erken ikaz sinyali zelzele olduktan sonra gelen bir sinyal. Evvelden belirleyen bir sinyal değil. Zelzele olur, yıkıcı dalgaların size kaç saniye sonra geleceğini lakin öğrenme bahtınız olur.
* Hasebiyle bu 50 saniye sonraki güç boşalımı çok büyük bir alanın kırılmasıyla alakalı olan bu zelzeleye özel bir olay. Beklenen Marmara zelzelesinde bu kadar büyük vakit yahut bu kadar fazla bir erken bir ikaz sistemi sinyalinin 50 saniye civarında olacağını düşünmüyorum.
* Çok daha kısa olacaktır lakin kısa olması da insanları karamsarlığa itmesin. Kısa vakitte bile değerli sanayi tesislerinin, metro sınırlarının, süratli tren üzere ulaşım araçlarının zelzele sonrası oluşabilecek ikincil afetlerin önüne geçilebilmesi için kullanılabileceğini düşünüyorum. (DHA)
