Siyasetteki hareketlilik kamu görevlilerini de yakından ilgilendiriyor. Cumhurbaşkanının değişmesi halinde Devletin üst seviye vazifelerinde bulunan 711 bürokrat da vazifeden alınacak. O yüzden, AKP iktidarının değişmemesi için canla başla çalışıyorlar. Gelecek seçimlerde bürokraside kendisine yer edinmek isteyen kamu vazifelileri de aday adayı olma yarışında.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Murat Sezginer, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle Cumhurbaşkanına tek başına yapması gereken idari süreç sayısını 2 bin 600 olarak belirledi. Bunlar “atama”, “görevlendirme”, “kadro belirleme”, “esas ve metot belirleme”, “karar, kararname ve yönetmelik çıkarma”, “miktar, oran, muafiyet belirleme”, “izin verme”, “süre belirleme” üzere kimileri çok kıymetli bir kısmı ise Cumhurbaşkanlığı makamı ile bağdaşmayacak biçimde değersiz yüzlerce süreç. Sezginer, “Bu uygulamanın Türkiye’den diğer dünyada örneği yok” diyor. Sezginer, sistemi SÖZCÜ’ye şöyle anlattı:
TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Sezginer, Ankara temsilcimiz Hürmet Öztürk’ün sorularını yanıtladı…
YETKİLİ FAKAT SORUMSUZ
Yürütme yetkisi büsbütün Cumhurbaşkanlığı makamında toplanmıştır. Bu olağandışı sayıdaki yetki şahsen Cumhurbaşkanı tarafından kullanılamayacağından bu süreçleri yapmak üzere kamu gücü kullanan bir Cumhurbaşkanlığı bürokrasisi oluşmuştur. Lakin bu görevlilerin icrai karar alma yetkisi olmadığı üzere mali ve idari sorumlulukları da yoktur. Türk Yönetim tarihinde birinci sefer ‘yetkili lakin sorumsuz’ bir bürokrasi oluşmuştur.
Cumhurbaşkanının tek başına atamasını yaptığı kamu vazifelisi sayısı bin 63’tür. Bu bir Dünya rekorudur. Üst kademe kamu yöneticilerinin tamamı, öteki hiçbir makamın iştiraki olmaksızın tek başına Cumhurbaşkanı tarafından yapılmaktadır. Bu uygulamanın da dünyada örneği yoktur.
LİYAKAT ARANMIYOR
Türk yönetim tarihinde birinci sefer üst kademe kamu yöneticisi atanmak için neredeyse hiçbir koşul öngörülmemiş, atama için aranan kurallar mevzuattan çıkarılmıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yükseköğrenim mezunu olup devlette, özel bölümde yahut kendi hesabına 5 yıl çalışan herkesin Türkiye Cumhuriyetinde her makama atanabilmesine ait düzenleme yapılmıştır. ‘Liyakat esası’ üst kademe kamu yöneticileri bakımından hukukumuzdan çıkarılmıştır. Böylelikle, cumhuriyet tarihinde hiç görülmemiş halde, kamuda hiç vazife yapmamış çok sayıda bakan yardımcısı, vali, büyükelçi, genel müdür, şura lideri üzere atamalar yapılmıştır.
GÖREVLERİ BİTECEK
Cumhurbaşkanının vazife müddeti bittiğinde, periyodik olarak atananlar dışındaki 711 üst kademe kamu yöneticisinin misyonu sona ermektedir. Bir siyasi partinin genel lideri da olan Cumhurbaşkanı, seçimi kaybettiğinde, valiler, büyükelçiler, genel müdürler dâhil tüm üst seviye kamu yöneticilerinin vazifesi bitiyor, devlette yönetici kalmıyor. Böylelikle siyaset dışı olması gereken yönetim ve kamu işçisi direkt siyasetle ilişkilendirilmiştir.
İl Yönetimi Kanunu değiştirilmiş, valilerin devleti ve hükümeti temsil edeceğine ait karar değiştirilerek, valilerin yalnızca, tıpkı vakitte bir siyasi parti genel lideri da olan, Cumhurbaşkanının temsilcisi olacağı belirtilmiştir. Devlet-Hükümet ayırımı mevzuattan çıkarılmıştır.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine ahenk gayesiyle çıkarılan mevzuatla, sistemle hiç ilgisi olmamasına karşın, birçoğu Osmanlı devletinden bu yana var olan, Türk Yönetim Teşkilatı, idari işleyiş ve işçi rejimi büsbütün değiştirilmiştir.
YERİ DOLDURULAMADI
Bakanlık teşkilatları tekrar düzenlenmiş, müsteşarlık makamı kaldırılmıştır. Bunun yerine tıpkı hiyerarşik düzeyde üç ya da dört bakan yardımcısı atamaları yapılmıştır. Bakan yardımcılarının birçoğu hiç kamu vazifesi yapmamış şahıslardır. Müsteşar, üst seviye kamu vazifelisi olarak bakana karşı sorumlu ve bakanlık üniteleri ortasında uyum misyonu yaparken, yeni devirde bakan yardımcıları ortasında uyum muhtaçlığı doğmuştur. Tıpkı biçimde çok değerli misyonlar ifa eden yönetimler gereksiz biçimde kapatılmıştır. Mesela Devlet İşçi Başkanlığı üzere çok kıymetli bir kurum kapatılmış, yeri doldurulamamıştır.
GÖRÜŞ ALMIYOR
İdari karar alma sürecinde istişare süreçleri anlamsız bir biçimde kaldırılmıştır. Danıştay’ın 1868 yılından beri var olan istişare vazifeleri mevzuattan çıkarıldığı üzere bakanlıkların ve başka idari ünitelerin müşavere vazifeleri de kaldırılmıştır. Böylelikle, Cumhurbaşkanı, hiçbir makamın görüşü, önerisi, teklifi olmaksızın süreç yapmaktadır. Hiçbir çağdaş devlette görülmeyecek bir uygulamaya, işleyişe geçilmiştir.
Bakanlık bürokrasileri idari karar alma sürecinden adeta dışlanmıştır. Başbakanlık bürokrasisi ile bakanlıklar bürokrasisi ortasındaki uyum bağı, yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı bürokrasisi ile bakanlıklar bürokrasisi ortasında bir hiyerarşi ilgine dönüşmüştür. Her bir bakanlık için Cumhurbaşkanlığı bürokrasisinde paralel bir yapılanma oluşmuş, ikili bir işleyişe yol açmıştır.
BÜROKRASİDE YIKIM
Başbakanlık uzmanlığı, devlet işçi başkanlığı uzmanlığı üzere meslek uzmanlıklar kaldırılmış, Türk bürokrasisinin en parlak, düzgün yetişmiş vazifelileri değişik kamu kurumlarına dağıtılmıştır. Bu durum bürokraside büyük bir yıkım ve idari işleyişte zafiyet oluşmuştur. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini oluşturan mevzuatta bu uzman uzmanlara misyon verilmemiş, inanılması güç tüzel yanlışlar oluşmuştur.
MÜKERRER NUMARALAR
Örneğin 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde yinelenmiş numaralandırılmış, tıpkı numarayı taşıyan hususlar mevcuttur. Cumhurbaşkanlığı Ofislerine hukuksal kişilik verilmiş, Cumhurbaşkanlığı makamı ile hiyerarşi alakası kurulmuştur. Halbuki iki hükmî kişilik ortasında hiyerarşi olmaz. Dışişleri bakanlığında yetki devranı, yetkiyi devredenin sorumluğunu kaldırmazken başka bakanlıklarda kaldırıyor. Hiçbir manalı açıklaması yok.
Bağlı ve ilgili kuruluşlara ait tanımlama getiren kanun kararları yürürlükten kaldırılmış fakat tarif yapılmaksızın bağlı ilgili ve bağlantılı kuruluşlara ait Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılmıştır.”
