Dünyada kuraklığın vurduğu zeytinyağı fiyatları Türkiye’de neden arttı?
Kuraklığın vurduğu global zeytinyağı fiyatları üst üste yeni rekor düzeylere ulaşırken, fiyatlardaki bu yükseliş Türkiye’ye de sıçradı.
Dünyada hem bilhassa Güney Avrupa ülkelerinde yaşanan kuraklık hem enflasyon nedeniyle çiftçilerin maliyetlerinde yaşanan artış, zeytinyağının litre fiyatını nisan ayında gördüğü 5,4 Euro düzeyinden temmuz ayı ortası prestijiyle yeni rekor düzey olan 7,5 Euro’ya taşıdı.
Küresel üretimde yaşanan badirelerin Türkiye’ye olan talebi artırması, bunun yanı sıra yurt içinde döviz kurunda yaşanan artışların maliyetlere yansıması üzere nedenlerle iç piyasada da zeytinyağı fiyatları fırladı.
Konuyla ilgili sozcu.com.tr’ye bilgi veren Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu (UZZK) İdare Şurası Lideri Dr. Mustafa Tan, iç piyasadaki zeytinyağı fiyatlarında yaşanan artışa yönelik ‘artan ihracata’ ve ‘döviz kurunun tesiriyle yükselen maliyetlere’ işaret etti.
Gıda Perakendecileri Derneği İdare Konseyi Üyesi Erdal Tüfekçi ise, bir litre zeytinyağının perakende satış fiyatının yalnızca iki ay içinde 90 liradan 160 liraya çıkarak yüzde 77,7 oranında zamlandığını söyledi.
5 LT SIZMA ZEYTİNYAĞININ TENEKESİ 1000 TL’YE ÇIKTI
Tüfekçi’nin aktardığına nazaran, zeytinyağı fiyatlarının geldiği düzey nedeniyle büyük ambalajlı eserlere talep azaldı ve vatandaşın alım gücüne hitap eden 500 ml, 750 ml üzere eserler daha revaçta olmaya başladı.
Halihazırda satılan zeytinyağlarının geçen üretim dönemi eseri olduğunu ve mevcut arzın kısıtlı olduğunu tabir eden Tüfekçi, “Zeytinyağının 5 litrelik tenekesi 1000 TL düzeyine çıktı. O yüzden daha ekonomik olarak 3 litrelik tenekeler yaygınlaştı” diye konuştu.
Çeşitli marketlerdeki fiyat değişimlerine bakıldığında da 5 litrelik teneke zeytinyağı fiyatlarının 1000 lira düzeyine çıktığı gözlemleniyor.
ülke genelinde bilinen bir markanın 5 litrelik teneke sızma zeytinyağı eserinin ocak ayındaki fiyatı 450 TL iken temmuz ortası prestijiyle 838 TL’ye çıktığı; ocakta 630 TL civarında satılan bir öteki markanın eserinin ise 1015 liraya ulaştığı görülüyor.
Zeytinyağının üretim aşaması…
İHRACAT VE KURDAKİ ARTIŞ ETKİLEDİ
Sozcu.com.tr’ye konuşan Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu (UZZK) İdare Şurası Lideri Dr. Mustafa Tan ise, iç piyasadaki zeytinyağı fiyatlarında yaşanan artışa yönelik ‘artan ihracata’ ve ‘döviz kurunun tesiriyle yükselen maliyetlere’ işaret etti.
Küresel zeytinyağı arzında yaşanan problemler nedeniyle Türkiye’ye talebin arttığını anlatan Dr. Tan, bu yıl tarihi düzeylerde ihracat yapıldığını, bunun da iç piyasadaki fiyatlara yansımaları olduğunu aktardı.
“Bir yandan da döviz kuru yükseldikçe zeytinyağı da otomatikman yükseliyor” diyen Tan, kurdaki artışın tesiriyle hem ambalaj maliyetlerinin arttığını hem akaryakıta gelen artırımlardan ötürü taşıma maliyetinin yükseldiğini; bunun da fiyatlara ister istemez yeni artışlar olarak eklendiğini söyledi.
Ham zeytinyağının fiyatını artıran maliyetleri ‘teneke maliyeti, tenekenin üzerindeki baskı, posanın ayıklanması için filtre edilme maliyeti, taşıma maliyeti, alım-satım vergisi ve rafa geldiğinde perakendecinin kâr payı” halinde sıralayan Dr. Tan, “Maliyetler göz önüne alındığında, gerçek bir kaliteli sızma zeytinyağının litresi 200-250 TL’den aşağı kendi maliyetini kurtarmaz” diye konuştu.
Ancak ‘zeytinyağı pahalı’ imajının hakikat olmadığını, bir kilo zeytinin bir kilo peynirden daha ucuz olduğunu söyleyen Tan, “Bu maliyetlere karşın zeytin ve zeytinyağı kesimi fırsatçılık yapmıyor, sırf ayakta kalmaya çalışıyor” dedi.
Yağ filtrelenip, şişelenmeye hazır olana kadar saklanıyor.
‘AVRUPA’DA ÜRETİM ARTARSA’ ENDİŞESİ
Yeni üretim dönemi için hasatın ekim ayında başlayacağı bilgisini veren Dr. Tan, eylül ayında rekolte iddiasına ait çalışmalara başlayacaklarını aktardı.
Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı üretiminde avantajlı ülke pozisyonunda olduğunu, global iklim değişikliğinden bu yıl en az ziyanı alan ülkelerden biri olduğunu kaydeden Tan, Avrupa’da tesirli olan kuraklığın tesirlerinin azalmasıyla rüzgarın aksine de dönebileceğine işaret etti.
Tan, gidişata yönelik kaygısını şu sözlerle lisana getirdi: “İspanya’da, İtalya’da kıtlık var ancak bu ülkelerde üretim artarsa güç günler de yaşayabiliriz. Yani olur da oradaki fiyatlar artan üretime bağlı olarak düşerse, bizim üreticimiz ziyan görebilir. Zira bizim maliyetimiz yüksek. Lakin bu şu an sırf bir ihtimal.”
İLK 6 AYDAKİ İHRACAT 2020’NİN TAMAMINI SOLLADI
Peki Tan’ın işaret ettiği ‘rekor ihracat’ resmi datalara nasıl yansıdı?
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerine bakıldığında, bu yılın birinci 6 ayında yapılan zeytin ve zeytinyağı ihracatının, geçen yılın tamamında yapılan zeytin ve zeytinyağı ihracatını solladığı görülüyor.
Buna nazaran, Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı ihracatı 2023 Ocak-Haziran periyodunda geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 190 oranında artarak 559,8 milyon dolara yükseldi.
Geçen yılın tamamında ise (2023 Ocak-Aralık) toplam zeytin ve zeytinyağı ihracatı 495 milyon 838 bin dolar idi.
İSPANYA’YA İHRACAT 26,8 KAT BİRDEN ARTTI
Bu yılın birinci 6 ayında en çok ihracatın yapıldığı ülke ise, kuraklıktan etkilenen İspanya oldu.
İspanya’ya 2022 Ocak-Haziran periyodunda 7,6 milyon dolarlık zeytin ve zeytinyağı ihracatı yapan Türkiye, 2023 Ocak-Haziran devrinde bu ihracatını 203,9 milyon dolara çıkardı.
Aynı devir aralığında İtalya’ya yapılan ihracat ise, 1,2 milyon dolardan 30 milyon dolara fırlamış durumda.
Sozcu.com.tr’ye konuşan İstanbul Besin ve Muhtaçlık Unsurları Perakendeciler Derneği (İstanbul PERDER) İdare Şurası Lideri Faruk Güzeldere, zeytinyağında iç piyasadaki fiyat artışlarının önüne geçilmesi için ihracata kısıtlama getirilmesini önerdi.
İspanya’da kuraklık tesiriyle rekor kıran zeytinyağı fiyatları, gelecek hafta gerçekleşecek seçimler öncesinde ülkenin ana gündem hususlarından biri haline gelmişti.
Financial Times, birinci olarak eylül ayında kilogram başına 4 Euro’nun (116 TL) üzerine çıkan zeytinyağının, dünyanın en büyük üreticisi olan İspanya’nın yanı sıra İtalya ve Portekiz’de yükselen sıcaklıklar ve yağış eksikliği nedeniyle artarak 7 Euro’nun (205 TL) üzerine çıktığını yazmıştı.
