Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde, ülke genelinde bina dayanıklılık testi müracaatları arttı. ‘Evim zelzelede yıkılır mı?’, ‘Binam sağlam mı?’ sorularına cevap arayanlar, ‘Deprem Dayanıklılık Testi’ yapan belediyeler, lisanslı mühendislik firmaları ve üniversitelerin kapısını çaldı. Sarsıntıdan sonraki birinci 2 aylık süreçte, Bursa Uludağ Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’ne de 133 kişi karot testi yaptırmak için başvurdu. Fakat bu 133 bireyden hiçbirisi oturdukları binalarda inceleme yapılabilmesi için gerekli olan süreçleri tamamlamadı. Sarsıntının ikinci ayından sonra müracaat eden de olmadı.
‘SEÇİMİN DE TESİRİYLE, MÜRACAATLARIN SONUÇLANMASI MÜMKÜN OLMADI’
Özellikle zelzelenin birinci günlerinde ağır müracaat olduğuna, lakin kısa müddette sarsıntı endişesinin unutulduğuna dikkat çeken BUÜ İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Adem Doğangün, şunları söyledi:
* Hem bize, hem İnşaat Mühendisleri Odası’na, hem de belediyeye ağır müracaatlar oldu. Lakin süreç ilerledikçe tahminen seçim sürecine girmemizin de tesiriyle, bu müracaatların sonuçlanması pek mümkün olmadı. Birçoğunun nadiren olduğunu biliyorum. Örneğin, müracaatlardan hiçbiri devam ettirilmedi.
* Uygulamada çalışan arkadaşlarımızdan vakit zaman tek tük de olsa, az sayıda binanın zelzele performansının incelendiğini duyduk, onlardan gördük. Belediyenin çalışmaları vardı. İnşaat Mühendisleri Odası ve üniversite ile birlikte daha çok saha taraması formunda. Lakin ona da müracaatlar fiyatsız olmasına karşın beklenen seviyede olmadı. Maalesef zelzele unutuldu.
Prof. Dr. Adem Doğangün
‘VATANDAŞ UNUTSA DA DEVLETİN UNUTMAMASI LAZIM’
* Vatandaşlar konutları yıkılır kaygısıyla müracaatlarını tamamlamadılar. Muhtemelen artık unutulup gidiyor. Uzmanlar, ’60 gün sonra kıymetli olan da unutuluyor’ diye belirtiyor. Maalesef unutuluyor.
* Aslında burada vatandaşlar unutsa da en azından devletin belirli kısımlarının unutmaması gerekiyor. Yöneticiler olarak bizlerin unutmaması gerekiyor.
* Başta okullarımız ve hastanelerimiz olmak üzere, şayet zelzeleye güçlü olmayanlar varsa bunların ya yıkılması ya da zelzeleye güçlü hale getirilmesi gerekiyor.
* Ancak vatandaş bazında bu inşaat maliyetlerinin artması da tesirli olabilir. Tabi zelzele bölgesi 11 vilayette 13 milyon insanı etkilediği için, iş gücünün bir kısmının oraya kaymasına neden oldu. Münasebetiyle da bu inşaatı hem iş gücü açısından hem de materyal fiyatları açısından etkiledi.
‘RİSKLİ OLAN BİNALARIN YIKILMASI GEREKİYOR’
* Yer bilimciler, sarsıntı için en riskli bölgenin Marmara Bölgesi olduğunu söylüyor. Bursa’nın da içinde olduğu Güney Marmara da bunlardan biri. Burada zelzele olma mümkünlüğünün arttığını söylüyorlar. Bu sarsıntı bugün olabilir, yarın olabilir, 10 sene yahut 20 sene sonra olabilir. Ne vakit olacağını bilmiyoruz. Ancak bir inşaat mühendisi olarak, en azından muhakkak yapılarımızı zelzeleye sağlam hale getirmeliyiz. Halkın anlayacağı lisanda, varsa çürük yapılarımızı yıkmak durumundayız.
* Bu sarsıntılarda, kamu yapılarının sağlam kalmalarının ne kadar kıymetli olduğunu gördük. Biz de o bölgede vazife yaparken bir okul binasının pansiyonunda kaldık. Onlar ayakta kaldığı vakit, en azından insanların gidebileceği yahut çocuklarını soğukta, yağmurda bırakabileceği yerler oluyor.
* Bizim de birinci dereceden yapmamız gereken, bu tıp hastane ve okul üzere birinci dereceden yapılarımızın sarsıntıya sağlam hale getirilmesi kesinlikle gerekiyor. Çok çürük olanlar varsa da bunları yıkmamız gerekiyor. İkinci planda da vatandaşın kendisinin de kendi binasının da şayet donatılarda korozyon varsa, kolonlarda bir patlama olmuşsa, çatlaklar varsa bunları bir uzman bireye göstermesi gerekiyor. Çok riskliyse de o binaları bir an evvel yıkmalarında yarar var.
‘BURSA’DAKİ BİNALARIN YÜZDE 50’Sİ KAÇAK’
* Bursa’da binaların tamamını tarayan bir envanter çalışması bulunmuyor. Fakat en kolay olarak Bursa’da yaklaşık yüzde 50 civarında yapının kaçak olduğu, istatistiki olarak söyleniyor.
* Kaçak yapı demek; hiçbir mühendislik hizmeti almadan, yeri incelenmeden, tahlili yapılmadan, kontrolü yapılmadan inşa edilmiş bir yapı demek. Bunların da sarsıntıda hasar görme riskleri hayli yüksek olacaktır. Bu bilinen bir gerçek. Bu bakımdan baktığımızda, Bursa da öteki vilayetlerimizden çok farklı bir yapıya sahip değil.
‘VATANDAŞLARIN ÇEKİNCELERİ, TEST YAPMALARINI ENGELLİYOR’
* Yer özelinde Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin çalışmaları var. Marmara Araştırma Merkezi’yle birlikte Bursa’daki yer yapısını incelediler. Artık Japonlarla ortak çalışmaları var. Bugünlerde yeniden gelecekler. Bursa’daki riskleri belirlemek üzere çalışmalar var. Bunlar en azından yok gösterici olacaktır.
* Ancak nihayetinde tek tek bina bazında her vatandaşımız kendi binasını inceletebilir, sağlamlığı hakkında bilgi sahibi olabilir. Buradaki zahmet yıkılma durumunda ne olacak? Vatandaşların nerede kalacaklarına dair çekinceleri var.
‘BUGÜN HATAY YOK, BURSA DA BİREBİR DURUMLA KARŞILAŞACAK’
Bursa’da gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, Kahramanmaraş zelzeleleri ile emsal sonuçlar yaşanacağının altını çizen Prof. Dr. Doğangün, “Bugün bir Hatay yok. Gittiğiniz vakit Hatay’ı göremiyorsunuz. Ne kadar acı bir şey. Bursa’da zelzele olduğu vakit, Bursa’nın da büyük bir kısmı tıpkı durumla karşılaşacak demektir. Bursa da misal bir zelzeleye maruz kalsa büyük oranda yapılarımız hasar görebilir. Bahsettiğim yüzde 50 civarı kaçak yapı. Başkalarından de sağlam olmayanlar var, ekonomik ömrünü tamamlamış olanlar var. Bunları da düşündüğümüz vakit emsal durumla biz de karşılaşabiliriz. Zelzele bir gerçek. Kesinlikle olacak lakin yalnızca mühletini bilmiyoruz. Şu anda büyüklüğü varsayım ediliyor lakin tam olarak şu vakitte olacak diyemiyoruz. Ancak kesinlikle olacağını biliyoruz. Sarsıntı bir gerçek, olacak” dedi. (DHA)
