Lyme hastalığı nedir, belirtileri neler?

Hastalık, birinci olarak Lyme, Connecticut’da tanımlandığı için “Lyme” ismini almıştır. Lyme hastalığı riski, dış yerde etkin olan şahıslarda, keneyle teması olanlarda ve makul bölgelerde yaşayanlarda daha yüksektir. Bilhassa ormanlık alanlarda tabiat yürüyüşü yapanlar, kampçılar ve bahçe işleriyle uğraşanlar, dikkatli olmalı ve kene korunma tedbirlerini uygulamalıdır.

LYME HASTALIĞI NEDİR?

Lyme hastalığı, Borrelia burgdorferi isimli bakterinin neden olduğu enfeksiyöz bir hastalıktır. Ekseriyetle kene ısırığı yoluyla insanlara ve hayvanlara bulaşır. Bu hastalık birinci olarak 1975 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde Lyme, Connecticut’da tanımlandığı için “Lyme” ismiyle anılmaktadır.

Lyme hastalığı belirtileri ekseriyetle kene ısırığından sonra birkaç gün ila birkaç hafta içinde ortaya çıkar. En sık görülen belirti, keneyi ısırılan bölgede kırmızı dairesel bir döküntüdür. Bu döküntü ekseriyetle maksat tahtası halinde görünür ve kaşıntılı olabilir. Lakin döküntü her vakit ortaya çıkmayabilir, bu nedenle başka belirtiler de göz önünde bulundurulmalıdır.

Lyme hastalığının öbür belirtileri şunlar olabilir:
Yorgunluk ve halsizlik
Ateş ve titreme
Baş ağrısı
Eklem ağrıları ve şişlikleri
Kas ağrıları
Boyun sertliği
Kalp atışında düzensizlikler (bazı vakalarda)
Lyme hastalığı, erken teşhis edilirse ekseriyetle antibiyotik tedavisi ile başarılı bir biçimde tedavi edilebilir. Lakin tedavi edilmediğinde yahut geç teşhis edildiğinde önemli komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bunlar ortasında nörolojik sorunlar, kalp problemleri ve eklem hasarları bulunabilir.

LYME HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELER?

Lyme hastalığı belirtileri, kene ısırığından sonra birkaç gün ila birkaç hafta içinde ortaya çıkabilir ve çoklukla üç basamakta gelişir. Lakin, her hasta farklı biçimlerde belirtiler gösterebilir ve birtakım hastaların hiçbir belirti göstermediği durumlar da görülebilir. Lyme hastalığının ana belirtileri şunlardır:

Aşama 1: Erken periyot (3 gün ile 30 gün arası):

Kırmızı dairesel döküntü (Eritema migrans): Bu döküntü ekseriyetle kene ısırılan bölgede ortaya çıkar ve giderek büyüyebilir. Döküntü çoklukla amaç tahtası formunda görünür ve çapı 5 cm yahut daha büyük olabilir. Döküntü kaşıntılı yahut ağrılı olabilir.

Aşama 2: Erken yayılma periyodu (haftalar yahut aylar sonra):

Ateş ve titreme
Yorgunluk ve halsizlik
Baş ağrısı
Eklem ağrıları ve şişlikleri
Kas ağrıları
Boğaz ağrısı
Boyun sertliği
Lenf düğümlerinde şişme
Gözlerde kızarıklık ve ışığa duyarlılık
Sinir sistemi belirtileri: Belirli bir bölgede yüzde kas felci (Bell paralizi), baş dönmesi, karıncalanma yahut uyuşma hissi, odaklanma sıkıntıları, hafıza zahmetleri üzere nörolojik belirtiler görülebilir.

Aşama 3: Geç devir (aylar yahut yıllar sonra):
Bu etapta, tedavi edilmemiş Lyme hastalığı kimi bireylerde daha önemli komplikasyonlara yol açabilir. Bilhassa hudut sistemi, deri, eklemler ve kalp üzerinde tesirli olabilir. Belirtiler şunlar olabilir:
Kalıcı eklem ağrısı ve şişlikleri

Sinir hasarı: Konsantrasyon zahmeti, hafıza kaybı, duyu kaybı, uyku meseleleri ve kas zayıflığı üzere nörolojik belirtiler

Kalp sorunları: Ritim bozuklukları, kalp bloğu, göğüs ağrısı

Deri problemleri: Ciltte döküntüler, morumsu nodüller (akrodermatit kronikum atrofikans)

LYME HASTALIĞI RİSKİ KİMLERDE DAHA FAZLA

Lyme hastalığı riski, çeşitli faktörlere bağlı olarak kimi bireylerde daha fazla olabilir. Bu risk faktörleri şunlardır:

Kene ısırığına maruz kalma: Kene ısırığı, Lyme hastalığının ana bulaşma yolu olduğu için, kene ısırığına maruz kalan şahıslarda hastalık riski artar. Bilhassa ormanlık, çimenlik ve yüksek otların olduğu bölgelerde kene ile daha fazla temas olabilir.

Yaş: Çoklukla çocuklar (5-14 yaş arası) ve 65 yaş üzeri yetişkinler, Lyme hastalığına karşı daha yüksek risk altındadır. Bu yaş kümelerindeki bireylerin bağışıklık sistemleri, hastalığa karşı daha savunmasız olabilir.

Dış yerde faaliyetler: Ormanlık yahut yüksek otların olduğu alanlarda tabiat yürüyüşü, kamp yapma, bahçe işleri üzere dış yerde etkin olan şahıslar, kene ısırığı riski daha yüksek olan kümelerdir.

Giyim: Bedeni büsbütün örten koyu renkli giysiler giymeyenler kene ısırığına daha açık olabilir. Açık renkli giysiler ve uzun kollu pantolon ve çoraplar, kene ısırığı riskini azaltabilir.

Hayvanlarla temas: Hayvanlar, kene taşıyıcıları olabilir ve kene ile temas eden bireylere hastalığı bulaştırabilir. Bilhassa evcil hayvanlarla sıkı teması olan şahısların dikkatli olması değerlidir.

Bölge: Lyme hastalığı, bilhassa Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve Pasifik bölgelerinde daha sık görülmektedir. Bu bölgelerde yaşayan yahut bu bölgelere seyahat eden bireylerin riski artar.

Kene korunma tedbirleri: Kene ısırığını önlemek için kene kovucu kullanmak, açık alanda bulunulduğunda bedeni tertipli olarak denetim etmek ve kene ısırığı sonrasında süratlice kenenin çıkarılması kıymetlidir. Kene korunma tedbirlerine dikkat eden bireylerin hastalık riski daha düşük olacaktır.

LYME HASTALIĞI TEDAVİSİ NASIL OLUYOR?

Lyme hastalığı, erken teşhis edilirse ekseriyetle antibiyotik tedavisi ile başarılı bir biçimde tedavi edilir. Tedavi, hastalığın evresine ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. İşte Lyme hastalığının tedavi süreci hakkında genel bilgiler:

Erken Kademede Tedavi:
Erken devirde, çoklukla kısa periyodik oral antibiyotik tedavisi uygulanır. En sık kullanılan antibiyotikler ortasında doksisiklin, amoksisilin yahut sefüraksim üzere ilaçlar bulunur. Yetişkinlerde doksisiklin çoklukla tercih edilen ilaçtır. Çocuklar yahut gebe bayanlar için uygun olan diğer bir antibiyotik kullanılabilir.

Erken periyottaki tipik tedavi müddeti 10-21 gündür. Tedavi müddeti, hastalığın yayılım gösterip göstermediğine ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. Erken teşhis ve tedavi ekseriyetle hastalığın ilerlemesini engellemeye yardımcı olur ve komplikasyonların önüne geçer.

İlerlemiş Kademede Tedavi:
Eğer Lyme hastalığı erken devirde teşhis edilmediyse yahut tedavi edilmediyse, daha ilerlemiş evrelere geçebilir ve tedavi daha uzun sürebilir. İlerlemiş evrelerde, oral antibiyotiklerin yanı sıra intravenöz (IV) yoluyla uzun vadeli antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

İleri etapta hudut sistemi, deri, eklemler yahut kalp etkilenebilir. Bu durumda tedavi müddeti, enfeksiyonun cinsine ve etkilendiği organa nazaran değişebilir. Tedavi müddeti çoklukla birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir.

Tedavi Sonrası İzlem:
Tedavinin tamamlanmasından sonra, birtakım hastalarda belirtiler hala devam edebilir. Bu durumda, tabip hastayı yakından izleyecek ve gerekirse tedaviyi tekrar değerlendirecektir. Tedavi sonrası izlem, tedavi edilmemiş yahut ilerlemiş durumlarda oluşabilecek komplikasyonları tespit etmeye yardımcı olur.

Tedavi sırasında, hekimin tekliflerine uymanız, tam olarak verilen antibiyotikleri kullanmanız ve sistemli denetimleri takip etmeniz kıymetlidir. Lyme hastalığının erken teşhis ve tedavisi, hastalığın ilerlemesini önlemede ve uzun vadeli tesirleri azaltmada kritik değere sahiptir.