Demokrat Parti (DP) Göç ve Toplumsal Siyasetler Lideri İlay Aksoy, vazifesinin hakkını veren bir siyasetçi. Başta Suriyeli sığınmacılar ve başka ülkelerden gelip ülkemizi mesken tutanlarla ilgili kısıtlı imkanlarına karşın araştırmalar yapıyor, bahisle ilgili bilgileri de doyurucu olarak kamuoyuna açıklıyor. Türkiye’nin Suriye ile ilgili siyasetlerine rağmen, Suriyeli sığınmacıların bulunduğu Lübnan’da neler yapıldığını yerinde görmek için Lübnan’a gitti. Lübnan makamlarıyla, Suriye makamlarıyla görüştü. Lübnan’da bulunan Suriyeli sığınmacıların, ülkelerine nasıl gönderilmeye başlandığını, bunun için kurulan sistemleri öğrendi. Suriye ile diplomatik ilgiler kurulmadan sorunun çözülemeyeceğini yerinde görerek, yaşayarak öğrendi.
DP’li İlay Aksoy, Şam’ı sokak sokak gezdi, izlenimlerini SÖZCÜ’ye anlattı
ADIM ADIM GEZDİ
İlay Aksoy, bu kadar Suriyeli sığınmacılarla ilgili olduğuna nazaran, Suriye’de neler olup bittiğini, onların Türkiye’ye bakışını da yerinde öğrenmek istedi. Bir baktım, İlay Hanım Suriye’de. Hani bir vakitler, “Bir hafta içinde Emevi Camii’nde Cuma namazı kılacağız” denilen mescitte. O kelamları söyleyenler, “Bir hafta içinde namaz kılacağız” dedikleri Emevi Camii’ne tam 11 yıldır gidemedi.
İlay Aksoy, Şam ziyaretini 5-8 Temmuz 2023 tarihinde gerçekleştirdi. Uçakla Lübnan’ın başşehri Beyrut’a gitti, akabinde araçla Şam’a geçti. Ziyaretinin maksadı, “Suriye’yi görerek göç konusunda sağlıklı analizler yapabilmek, ülkemizdeki Suriyeliler kendi öz yurtlarına itimat içinde geri dönebilmelerinden emin olmak” içindi.
TÜRK MİLLETİ İLE İKTİDAR
İlay Aksoy, “Bize anlatılanlardan çok farklı bir ülke gördüm. Devlet nizamı ve ciddiyeti olan, ekonomisi ambargolara karşın toparlamaya çalışan bir ülke var. Ülkede ekonomik kriz var lakin kayıt dışı iktisat çok yaygın olduğundan sistem yürüyor” diyor ve müşahedelerini şöyle aktardı:
“Halk bir an önce savaşı artta bırakıp tekrar olağanlaşmak istiyor. Suriye Arap Cumhuriyeti savaş mühletince halkına Türk Milletini ve hükümeti daima başka tuttu, o yüzden Suriye halkı Türk milletine öfkeli değil. Ülkede çok önemli güvenlik var, bir yabancı için bu rahatlatıcı bir durum.
“ZEKİ KART” VERİLİYOR
Sosyal ömür çok yüksek, her ekonomik seviye için mevcut. Devlet yapısı epeyce güçlü ve kurumsal. Toplumsal devlet unsuruyla yönetiliyor. Eğitime çok önem veriyor, tüm eğitim ana okulundan üniversiteye kadar fiyatsız. Vatandaşlarını yabancılardan farklı tutuyor. Otel, su, internet, vergilerde iki tarife uygulanıyor. Öz vatandaşından yabancılar iki katı ödüyor. Devlet vatandaşına ‘Zeki Kart’ diye toplumsal yardım kartı veriyor.”
EKMEK VE AKARYAKIT
Ülkemizde akaryakıta tarihinin en büyük artırımı geldi. 28 lira olan akaryakıtın litresi 34 liraya yükseldi. Ekmek fiyatlarına artırım üstüne artırım geliyor. İlay Hanım’a, Suriye’de durumun nasıl olduğunu sordum. Şunları anlattı:
Ekmek: Devlet maliyet fiyatına fırıncılara un veriyor (şu an kendisi üretmesine rağmen ambargolardan ötürü buğdayı satın almak zorunda.) Fırıncı düşük bir kâr ile vatandaşa ekmek satıyor. Devlet ‘Zeki Kart’ ile her 5 kişilik aileye günde 2 paket (1 paket x 900 gram, 7 adet lavaşlardan oluşan) ekmek hakkı tanıyor. Haftada 6 gün iki paket. Haftanın 1 günü 4 adet ekmek alma hakkı bulunuyor. 1 paket ekmek Türk Lirası’na nazaran 0.55 kuruş. Türkiye’de 210 gram ekmek 7 ile 7.5 liraya satılırken, Suriye’de 1,800 gram ekmek 1.10 TL’ye satılıyor.
Benzin: Devlet ‘Zeki Kart’la 20 günde bir 25 Litre benzin veriyor. Benzinin litresi 7,50 TL.
İlay Hanım, Şam’da şehit düşen üç pilotumuzun mezarlarını, Türk şehitliğini de ziyaret etti. Onlar için Fatiha okuduktan sonra ülkemize döndü. Suriye’de yerinde yaptığı araştırmalarla sığınmacı problemine artık daha farklı bakıyor.
Demokrat Partili Aksoy, SÖZCÜ Medya Kümesi Ankara Temsilcimiz Hürmet Öztürk’ün sorularını yanıtladı…
SAĞLIK HİZMETİ DE EĞİTİM DE PARASIZ
Suriyeliler, ülkemizde sıhhat hizmetlerinden parasız yararlanıyor. Suriyeliler, ülkelerinde de tüm sıhhat hizmetlerinden fiyatsız yararlanıyor. Aksoy, izlenimlerini ve edindiği bilgileri şöyle aktarıyor: “Savaş öncesi sıhhat ocağı ve özel hastaneler hariç 131 devlet hastanesi bulunuyormuş. 130 bin hekim varmış. Savaş devrinde doktormların yüzde 20’si ülkeden ayrılmış. Ülkeden ayrılan tabipler Almanya, Sudan, Irak, Somali ve Türkiye’ye gitmiş. Tüm sıhhat hizmetleri büsbütün fiyatsız olduğu üzere tedavi süreci boyunca ilaçlar da fiyatsız. Devlet memurları ilaç alırken fiyatın yalnızca yüzde 20’sini ödüyor, sigortasız vatandaşlar ise düşük fiyata ilaç alıyor.
İlay Aksoy’un anlatımına nazaran Suriye’de her kademede eğitim fiyatsız. Yalnızca her yıl okul kitapları için sembolik olarak 1 dolar civarında katkı payı alınıyor. Birkaç gün evvel ülkemizde üniversite harçlarına artırım geldi.
YILDA 3 DOLAR HARÇ
İlay Aksoy, “Suriye’de üniversiteler fiyatsız. Kent dışından gelen öğrenciler yılda 3 dolar yurt fiyatı ödüyor. Savaş sürecinde hiçbir devlet üniversitesi ziyan görmedi. Tüm kayıtlar mevcut, geçmiş yıllara ait tüm diplomaların yazılı ve bilgisayar ortamda kayıtlı. Aksoy, “Bu, özellikle Türkiye için çok değerli. Ülkemizde bulunan Suriyelilerin eğitim durumları konusunda sağlıklı bilgiye sahip değiliz. Hatta, diplomasız hekimler olduğu bile söyleniyor. İki ülke ortasında diplomatik alakalar kesinlikle başlamalı” diyor…
Çocuk evliliği yasak
Suriye’de resmi evlilik 18 yaşında başlıyor. 18 yaş altı bir çocuğu evlendiren aileye mahpus cezası uygulanıyor. 16 yaş altı evliliklerde 6 aydan başlayan mahpus ve para cezaları uygulanır. Yaşı ne kadar küçük ise mahpus müddeti o kadar artıyor. Buna rağmen çoklu evlilik ise yasal.
MADDE HUSUS SURİYE
Suriye’de sanıyoruz ki savaş var. Şam’ın tarihi sokaklarında, alış-veriş merkezlerinde, tek başına dolaştı. Dönüşünde kendisine “Ne gördünüz, izlenimleriniz nasıl?” diye sorduğumda husus unsur sıraladı:
1- Savaş katiyetle yok, ambargolardan kaynaklanan ekonomik sorun var.
2- Halk mümkün olduğu kadar hayatını toparlamaya çalışıyor.
3- Suriye Arap Cumhuriyeti devleti savaş boyunca savaşı ve Türk milletini başka tutmuş. Bu bizim için çok kıymetli bir avantaj. Halk Türklere karşı çok olumlu davranıyor .
4- Devlet mümkün olduğu kadar temel gereksinimlerini karşılıyor.
5- Çok banka var fakat swift yasaklandığı için yalnızca ülke içinde para transferleri yapılıyor.
6- Turizm çok canlanmaya başlamış, çok yabancı gördüm
7- Dışarıda bize anlatıldığı üzere katiyetle değil, güvenlik çok üst düzeyde.
8- Müslümanlar, Hıristiyanlar çok rahat ve uyumlu iç içe yaşıyor. Savaş onları daha da bir birinden ayrılamaz hale getirmiş.
