Mehmet Şimşek’in Peşinde Olduğu Yabancı Sermaye Her Derde Deva Mı? Hükümet Dolar’ı Bilerek Mi Yükseltiyor? Yabancıya Olta Mı?

Ekonomi Profesörü Ercan Uygur “Faiz ve kur senaryosu, IMF ve Arjantin” başlıklı yazısında yabancı kaynak girişiyle ekonomide yaşanması beklenen senaryoları yazdı.

“Geçersiz ve gerçekçi olmayan varsayımlara dayanan Yeni Ekonomik Model (YEM) gibi safsatalarla Türkiye’nin orta ve sabit gelirlileri 2021 sonbaharından itibaren önemli bedeller ödedi ve ödüyor” diyen Ercan Uygur, senaryoları varsayımlarıyla birlikte yazdı.

Yazının ilgili bölümü şöyle:

1) İktidar döviz kurlarının artışına bilerek göz yumuyor. Hâttâ, kurların yükselmesini istiyor. Neden?

Çünkü kurlar yeterince yükselince yabancı sermaye girişleri olacak. Kimine göre bu girişler daha kısa vadeli portföy yatırımları, kimine göre de uzun vadeli doğrudan yatırımlar şeklinde olacak.

Varsayım 1. Dikkat edelim, burada bir denge kur varsayımı yapılıyor. Kur bu düzeye gelince yabancı sermaye girişi başlayacaktır. Bu düzey, 1 Dolar için kimine göre 24 TL, kimine göre 25 TL, kimine göre 28 TL. 30 TL ve 35 TL diyenler de çok.

Yabancı sermaye girişi neden ve nasıl olacak? Hem Batı, hem Orta Doğu sermayesi ile yakın ilişkileri olanlar bilgi ve güven sağlayacaklar. Burada Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek özellikle belirtiliyor.

Çünkü kendisi Batıdaki ve Orta Doğu’daki kurumlara danışmanlık yapmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kendisine bu nedenle bakanlık için ısrar ettiği söyleniyor.

2) Yabancı sermaye girişi olunca, kurlar yükselmeyecek hâttâ aşağı gidecek, TL değerlenecek, böylece ülkeye gelen yabancı sermaye yüksek kârlar edecek.

Varsayım 2. Kurun sabit kalması veya TL’nin değer kazanması bir varsayımdır. Bunların gerçekleşmesi giren sermayenin büyüklüğüne bağlıdır. Küçük miktarlar kurdaki artışı durdurmakta yetersiz kalacaktır.

Varsayım 3. Burada önemli bir varsayım daha yapılıyor; daha önce yaşanan kur artışları, kamu ve özel sektör açıkları, ticareti yapılmayan mal ve hizmet fiyatları, kamu fiyatları gibi unsurlar enflasyonu ve enflasyon beklentilerini uyarmayacak, yükseltmeyecek. Burada önemli bir varsayım da, kurun sabit kalması veya düşmesi ile önemli cari açıklar oluşmayacak varsayımıdır.

Yüksek kâr şöyle olacak; portföy yatırımı için gelen yabancı sermaye TL cinsinden borç senetleri alacak, bunlardan bir yandan faiz geliri sağlarken, diğer yandan TL’nin değerlenmesi ile de kâr edebilecek.

Portföy yatırımı borsaya da yönelebilir. Bu yönelişle, hâttâ senaryodan haberi olan yerlilerin talebiyle pay senetlerinin fiyatları da giderek yükselecek. Yabancı sermaye bir buradan kâr ederken, yine TL’nin değerlenmesi ile de kâr edecek.

Yabancı portföy yatırımcısı, pay senedini doğrudan pay sahibinden, örneğin hükümetin yönettiği Türkiye Fonundan da alabilir. Bu fondaki THY, Turkcell gibi şirketlerin payları olabilir.

Yabancı sermaye doğrudan yatırım olarak girerse, otelleri, limanları, fabrikaları, binaları makûl gibi görünen TL fiyatıyla, ama düşük dolar fiyatıyla satın alacak. Bunların fiyatı yükselince kâr edecek. TL değerlenince de ayrıca kâr edecek.

3) Böylece yabancı sermayeye kâr sağlamak ve girişini özendirmek için faizin çok yükselmesine gerek kalmayacak. Zaten Cumhurbaşkanı Erdoğan faizin en fazla yüzde 20’ye veya yüzde 25’e kadar yükselmesine izin verdi deniyor.

Senaryo devam ediyor. Faiz yükselmediği, hâttâ belki düşeceği için ekonominin iç taleple büyümesi sürecek, istihdam da artacak.

Varsayım 4. Faizin yükselmesine gerek kalmayacak demek, “enflasyon artmayacak, hâttâ düşecek” varsayımını bir aşama öteye taşımak demektir. Yabancı sermaye girişiyle kurların ve enflasyonun düşeceği varsayımını zaten daha önce belirttik.

4) Senaryo şöyle sürüyor. Büyüme ve istihdam artışı ve düşük enflasyon ile iktidar 2024 yerel seçimlerini de kazanacak.

* Birinci varsayım bir denge kur tahmini istiyor. Denge kur tahmini, iktisatta en çok uğraşılan ve çok tartışılan konulardan birisidir. Varılan sonuç; doğru tahmin yapmak çok zordur. Bu nedenle, kur hedeflemesi yapıldığı zaman, kurun genellikle bir bant içinde ve piyasanın da etkisini dikkate alarak sürünen kur ilân ediliyor.
Denge kur zaten koşullara ve zamana göre değişebilir. Statik bir değer olamaz.

* İkinci varsayım kurun sabit kalmasını veya hâttâ TL’nin değer kazanmasını sağlayacak büyüklükte bir sermaye girişi olmasına ilişkindir. Küçük miktarlı girişlerle bu sonuç gerçekleşmez.

Büyük ölçekli sermaye girişini Türkiye nasıl sağlanacaktır bilmiyoruz. Zaman zaman kaynak olarak belirtilen Körfez ülkelerinden yeterli büyüklükte bir giriş sağlanabilir mi? Zor görünüyor. Ne karşılığında?

* Üçüncü ve dördüncü varsayımların Türkiye’de de gerçekleşmesi zordur. Özellikle yabancı sermaye girişi ile kurların sabit kalacağı veya düşeceği, buna karşılık cari dengenin bozulmayacağı varsayımı geçerli olamaz. Kurların düşmesiyle faizin de artmayacağı, hâttâ belki düşeceği varsayımı da doğru olamaz.

Geçersiz ve gerçekçi olmayan varsayımlara dayanan Yeni Ekonomik Model (YEM) gibi safsatalarla Türkiye’nin orta ve sabit gelirlileri 2021 sonbaharından itibaren önemli bedeller ödedi ve ödüyor. Böyle varsayımların ve YEM’lerin peşinden gitmek yerine kapsamlı bir istikrar programı uygulaması gecikmeden başlamalıdır.