Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi’nin (AKPM) gözlemcilerinden oluşan memleketler arası seçim müşahede heyeti, dün yapılan Cumhurbaşkanı ikinci tıp seçiminin akabinde bugün basın toplantısı düzenledi. Ankara’da yapılan toplantıya AGİT Seçim Müşahede Heyeti Lideri Büyükelçi Jan Petersen, AKPM Heyet Lideri Frank Schwabe ve AGİT Parlamenter Asamblesi Heyet Lideri Farah Karimi katıldı.
Sözlerine Türk halkına ve yetkililerine teşekkür ederek başlayan Karimi, hukukun üstünlüğünün, temel hak ve özgürlüklere hürmetin yeterli işleyen bir demokrasinin temeli olduğunu belirtti.
“İKTİDAR PARTİSİNE HAKSIZ AVANTAJ SAĞLADI”
Karimi, seçimin ikinci tipine ait müşahedelerini şöyle aktardı:
* “28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı’nın ikinci çeşidinde, seçmenlere gerçek siyasi alternatifler ortasında bir seçim yapma imkânı sunulmuş ve seçime yüksek bir iştirak olmuştur. Lakin, seçimin birinci tipinde olduğu üzere, medyanın taraflı yayınları ve eşit kurallar sağlanmamış olması, iktidar partisine haksız bir avantaj sağlamıştır. Seçim yönetimi teknik olarak seçimi aktif bir formda yönetmiştir, lakin şeffaflık ve bağlantı konusundaki eksiklikler büyük ölçüde devam etmiştir.
* Sakin fakat çekişmeli geçen kampanya sürecinde adaylar özgürce kampanya yürütebilmiştir. Söz özgürlüğünün kısıtlandığı bir ortamda hem özel hem de kamu medyası kampanyaya ait yayınlarında editoryal bağımsızlık ve tarafsızlığı sağlayamamıştır. Bu da seçmenlerin şuurlu bir seçim yapma kabiliyetini azaltmıştır. Seçim günü genel olarak sakin geçmiştir. Lakin, bilhassa oy sayımı sırasında birtakım prosedürlerin eksik uygulandığı durumlar kaydedilmiştir.
“SİYASİ ORTAMI VE TÜRK TOPLUMUNU DAHA DA KUTUPLAŞTIRMIŞTIR”
* Hülasa, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tipine ait kıymetlendirmemiz, iki hafta evvel sizlerle paylaştıklarımızla benzerlik göstermektedir. Birinci cinste, kaidelerin eşit sağlanmadığı ve kampanyanın adil olmadığı tarafındaki telaşlar devam etmiştir. Misyondaki cumhurbaşkanı haksız bir avantajdan yararlanmaya devam etti. Ne yazık ki, her iki tarafın da ayrımcı ve kışkırtıcı sert telaffuzlar kullanması, siyasi ortamı ve Türk toplumunu daha da kutuplaştırmıştır.
* Geçtiğimiz haftalarda halk tarafından sergilenen demokratik ruhu takdir ediyorum. Seçmenler dün de dahil olmak üzere büyük bir iştirakle sandığa gitmiştir ve kazananın Türkiye’nin birliğini sağlamak için samimi uğraş sarf etmesi büyük bir ehemmiyet taşımaktadır. Hukukun üstünlüğü ve insan haklarına hürmet temelinde demokrasisini güçlendirmek isteyen Türkiye’yi desteklemeye ve iş birliğine devam etmeye hazırız.”
“TÜRKİYE AİHM’İN KARARLARINI UYGULAMALI”
Solingen olayının yıl dönümü vesilesiyle hayatını yitiren Türk vatandaşlarını anarak kelamlarına başlayan AKPM Heyet Lideri Schwabe ise şu değerlendirmelerde bulundu:
* “Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci çeşidinde kazanan çok açıktı. Bununla birlikte, ikinci tıp da birinci tıp üzere pek çok açıdan demokratik seçimlerin yapılması için gerekli şartların sağlanmadığı bir ortamda yapıldı. Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamalı ve bilhassa de Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın hür bırakmalıdır. Gelecekte Yüksek Seçim Konseyi, seçim sürecine olan itimadı güçlendirmek için mümkün olabilecek en yüksek şeffaflığı sağlamalıdır.
* İki hafta evvel olduğu üzere, medya kısıtlanmış olarak tanımlamak zorundayız, cezaevinde çok sayıda gazeteci görüyoruz ve bu ülkede sansüre neden olan bir durum görüyoruz ve Hudut Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün ilgili endeksinde Türkiye dünya sıralamasında son sıralarda yer alıyor. Birebir vakitte muhalefet için de zorluklar kelam konusu. HDP’nin eski eş lideri cezaevinde, HDP hakkında kapatma davası var ve İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu hakkında bir karar var. Sonuç itibariyle, cumhurbaşkanı adayı olması engellenebilir.
“NEFRET TELAFFUZLARINDAN KAÇINILMASI DAVETİNDE BULUNMAK İSTİYORUM”
* LGBTİ bireyler, mülteciler ve azınlıklara yönelik nefret telaffuzlarından kaçınılması davetinde bulunmak istiyorum. Yüksek Seçim Konseyi’ni Venedik Komitesi’nin tavsiyelerine uyulması ve mümkün olduğunda şeffaf olmak için gerekli adımları atmaya davet ediyorum. Seçim sürecine güvensizliğin olduğu bir ülkede bu kurumun şeffaf olması büyük bir ehemmiyet taşıyor.”
“KAMU GÖREVLİLERİNE HAKARETE DAYALI DAVALAR TABİR ÖZGÜRLÜĞÜNÜ DAHA DA KISITLAMAKTADIR”
AGİT Seçim Müşahede Heyeti Lideri Petersen de AGİT bünyesinde çalışan ve başka milletlerarası seçim gözlemcilerine, Türk yetkililere ve başka paydaşlarına teşekkür ederek konuşmasına başladı. Yüksek iştirakten ötürü Türk halkını tebrik eden Petersen devamında şunları kaydetti:
* “Yüksek Seçim Heyeti önderliğindeki seçim yönetimi, meclis seçimini tamamlarken tıpkı vakitte ikinci çeşit hazırlıklarını da kısa bir vakit sürecinde faal bir formda yürütmüştür. Bu takdire şayandır. Lakin, birinci tıpta gözlemlenen şeffaflık eksikliği devam etmiştir. Ulusal seçim makamları kapalı oturumlar düzenlemiştir.
* Üzülerek belirtmeliyim ki, son iki hafta boyunca kampanyada kullanılan lisan, her iki siyasi tarafın da suçlamalarıyla kutuplaşmış ve sertleşmiştir. Tıpkı devirde muhalefet partileri sindirme ve tacizle karşı karşıya kalmaya devam etmiştir. Gazetecilere yönelik kovuşturmalar ikinci tıp öncesinde devam etmekte olup, kamu görevlilerine hakarete dayalı davalar söz özgürlüğünü daha da kısıtlamaktadır. Bu durum son derece kaygı vericidir ve tabir özgürlüğünün demokrasi için kıymeti ne kadar vurgulansa azdır.
* Birinci çeşitte açıkça görülen medya tarafgirliği, ikinci tıpta da devam etti. Medya takibi gözlemimizin ayrılmaz bir modülüdür. Birçok yayın kuruluşunun kampanyayı tarafsız bir halde yayınlama konusundaki yasal yükümlülüğünü yerine getirmediğini tespit ettik. Cumhurbaşkanı adaylarına eşit fırsat vermedikleri üzere, vazifedeki cumhurbaşkanını kıymetli ölçüde kayıran yayınlar yaptılar ve çok sayıda özel medya kuruluşunda da misal bir tavır gözlemledik. Bu yayınların birden fazla, haberlerde gerçekler ve görüşler ortasındaki ayrımı da sıklıkla bulanıklaştırmaktadır.
“GÖZLEMCİLER OY SAKLILIĞININ POTANSİYEL OLARAK TEHLİKEYE GİRDİĞİNİ BELİRTTİ”
* Son olarak, çoğunlukla muhalefet destekçilerine yönelik münferit şiddet olayları olsa da seçim gününün son derece barışçıl geçtiğini belirtmek isterim. Ayrıyeten gözlemciler, ailece kümeler hâlinde oy kullanıldığını ve kimi seçim merkezlerinin nizamından ötürü oy saklılığının potansiyel olarak tehlikeye girdiğini belirtmiştir. Parti gözlemcilerinin, sivil toplum temsilcilerinin varlığı olumludur. Bu şahısların faaliyetleri pek çok durumda engellenmiştir. Son olarak, sayım sırasında bir ekip prosedür eksiklikleri gözlemlenmiştir.” ANKA
