AVM sahipleri, bankalara olan kredi borcuna kira sözleşmelerini teminat gösteriyor. Ancak pandemi ve ekonomik durgunluk yüzünden patronlar kiraları tahsil edemeyince borçlarını da ödeyemiyor. Ülkenin AVM sistemi çöküyor
Ekonomik durgunluk ve işsizliğin artması, pandeminin yarattığı ekonomik tahribatla birleşince AVM’lerin finansal sistemi çöktü. Sayısı 500’e merdiven dayayan milyarlık yatırımlar artık borcunu ödeyemiyor.
Alışverişler giderek daha fazla oranda elektronik ortamda yapılmaya başladıkça, AVM’ler halkın sadece gezip dolaştığı sosyal mekanlara dönüyor. Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine göre 30’a yakın AVM’nin borçları yüzünden bankalara devir süreci başladı. 200’e yakın AVM ise bankalara devir riskiyle karşı karşıya.
Sayısı 440 olan AVM’lerin bankalara 15 milyar dolara yakın borcu bulunuyor. Kredilerin uzun vadeli ve döviz cinsinden olması ise kur riskini artırıyor. Son yıllarda döviz kurlarının yukarı yönlü hareketi ve belirsizlik pek çok AVM’nin finansal açıdan zor günler geçirmesine neden oluyor. 2020 sonu itibariyle faizlerin yükselmesi ise bu borçların yapılandırma maliyetlerini artırıyor. Borçların ödenememesi durumunda ülkedeki en büyük AVM’lerin işletmecileri artık bankalar olacak.
AVM’lerin finansal sistemi çöktü!
Peki ne oldu da AVM’ler bir bir bankaların eline geçmeye başladı? Bu sorunun cevabının altında AVM’lerin kurulma sürecinde temel alınan finansal yapıları yatıyor. Sistem şöyle işliyor;
1- Müteahhit AVM inşaatı için bankadan döviz cinsinden kredi çeker.
2- Krediyi çeken müteahhit bir taşeron bulur, inşaatı ona yaptırır.
3- Banka borcuna AVM dükkanlarının kirası teminat gösterilir, böylece kira geliri kredi borcunun ödenmesini sağlar.
4- 10 yıla varan vadenin sonunda müteahhit neredeyse hiçbir şey yapmadan AVM mülkünün sahibi olur.
Ancak ekonomik durgunluk, pandemi ve döviz kurunun yükselmesi bu çarkı kırmış görünüyor. Pandemi ve ekonomik durgunluk yüzünden dükkan kiraları tahsil edilemiyor. Bu nedenle salgının en yaygın olduğu günlerde dahi AVM lobisi AVM’lerin açık kalmasını talep edebildi. Böylece AVM patronları kiraları toplamaya devam edecekti. Ancak AVM’ler açık kalsa da dükkanların kira ödemeleri zorlaştı. Buna döviz kurunun hızlı yükselişi de eklenince AVM yatırımı yapanların planları suya düştü.
