AP’nin gündemindeki yasa tasarısına 32 ülkenin akademisyenlerinden “dijital mahremiyet” çekincesi

ANKARA (AA) – Akademisyenler, Avrupa Birliği Komisyonu tarafından hazırlanarak AP’ye sunulan ve görüşmeleri devam eden yasa tasarısının geri çekilmesi için internet ortamında imzaladıkları “açık mektup” ile çağrıda bulundu. Mektupta tasarının, kullanıcıların kişisel veri güvenliğini sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi talep edildi.

İngilizce hazırlanan mektubu Türkiye’den ilk imzalayan ODTÜ Enformatik Enstitüsü Siber Güvenlik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihangir Tezcan oldu.

Tezcan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çevrim içi çocuk istismarının önlenmesinin büyük önem taşıdığını belirterek, “Çocuk istismarı her ne surette olursa olsun, doğrudan çocuk haklarının bir ihlalidir ve suçtur. Bunun önlenmesi için gerekli tüm tedbirler alınmalıdır. Ancak alınacak önlemler, tüm internet kullanıcılarının da kişisel verilerinin mahremiyetini sağlamak durumundadır.” dedi.

AP’de görüşmeleri devam eden tasarıyla ilgili siber güvenlik uzmanları olarak bir süredir detaylı inceleme yaptıklarını ve düzenlemeye karşı bazı çekinceleri olduğunu dile getiren Tezcan, şunları söyledi:

“Düzenleme ile çocuklara yönelik cinsel istismarı önleme ve mücadele etme konusunda birtakım hükümler getiriliyor. Bu hükümleri incelediğimizde dijital dünyada bazı sıkıntıların doğabileceğini tespit ettik. Örneğin yasa ile sosyal medya, anlık mesajlaşma platformları gibi yazı, ses, fotoğraf ve video içeren tüm haberleşme hizmet sunucularına, tüm kullanıcıların verilerine ilişkin bir tarama zorunluluğu getiriliyor.

Yasanın çıkması halinde, bu hizmet sunucuları, fotoğraf, yazı ve görüntü içeren, yani tüm haberleşme verisini otomatik şekilde tarayıp çocuklara yönelik cinsel istismar içerdiği düşünülen veriyi rapor edecek. Burada sıkıntı şu; böyle otomatik şekilde büyük olasılıkla yapay zeka kullanarak yapılacak taramada çok fazla sayıda yanlış alarmlar olacaktır. Buna siber güvenlikte, ‘yanlış pozitifler’ diyoruz. Çünkü yapay zekada yüzde 100 başarı elde etmek mümkün değil. Ama günde milyarlarca mesaj gönderildiğini düşünürsek yapılan yanlışları da hesaplamamız mümkün. Bunlar raporlandığı için de aslında hiçbir istismar içermeyen mahrem verilerimizin raporlanması ve bu sayede başkaları tarafından görülmesine neden olabilecek riskler var.”

AB ülkeleriyle iletişime geçen herkesin verileri taranabilecek

Düzenlemenin bu haliyle yürürlüğe girmesi halinde, hüküm gereği Avrupa Birliğinde bulunan bütün sunucularda dijital ortam yazışmalarının taranmasının zorunlu hale geleceğini belirten Tezcan, “Bu, AB sınırları içinde yaşayanların ya da o ülkelerle iletişime geçen herkesin verilerinin taranması anlamına gelecek. Bu da dijital ortamdaki tüm kullanıcıların mahremiyetin ortadan kalkması demek.” dedi.

Bu taramanın, uçtan uca şifreleme olan dijital platformlar için büyük olasılıkla yapay zekayla yapılacağına işaret eden Tezcan, “Bu durumda, yapay zeka algoritması, o an paylaşılan yazışmalarda, fotoğraf ve videolarda bir istismar olduğunu düşünürse bunu raporlamak zorunda olacak. Dolayısıyla kişisel verilerin, bir şekilde sızma ihtimali gündeme gelecektir. Akademisyenler olarak kaygımız, bir kez böyle bir yasaya izin verirsek ileride çok daha kötüye kullanılabileceği yönünde.” diye konuştu.

Böyle bir taramaya izin vermenin, ileride kontrol edilemeyecek sonuçlara götürebileceğini kaydeden Tezcan, “Akademisyenler olarak, bu yasa ile getirilecek tarama zorunluluğunun mevcut teknoloji ile kişisel verileri korumada yetersiz kalacağı görüşündeyiz. Bu nedenle de bir kriptografi uzmanı olarak bu mektubu ben de imzaladım.” dedi.

Tezcan, yasa tasarısının hem çocuk istismarını önleyecek hem de kişisel verileri koruyacak şekilde yeniden düzenlenmesini talep ettiklerini belirterek, şunları kaydetti:

“Herkesin verisini taramak yerine sadece şüphe oluşan durumlarda tarama yapmak yapay zekanın da başarısını artıracak ve yanlış pozitif sayısını düşürecektir. İstismar olduğu bilinen içeriklerin taranması anlamlı olduğu için yasal düzenlemenin sadece bu yönde taramaya izin vermesi gerekiyor. Yapay zeka çok fazla yanlış alarma neden olabilecek, ‘Şöyle bir resim raporlandı ama çocuğa yönelik cinsel istismar var mı yok mu’ ya da ‘Mesajlaşma geldi. Acaba cinsel istismar var mı yok mu’ diye insan gözüyle analiz yapmak gerekecek. Günde milyarlarca mesaj gelecek ve bunları analiz etmek için çok ciddi bir insan gücüne ihtiyaç duyulacak. Bu yolda harcanacak enerji yerine çocuk istismarını önlemek için daha akılcı yöntemler geliştirilmesi 309 akademisyen olarak talebimizdir.”

Akademisyenlerin imzaladığı mektupta neler var?

Dünya genelinde 32 ülkeden 309 akademisyenin imzaladığı açık mektupta, çocuklara yönelik cinsel istismar ve sömürünün, hayatta kalanlara ömür boyu zarar verebilecek çok ciddi bir suç olduğu vurgulanarak, “Şirketlerin ve toplulukların desteğiyle bu suçu önleyen ve gerçekleştiğinde hızlı bir şekilde tepki veren etkili müdahaleler yapmak devlet yetkililerinin sorumluluğundadır.” ifadesi kullanıldı.

AB Komisyonunun, internette çocuklara yönelik cinsel istismar materyallerin yayılmasını ve reşit olmayan birinin güveninin internet üzerinden kazanılmaya çalışılmasını durdurmak amacıyla yasa teklif ettiği aktarılan mektupta, şunlar kaydedildi:

“Yasa, yetkililerin, çevrim içi hizmet sağlayıcıları, kullanıcılarının mesajlarını, resimlerini, e-postalarını, sesli postalarını ve diğer etkinliklerini taramaya zorlamasına izin verecek. Yasanın etkinliği, mevcut tarama teknolojilerinin başarısına dayanmaktadır. Şu anda var olan ve ufukta görünen tarama teknolojileri son derece kusurludur. An itibarıyla 32 ülkeden 309 bilim insanı ve doktoralı araştırmacının imza attığı açık mektubumuzda ayrıntılı olarak açıkladığımız bu kusurlar, taramanın etkisiz olmaya mahkum olduğunu göstermektedir. Ayrıca, taramayı kullanıcı cihazlarında ve özellikle küresel bağlamda çalışan uygulamalara büyük ölçekte entegre etmek, çevrimiçi herkes için son derece zararlı olabilecek ve interneti ve dijital toplumu herkes için daha az güvenli hale getirebilecek yan etkiler yaratacaktır. Tanımladığımız sorunlar, AB’nin yasama önerisinin özünde yer alan önlemlerle ilgili olduğundan, bilim insanları olarak böyle bir önerinin ileri götürülmemesi profesyonel tavsiyemizdir. Özel şirketlerden, güvenli bir şekilde yapılamayacağını bildiğimiz teknolojileri kullanmalarını istemek mümkün veya savunulabilir değildir.”

Yasanın geçirilmesinin, küresel şifreleme standartlarının geliştirilmesine katkılar da dahil olmak üzere Avrupalı araştırmacıların siber güvenlik ve mahremiyet alanında sağladıkları özenli ve isabetli çalışmaları baltalayacağı savunulan mektupta, “Bu tür bir baltalama, güvenli bir dijital toplum oluşturma yeteneğimizi azaltarak Avrupa’daki güvenlik ve mahremiyet çalışma ortamını zayıflatacaktır.” değerlendirmesi yapıldı.

Mektupta, “Önerilen düzenleme aynı zamanda interneti filtrelemek, ona kimlerin erişebileceğini kontrol etmek ve insanların dijital alanda özel yaşam haklarını korumak için kullanabilecekleri birkaç araçtan bazılarını ortadan kaldırmak için küresel bir emsal oluşturacaktır. Bunun toplum üzerinde caydırıcı bir etkisi olması ve dünya çapındaki demokrasileri olumsuz etkilemesi muhtemeldir. Mevcut ve öngörülebilir teknoloji göz önüne alındığında başarıları mümkün olmadığından ve zarar verme potansiyelleri önemli olduğundan, bu veya benzeri önlemlerin alınmasına karşı şiddetle uyarıyoruz.” ifadeleri yer aldı.

Mektupta, “algılama teknolojileri son derece kusurludur ve saldırılara karşı savunmasızdır” ve “uçtan uca şifrelemeyi zayıflatmanın teknik sonuçları” ve “etkinlik” başlıklarında söz konusu yasaya ilişkin çekinceler yer aldı.

AB Komisyonunun hazırladığı teklifler Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi tarafından incelenip AB kurumları arasındaki müzakerelerin ardından son halini alıyor.

Muhabir: Selma Kasap