Artık birbirimizin gözlerine değil telefonlara bakıyoruz.7’den 70’e çağın yeni hastalığı phubbing

Konu akıllı telefonlar, tabletler ve diğer mobil cihazlar olduğunda birçoğumuz başka herkesi ve her şeyi unutarak elimizdeki oyuncağa dalıp gidiyoruz. Telefon ve sosyal medya bağımlılığımız öyle boyutlara ulaştı ki bazen en sevdiğimiz insanlarla sohbet etmek veya onların gözlerinin içine bakmak yerine elimizdeki ekrana bakmayı tercih ediyoruz. Hepimize tanıdık gelen bu davranışın bir adı da var: ‘Phubbing’. Bunu birçoğumuz ya yapıyoruz ya da maruz kalıyoruz. ‘Phubbing Psikolojisi’ (The Psychology of Phubbing) kitabının yazarı ve Avustralya Charles Sturt Üniversitesi’nde bilgi teknolojisi doçenti Yeslam El-Saggaf’ın yürüttüğü bir araştırmaya göre de en çok sevdiklerimizi ‘phub’lıyoruz. Eşlerimiz, yakın arkadaşlarımız, kardeşlerimiz, çocuklarımız ve anne-babamız bundan mustarip oluyor.

Kökeni İngilizce olan phubbing kavramı, “phone” ismi ve “snub” (hiçe saymak, görmezden gelme) fiilinin bir araya gelmesiyle oluşur. Phone + snubbing kelimelerinin birleşimiyle phubbing kavramı ortaya çıkar. Akıllı telefonunuzun ekranına normalin çok üstünde süreyle bakıyor ve çevrenizdeki kişilerle iletişim kurmuyorsanız bu duruma “phubbing” denir. Phubbing yapan kişiye ise “phubber” ismi verilir. Dilimize yaklaşık 7 yıl önce dahil olan bu İngilizce kavramın henüz Türkçe bir karşılığı bulunamamıştır. Phubbing’in anlamı kısaca, gelişmekte olan teknolojinin kişilerin sosyal ve kültürel yaşamına olumsuz etkileri olarak ifade edilebilir.

Phubbing Evreleri Nelerdir?

İnsanlar bir anda phubbing hastalığına yakalanmaz. Hastalığın dört evresinden birinde durumun anlaşılması ve tedbir alınması son derece önemlidir.

1. İlk adım, kişinin merakı sonucunda telefona yönelimidir ve genellikle sorun teşkil etmez.

2. İkinci adım ise bireyin etrafındaki insanlar tarafından dışlanmamak maksadıyla sosyal davranışlar sergilemesidir.

3. Üçüncü adımda kişinin çevresindeki sorunlardan kaçmak ya da zevk almak gibi bir amaç ortaya çıkar.

4. Son adımda ise insanın çevresinde ne olursa olsun artık cep telefonunu kullanmak ister ve tam olarak bağımlı hale gelir.

Phubbing Sebepleri Nelerdir?

Araştırmalara göre dünyadaki her dört kişiden biri cep telefonu bağımlısıdır ve bu kişilerin çoğu bunun farkında bile değildir. Bu hastalığa neden olan etkenler çok çeşitli olsa da öne çakan bazı hususlar vardır. Bireylerin teknolojiye olan merak duygusunu kontrol edememesi ilk neden olarak sayılabilir. Bunun yanında bağımlı arkadaş çevresine sahip olmak phubbing riskini arttırır. Ayrıca süresiz ve verimsiz zaman geçirmekle ilgili her konuda olduğu gibi yeterli bilgi sahibi olmamak da bağımlılık riskini katlar. Teknolojiyi bir amaç doğrultusunda kullanmak gerekir. Aksi takdirde boşa harcanan zaman artar. Çevreden bağımsız asosyal bir hayat tarzı içinde bulunmak da kişiyi bağımlılığa iten sebeplerdendir. İçsel dürtüleri kontrol edememek gibi sorunu olanların bu hastalığa yakalanma ihtimalleri yüksektir. Bireyin gerçek yaşamında elde edemedikleri şeylere sanal dünyada kolay bir şekilde ulaşabilmesi aslında en önemli neden olarak söylenebilir. Hayatımızda var olan problemleri çözmeye çalışmak yerine teknolojik araçlardan olan akıllı telefon ile zaman geçirmek bağımlılığa davetiye çıkarır.