Ekonomistlerden ABD borç krizi için üç senaryo

Uzun müddetli borç tavanı çekişmesi ABD iktisadını sakinliğe itebilirken, hükümetin yükümlülüklerini yerine getirmemesi önemli bir mali krize yol açabilir.

ABD’li politikler borç tavanının yükseltilmesi konusundaki görüşmelerini sürdürürken, mutabakat sağlanamaması halinde ülke 1 Haziran’da temerrüde düşebilir.

Hazine Bakanı Janet Yellen, hükümetin 1 Haziran’a kadar faturaları vaktinde ödeyemez hale gelebileceğini söyledi. Bu durumda Hazine Bakanlığı, federal çalışanlar yahut gazilere yapılan ödemeler üzere pek çok ödemeyi durdurabilir.

En makûs senaryoda ise ABD devlet borcunun ödenmemesi önemli bir sakinliği tetikleyebilir ve pay senedi fiyatlarının düşmesine ve borçlanma maliyetlerinin süratle yükselmesine neden olabilir.

Ekonomistler, borç tavanı krizini üç muhtemel senaryoda değerlendiriyorlar. Bu senaryolar, son dakika mutabakatı, son ödeme tarihinden sonra mutabakat yapılması ve mutabakat sağlanamaması üzerine kuruluyor.

SON DAKİKA ANLAŞMASI

ABD’de iktisat artan faiz oranları nedeniyle yavaşlarken pek çok uzman bu yıl sakinlik bekliyor.

S&P Global’de ABD baş ekonomisti olan Joel Prakken, borç tavanı için görüşmeler sürerken belirsizliğin; tüketicilerin, yatırımcıların ve işletmelerin tasarruf yapmasına neden olduğunu ve sakinlik riskini artırdığını söyledi.

Son dakika mutabakatı sağlanması halinde personellerin işlerini kaybetmesi mümkün bir ihtimal olarak değerlendirilmezken, işe alım süreçlerinin ertelenmesine neden olabileceği düşünülüyor.

Diğer bir yandan 1 Haziran yaklaşırken pay senetlerinin düşme ihtimali bulunuyor. Prakken pay senetlerine yönelik, 2011’de Kongre’nin borç tavanını son birkaç saat evvel yükselttiğinde pay senetlerinin düştüğünü ve toparlanmasının aylar sürdüğünü söyledi. Sonrasında ise ülkenin kredi notunun düşürüldüğünü söz etti.

Prakken, “Kaynaklarımız tükenmeden evvel bir muahedeye varsak bile, belirsizliğin ekonomik büyümeyi engelleyen eksi bir tesiri olabilir” dedi.

S&P Küresel, borçlanma tavanının artırılamamasının temerrüde yol açması riskine ve bankaların kredi kurallarını sıkılaştırdıklarına işaret ederek ABD iktisadı için 2023 ve 2024 büyüme varsayımlarını düşürmüştü. Buna nazaran ABD için 2023 GSYH büyüme varsayımını yüzde 1,4’ten 1,2’ye indirilirken, 2024 için GSYH büyüme iddiasını de yüzde 1,5’ten yüzde 0,9’a düşürüldü.

1 HAZİRANDAN SONRA MUAHEDE SAĞLANIRSA…

Müzakereler 1 Haziran Perşembe gününden sonra yapılırsa temerrüde düşme mümkünlüğü daha gerçekçi göründüğü için ekonomistler finansal piyasalardan daha sert bir reaksiyon bekliyorlar.

Ernst & Young baş ekonomisti Gregory Daco, 1 Haziran’da “şok epey süratli bir halde hızlanma eğiliminde olacak” dedi. Muahedenin son ödeme tarihinden sonra yapılma ihtimalinde ABD’deki harcamaların keskin bir halde düşeceği kestirim edilirken işletmelerin işe alma ve yatırım planlarını durdurabileceği düşünülüyor.

Diğer bir mümkünlük olarak ise hükümetin kısa bir müddetliğine borç ödemelerine öncelik vererek, toplumsal güvenlik yardımları üzere başka ödemeleri geri planda bırakabiliceği üzerine ağırlaşıyor. UBS ekonomistleri bu durumun borç temerrüdünden daha az önemli bir ekonomik tesiri olacağını söylüyor.

Bu senaryonun yaşanması durumunda, GSYİH’nin üçüncü çeyrekte yıllık yüzde 2 oranında daralması ve dördüncü çeyrekte daha da düşmesi beklenirken, patronların ikinci yarıda 250 bin kişiyi işten çıkaracağı öngörülüyor.

Diğer bir yandan bu senaryoda Federal Rezerv’in istediği üzere enflasyonun düşmesi ve Merkez bankasının ekonomik zayıflığın bir kısmını dengelemeye yardımcı olmak için faiz oranlarını indirme ihtimali bulunuyor.

ANLAŞMA SAĞLANAMAZSA NELER OLUR?

Anlaşma sağlanamaması durumunda ise hükümetin ödemeleri günlerce yahut haftalarca ödeyememesinin yansımalarının çok büyük olması bekleniyor.

Ernst & Young ekonomisti Daco, temerrüde düşmenin 2007-2009 krizinden daha şiddetli bir sakinliği tetikleyeceğini söylerken Brookings Enstitüsü’nden ekonomist Wendy Edelberg ise global finans sisteminde kaos olacağını söz etti.

Anlaşma sağlanamazsa bankaların ve şirketlerin operasyonları nasıl finanse ettiği konusunda kritik ehemmiyete sahip kısa vadeli dolar borçlanmasında trilyonlarca dolarlık global akış bozulabilir. Yatırım fonları, şirketler ve bankaların bedelleri düşebilir ve bu durum bilançolara darbe vurabilir.

Ayrıca analistler birçok yatırımcının her türlü riskli varlıktan kaçacağını söylüyor. Beyaz Saray’ın bir raporuna nazaran , borsa önümüzdeki aylarda yüzde 45 düşecek ve işsizlik yüzde 5 puan artacak ama hükümetin trilyonlarca dolarlık teşvik uyguladığı 2020 Covid-19 sakinliğinin bilakis, Washington dayanak sunamayacak.

UBS ise bir ay süren çıkmazın iktisadın dört çeyrek üst üste daralmasına neden olacağını söylerken, hazine getirileri faiz oranlarını etkilediğinden oranlarının yükselme mümkünlüğü mevcut. Bu durumda tüketiciler; kredi kartı borcu, ipotek ve araba kredileri için daha yüksek faiz ödemek durumunda kalabilir.