6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis ve Malatya’da büyük yıkıma yol açtı.
Depremin akabinde inşaat mühendisliği, jeoloji mühendisliği, jeofizik mühendisliği, mimarlık üzere alanlardaki uzman isimlerden oluşan İTÜ’lü 21 bilim insanı, kümeler halinde bölgedeki kentlerde inceleme ve gözlemlerde bulundu. Kamu yapılarının mevcut hasar durumlarının incelenmesine yönelik olarak inşaat mühendisliği bölümünden
21 kişilik takım Adıyaman Merkez, Tut ve Çelikhan ilçeleri ile Pınarbaşı beldesinde tespitler yapıldı. İncelemelerde toptan göçmeye maruz kalmış binalar hariç tutulurken 33 okul binası, 10 hastane binası, 27 idari bina, 11 otel, pansiyon ve lojman binası, 14 cami, 17 de başka kümede tanımlanan müze, taziye meskeni, halk eğitim merkezi olmak üzere toplam 112 yapı değerlendirildi. İTÜ İnşaat Fakültesinden Doç. Dr. Beyza Taşkın, ön inceleme raporunda yer verdiği bulguları anlatarak ikazlarda bulundu.
“TURİZM UYGULAMA OTELİ BİNASI GÜVENLİ”
Adıyaman Üniversitesi Toplumsal Bilimler Meslek Yüksekokulu bünyesinde faaliyet gösteren Adıyaman Turizm Uygulama Otelini hemen inceleyip inançlı olduğunu tespit ettikten sonra hizmet veren grupların gece orada kaldığını belirten Doç. Dr. Beyza Taşkın, şunları söyledi:
“İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 21 öğretim üyesi olarak, 8 lojistik takımımızla toplam 29 kişi zelzelenin 6. günü Adıyaman Merkez’e intikal ettik. Ne gözlemledik? Artık birinci giden kümeler olarak, birinci gün Adıyaman’da incelemelerde bulunduk. Adıyaman’ın merkezi epeyce ovalık, yumuşak taban şartlarında inşa edilmiş bir bölge.
Havalimanından sonra sarsıntının etkilediği merkez bölgesine yaklaştığınız vakit çabucak hemen her sokakta bir tane toptan göçmüş bina olduğunu, bunların dışında deforme olmuş, dönmüş, her an bir artçı sarsıntı esnasında yıkılabilecek binalar olduğunu gözlemledik.
Zaten maalesef onların bir kısmı artçı sarsıntılar olunca yıkıldı. Yollar kapalıydı, ana bulvar yıkıntılarla kapalıydı ama daha yamaçlara ilerlediğiniz vakit tekrar merkez ilçesinde hasarın çok sonlu olduğunu gözlemledik. Orada kendimize kalacak bir yer bulmak durumundaydık. Arama kurtarma takımı üzere tüm gruplar kalacak yer zahmeti taşıyorlardı.
Biz bu kapsamda çabucak biraz daha yamaçta bulunan turizm uygulama oteli binasını süratlice inceledik, çabucak onun gerisinde bulunan pansiyon binasını inceledik inançlı olduğuna kanaat getirdik ve orada yatmaya başladık.
Biz yatmaya başlayınca, ‘ Teknik üniversitesi hocaları da burada kalıyorsa biz rahat rahat kalabiliriz’ diyerek bir manada takımların psikolojilerinin rahatlamalarına hizmet ettik. Çelikhan, Tut ilçesi ve Pınarbaşı beldelerini de görme talihimiz oldu. Buralar daha dağlık bölgeler. Düzgün taban şartlarına sahip bölgeler. Elbette hasarlar vardı lakin daha hudutlu olduğunu, çok olumsuz şartlara sahip binaların oralarda da kısmen yahut toptan göçtüğünü gözlemleme imkanımız oldu.”
“BU KAYGILARIN ÇOKTA HAKİKAT OLMADIĞI BULGUSUNA VARDIK”
Ön inceleme raporunda yer verdiği bulguları anlatan Doç. Dr. Beyza Taşkın, şöyle konuştu:
“Bizim ön kıymetlendirme raporumuz ansiklopedi üzere oldu. Yer bilimleri açısından pahalandırmak noktasından başlayıp, yer hareketlerini, yapısal hasarları, kent bölge planlamasını, uzaktan algılama uydu sistemlerinin bu tip zelzele ve afetlerinin yönetimindeki uygulamaları barındıran ve sonrasındaki dönüşümün nasıl olması gerektiğini tariflemeye çabalayan bir rapor oldu.
Elbette süratli yazıldığı için yanlışlar vardır. Düzeltilmesi ve eklenmesi gereken noktalar vardır. Ben kendi branşım ismine konuşmak noktasında şunları tabir edebilirim. Hasarın gözlemlenen temel nedenleri açıklanmaya çaba edildi. Kamuoyunda bir infial çıktı. Gölbaşı’nda çok yeni binalar yıkıma maruz kaldıkları için ‘Yeni binalara da güvenemeyeceğiz galiba’ diye kaygı duyuldu. Bu kaygıların aslında çokta gerçek olmadığı bulgusuna vardık.
Geçmişteki zelzelelerde yapmış olduğumuz müşahedeler ile çok paralel nedenlerin bu zelzelelerde de maalesef karşımıza çıktığını gözlemledik. Lokal taban şartlarının ne kadar kıymetli olduğunu bir yapının sarsıntı esnasında ve sonrasındaki artçılarda hasar görmemesi manasında uygun temel sistemlerinin titizlikle dizayn edilip yerinde uygulanması gerektiği sonuçlarına vardık. Bir öbür nokta, bundan sonraki süreçte süratli yapılabilecek yapı sistemlerinin neler olabileceğine dair birtakım tekliflerle kendi adıma olan branş kısmını kapattık.”
“SÖKÜLEBİLİR KALICI KENTİN OLUŞTURULMASINI TERCİH EDİYORUZ”
100 binler şu an konut kullanamayacak durumda olduğunu belirten Doç. Dr. Beyza Taşkın şöyle devam etti:
“Bundan sonrası için âlâ bir yerden planlama kural. Toplum öncelikli afetlere dirençli yapıların inşa edilip kullanılmasıyla, şuur seviyesinin toplumsal olsak yükseltilmesiyle süratli inşaatlar gerekiyor. Orada binlerce tahminen de 100 binler şu an konut kullanamayacak durumdalar. Konutları aslında hasarsız yahut hafif hasarlı olan vatandaşlar elbette çok haklı olarak telaş duyuyorlar.
Dolayısıyla kenti mekânsal olarak planlayarak, uygun şartlara ve lokal yer şartlarına dikkat edilerek yeni yerleşim bölgelerinin ve cazibe merkezlerinin uygun bir planlama ile yapılması gerektiğini şahsen düşünüyorum.
Burada süratli aksiyon almak ismine daha sonra sökülebilir, kalıcı kentin oluşturulması öncesinde sökülebilir hazır sistemlerin tercih edilebileceğini önemsiyoruz. Örneğin, prefabrike, hafif çelik yapılar olabilir. Çok kısa müddette konteyner kent kurulabilir. Hasebiyle acil olan barınma muhtaçlığı kısa müddette hallolur diye düşünüyoruz” (DHA)
