2022 “gizli” ihalelerin meblağı belirli oldu: 168 milyar 963 milyon TL
Kamu İhale Kurumu 2022 Kamu Alımları İzleme Raporu’nu açıkladı. AKP iktidarının, özel davetle istediği ihaleyi istediği firmaya verme aracı haline getirdiği 21b Pazarlık tarzı tekrar çok kullanılan prosedürler ortasında yer aldı.
Rapora nazaran 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan 104 bin 843 kamu alımının toplamı 563 milyar 253 milyon 124 bin TL olarak gerçekleşti.
3 İHALEDEN 1’İNDE AÇIK METOT TERCİH EDİLMEDİ
374 milyar 832 milyon liralık toplam 75 bin 224 ihale açık yordamda yapıldı. Açık yöntemde yapılan ihalelerin bedeli toplam alımlar içinde yüzde 66.5’te kaldı.
2022 yılında tam 23 bin 878 ihale Pazarlık Yoluyla gerçekleştirildi. Bu yolda yapılan toplam 184 milyar 985 milyon liralık ihalelerin toplam kamu alımları içindeki hissesi yüzde 32.84’u buldu.
141.3 MİLYAR LİRA ÜRETİM İŞLERİ
Pazarlık Yordamı ile yapılan ihalelerin neredeyse tamamı, “21b Pazarlık” adabıyla düzenlendi. 21b ile toplam 10 bin 82 ihale yapıldı ve kimselere duyurulmadan özel olarak davet edilen firmalara verilen ihalelerin fiyatı 168 milyar 963 milyon lirayı buldu.
21b metoduyla gerçekleştirilen ihalelerinin çok büyük bir kısmını oluşturan 141.3 milyar liralık kısmını imal ve inşaat işleri oluşturdu.
Belli istekliler ortasında metoduyla yapılan 102 ihalenin fiyatı ise 3 milyar 435 milyon TL olarak gerçekleşti.
Doğrudan alım yoluyla yapılan harcamaların meblağı ise 40 milyar 450 milyon lira olarak gerçekleşti.
CUMHURBAŞKANLIĞI AÇIK USÜL TERCİH ETMEDİ
Devlet kurumları ortasında Cumhurbaşkanlığı’nın yaptığı alımlar dikkat çekti. Cumhurbaşkanlığı 2022 yılında toplam 891 milyon 566 bin liralık 753 ihale düzenledi.
Cumhurbaşkanlığı, maliyeti büyük ihalelerde “istisna” yolunu tercih etti. Cumhurbaşkanlığı’nın istisna prosedürüyle yaptığı 50 ihalenin bedeli 727 milyon 798 bin TL’yi buldu. Tercih edilen istisna sisteminin toplam alım bedelindeki oranı yüzde 81’in üzerinde gerçekleşti. Cumhurbaşkanlığı, 627 direkt temin yoluyla yaptığı alımlarda 18 milyon 644 bin TL harcadı.
İHALE KANUNU 180 KERE DEĞİŞTİ
Kamuda mal/hizmet alımlarında şeffaflığı artırmak için 2003’te yürürlüğe giren Kamu İhaleleri Kanunu, 180’den fazla sefer değiştirildi. Kanunda asıl sistem olarak belirtilen açık ihalelerin oranı yıllar içinde yüzde 60’lara kadar düştü. İstisna unsurları alfabenin tüm harflerini aşan sayıda genişletildi.
Kamu İhale Kanunu’nun 18. unsuru, kamunun yapacağı mal, hizmet ve imal ihalelerinde uygulanacak üç sistem gösteriyor: Açık ihale, Muhakkak İstekliler Ortasında ihale ve Pazarlık Usulü…
Kanunun beşinci unsuruna nazaran açık ihale ve aşikâr istekliler ortasında ihaleler asıl yol olarak belirlenmiş durumda. Pazarlık yöntemi ise sırf kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabiliyor.
KİMSELERE DUYURULMADAN YAPILIYOR
Ancak AKP iktidarı, son yıllarda bilhassa büyük üretim ihalelerinde, rekabete imkan sağlayan açık yöntem yerine, 21b Pazarlık tarzını tercih ediyor.
Yasanın fevkalâde haller için belirlediği Pazarlık adabında, ihale ilanı yayınlama mecburiliği yok. Yönetim istediği firmalara özel davet göndererek, kapalı kapılar arkasında ihale sürecini tamamlayabiliyor.
