Döviz kıtlığı borç batağındaki ülkelerde krizleri derinleştiriyor
ABD Merkez Bankası’nın sıkılaştırmada frene basacağı beklentisinin azalmasıyla birlikte doların kıymeti artarken gelişmekle olan ve borç yükü fazla olan ülkeler önemli bir döviz kıtlığı ile baş başa kaldı.
Ekonomistler finansal sıkıntılar yaşayan ülkelerin karşı karşıya olduğu zorlukların bu yıl çözülebileceğini umuyordu lakin dolardaki toparlanmayla birlikte bu piyasalardaki sancılar da derinleşti.
IMF’NİN KAPISINI ÇALDILAR
Dolar kıtlığı, az gelişmiş ülkelerde hammaddeden ilaca kadar her şeye erişimi engellemeye başladı. Hükümetler, Memleketler arası Para Fonu’ndan (IMF) gelen kurtarma paketlerinin peşinden koşarken borç sıkıntılarıyla da boğuşmaya devam etti.
ABD’li finans ajansı Bloomberg’de yayımlanan bir habere nazaran, hammadde, ilaç üzere eserlerde yaşanan kriz nedeniyle Sri Lanka’da kimi hastaneler ameliyatları geciktirirken Nijerya’da milletlerarası uçuşlar askıya alındı. Pakistan’da ise kimi araba fabrikaları kapandı.
FABRİKALAR KAPANDI, AMELİYATLAR DURDU
Pakistan’da fabrikalar, hammadde ithal etmek için geçerli döviz tükendiği için geçtiğimiz aylarda faaliyetlerini durdurdu. Güney Asya ülkesi Sri Lanka’da hükümet, kişi başına haftada 20 litre yakıt sonu koyarken devlet hastaneleri ilaç ve tıbbi gereç kıtlığı nedeniyle acil olmayan ameliyatları erteledi.
Bir öbür Güney Asya ülkesi Bangladeş’te ise güç üreticileri, yaklaşmakta olan bir güç krizini önlemek hedefiyle yakıt ithalatı için merkez bankasından 1 milyar dolarlık döviz aramaya başladı. Doğu Afrika ülkesi Malavi de dolar krizi nedeniyle ithalat azalırken bu durum ilaç, gübre ve mazot problemine yol açtı.
PARA ÜNİTELERİ SERT KIYMET KAYBETTİ
Dubai merkezli finans şirketi Tellimer’in gelişmekte olan piyasalar stratejisti Hasnain Malik, “Sorunlu ülkelerde gerçek bir kriz patlak veriyor ve kimileri için işler daha da berbata gidebilir. Yatırımcıların Gana yahut Sri Lanka üzere ülkelerde zıdda düşmemesi için risk taraması yapması ve daha dikkatli olmaları gerek” dedi.
Gelişmekte olan ülkelerin dolar borcunu takip eden JPMorgan Yeni Kuşak Piyasalar Endeksi geçen ay yüzde 0,4 düşüş kaydederek eylül ayından bu yana en süratli düşüşünü kaydetti. Doların son periyottaki canlılığı ile birlikte Gana, Mısır, Pakistan ve Zambiya para üniteleri bu yıl benzerlerine oranla çok daha fazla paha kaybetti.
TEMERRÜDÜN EŞİĞİNDELER
Hong Kong merkezli Economist Intelligence Unit’in kıdemli analisti John Marrett, “Bu ülkeler ekonomik çöküşe saplandı ve Pakistan üzere kimi ülkeler öteki bir temerrüdün eşiğinde. Para ünitelerinin bedeli de çok daha düşük” dedi.
Yaklaşık 20 ülke, IMF’den yardım almak için sıraya girse de bu ülkelerin borç müzakereleri yavaş ilerliyor. Bu yıl, Mısır, Pakistan ve Lübnan da dahil olmak üzere birçok borçlu ülke kurtarma fonları almaya çalışırken bu ülkelerde sert devalüasyonlar yaşanmıştı.
