İngiltere’nin enflasyonla imtihanı 15 yılın en yüksek faizine karşın sürüyor

İngiltere’de iktisadın beklenenden güçlü performans göstermesi ve işsizliğin de düşük seyretmesiyle yapışkan hale gelen enflasyon, İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) faiz oranlarını artırmaya devam edeceği beklentilerini de güçlendiriyor.

Ülkede besin ve doğalgazda yüksek ithalat bağımlılığı faiz artışlarına karşın enflasyondaki düşüşü baskılarken ülke, gelişmiş ülkeler ortasında en yüksek enflasyon oranına sahip olarak öne çıkıyor.

İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) bilgilerine nazaran, yıllık enflasyon mayısta yüzde 8,7 ile sabit kaldı. Beklenti, güç fiyatlarındaki gerilemenin tesiriyle enflasyonun yüzde 8,4 olacağı istikametindeydi.

Ülkede çekirdek enflasyon ise arka arda iki aydır artarak nisandaki yüzde 6,8 düzeyinden mayısta yüzde 7,1’e çıktı.

ÇEKİRDEK ENFLASYON 31 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE

Böylece, güç ve besin üzere değişken kalemleri dışarıda bırakan çekirdek enflasyon, son 31 yılın en yüksek düzeyini gördü. BoE’nin para siyaseti kararlarında dikkate aldığı en kıymetli göstergelerden biri olan hizmet dalı enflasyonu da mayısta yüzde 7,4’e yükseldi.

Manşet enflasyonun ısrarcı olmasına tesir eden kalemlerden biri olan besin enflasyonu ise yüzde 19,2 ile son 46 yılın en yüksek düzeyine çıkmasının akabinde, mayısta yüzde 18,4’e geriledi.

Enflasyonla gayret kapsamında Aralık 2021’den beri sıkı para siyaseti uygulayan BoE, enflasyonun beklendiği biçimde gerilememesinin akabinde piyasaları “kısmen şaşırtarak” dün 50 baz puan artışa gitti ve siyaset faizini yüzde 5’e çıkardı.

BoE’nin üst üste 13’üncü defa faiz artırmasının akabinde, faiz oranları 2008’den beri en yüksek düzeyini gördü.

Çekirdek enflasyonun yükselişini sürdürmesi, gelecek aylarda enflasyonun ısrarcı olmaya devam edeceğinin ve bu nedenle yeni faiz artışlarının da işareti olarak bedellendiriliyor. Yüzde 2’lik enflasyon maksadı için daha fazla faiz artırımına muhtaçlık duyan BoE’nin, faiz oranlarını Aralık 2023 prestijiyle yüzde 6’ya kadar çıkarabileceği öngörülüyor.

G7 ORTASINDA EN YÜKSEK ENFLASYONA SAHİP ÜLKE

Mayıstaki yüzde 8,7’lik enflasyon oranı, İngiltere’yi G7 ülkeleri ortasında en yüksek enflasyona sahip ülke pozisyonuna getirdi. İngiltere, yüzde 18,4 ile Batı Avrupa’daki en yüksek besin enflasyonuna da sahip.

ABD’de enflasyon mayısta yüzde 4, Almanya’da yüzde 6,1 ve Fransa’da yüzde 5,1 olurken, Japonya’da ise nisanda yüzde 3,5 olarak kaydedildi.

ABD Merkez Bankası (Fed), geçen hafta, siyaset faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek yüzde 5-5,25 aralığında sabit tutmuştu. Avrupa Merkez Bankası ise üç temel siyaset faizini 25 baz puan artırarak, refinansman faizini yüzde 4’e, mevduat faizini yüzde 3,50’ye ve marjinal fonlama faizini de yüzde 4,2’5e yükseltmişti.

ENERJİ İTHALAT FATURASI YÜZDE 129,4 ARTTI

Enflasyonun İngiltere’de öteki G7 ülkelerine nazaran yüksek ve ısrarcı olmasında, İngiltere’nin besin ve doğal gaz ithalatındaki bağımlılığının yanı sıra Brexit sonrası maliyetlerin artması, işsizliğin düşük seyretmesi ve iktisadın beklenenden güçlü performans göstermesi üzere faktörler ve para siyaseti ana nedenler olarak görülüyor.

Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) bilgilerine nazaran bir ada ülkesi olan İngiltere, Çin ve Japonya’nın akabinde en büyük üçüncü net besin ve içecek ithalatçısı pozisyonunda bulunurken, yüksek ithalat bağımlılığı ülkeyi, besin fiyatlarındaki yükseliş ve tedarikteki aksaklıklara maruz bırakıyor.

Ayrıca, İngiltere’nin elektrik üretimi ve ısınma için doğalgaz ithalat bağımlılığının yüksek olması ülkeyi bu alandaki fiyat değişimlerine karşı kırılgan hale getiriyor.

Uluslararası güç piyasalarında rekor fiyatların akabinde, İngiltere’nin güç ithalat faturası geçen yıl birinci sefer 100 milyar sterlin eşiğini aşarak 117 milyar sterline ulaştı. Bu sayı 2021’de 54 milyar sterlin, salgın öncesi devir olan 2019’da 48 milyar sterlin olmuştu.

İngiltere’nin geçen yılki güç ithalat faturasının 63 milyar sterlinini ham petrol ve petrol eserleri, 49 milyar sterlinini ise gaz ithalatı oluşturdu. İngiltere geçen yıl elektrik üretiminin yüzde 43’ünü doğal gazdan karşıladı.

Geçen yıl doğal gaz fiyatlarında görülen keskin artıştan en fazla etkilenen ülkelerden biri olan İngiltere’nin, doğal gaz ithalatının 2030’a kadar ise yüzde 70 artabileceği öngörülüyor.

BREXİT VE BAŞKA BASKILAR

İngiltere 2016’da Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmaya karar vermesinin akabinde 2021 prestijiyle AB’nin tek pazarından çıktı. İngiltere’nin AB ile ortasında malların büyük ölçüde gümrüksüz ticaretine imkan veren bir mutabakat olmasına karşın, ihracat ve ithalatta gecikmelere ve daha yüksek maliyetlere neden olan evrak işleri biçiminde mahzurlar görüldü.

Brexit sonrası personel meşakkati yaşanan İngiltere’de çalışanlar, enflasyonun altında maaş artışını kabul etmeyerek greve gidiyor. İngiltere’de çalışan fiyatları, bu yılın ocak-nisan devrinde yüzde 7,2 artarak 20 yılın en süratli artışını kaydetti.

AB ülkelerinden gelen personellerin hür dolanımının sona ermesi, birçok patronun karşılaştığı işçi külfetine katkıda bulunurken, bu durum İngiltere’de başka birçok iktisada kıyasla daha önemli boyutlara ulaşarak fiyatları ve nihayetinde tüketiciler için fiyatları artırdı.

DÜŞÜK İŞSİZLİK ETKİSİ

BoE Lideri Andrew Bailey, dün faiz kararı sonrası yaptığı açıklamada, enflasyonla çabada maaşlardaki mevcut artışların devam edemeyeceğini ve bu artış düzeylerinin “sürdürülemez” olduğunu tabir etti.

Ekonominin beklenenden güçlü performans sergilediğini ve işsizliğin düşük seyrettiğini belirten Bailey, bu gelişmelerin ülkede enflasyonun inatçı kalmasına neden olduğunu kaydetti.

HÜKÜMET SABIR İSTEDİ

Hükümetin yüksek fiyat artışlarına karşı tüketicileri korumak için uyguladığı güç ve toplumsal dayanak programları nedeniyle İngiltere’nin kamu borcu, mayısta 1961’den beri birinci sefer gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 100’ünü aştı.

Enflasyonun tesirleriyle kamu yardımıyla uğraş etmenin verimsiz olduğunu belirten analistler, BoE’nin enflasyonu amaca yaklaştırmak için iktisat de “resesyonu” göze almasını gerektiğini savunuyor.

Yılın başında İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, o periyotta yüzde 10’un üzerinde olan enflasyon oranını bu yıl sonu prestijiyle yarıya indirme kelamı verirken, dün yaptığı açıklamada, enflasyonu bu düzeye çekmenin “kolay olmayacağını ve vakit alacağını” tabir etti.

Maliye Bakanı Jeremy Hunt, artan faiz oranlarının enflasyonu düşürücü tesir yapacağını belirterek, “Diğer ülkelerde faiz oranlarındaki artışların vakit içinde enflasyonu aşağı çektiğini görebilirsiniz. Bu, burada da olacak lakin sabırlı olmalı ve rotamıza bağlı kalmalıyız. Şayet ailelere yardımcı olacak, mortgage ve işletmeler üzerindeki baskıyı hafifleteceksek ekonomiyi yüksek enflasyona neden olan her faktörden kurtarmamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Hunt, hükümetin, enflasyonunu düşürme gayretlerinde BoE’yi desteklemekte tereddüt etmeyeceğini ve ömür maliyeti konusunda amaçlı takviye sağlayacağını da belirtti. (AA)