2023’te Dünya’da ne oldu?
2023’te Dünya siyasetinde ve diplomaside birçok kritik gelişme yaşandı… Doğal felaketler, seçimler, diplomatik krizler ve uyuşmazlıkların yaşandığı 2023’te evvelki yıldan devam eden Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte Orta Doğu’da da tansiyon yükseldi.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
2022 yılında başlayan ve milletlerarası kamuoyunun gündemine oturan Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken bölgede meyyit ve yaralı sayısı her geçen gün artmaya devam etti. Taraflar ortasında uyuşmazlık devam ederken, Türkiye ve Birleşmiş Milletler arabuluculuğunda yapılan tahıl koridoru mutabakatı da Rusya’nın yılın ortalarında çekilmesiyle krizi artırdı. 24 Şubat 2022’de başlayan savaşta resmi datalara nazaran yüzbinlerce insan öldü ve hayatını yitirdi. Hem Ukrayna’dan hem de Rusya’dan çok sayıda insan ülkesinden kaçmak zorunda kaldı.
TÜRKİYE ZELZELELERLE SARSILDI
Uluslararası kamuoyu, Şubat ayında Türkiye’de yaşanan zelzelelerle adeta şoke oldu. Ülkenin güneyini sarsan 7.8 büyüklüğündeki zelzelenin yıkımı korkutucu boyutlara ulaşırken resmi bilgilere nazaran 59 binden fazla insan hayatını yitirdi, yüz binlerce insan ise yaralandı.
İnsanlık dramının yaşandığı bölgede çok sayıda insan evsiz kalırken birçok ülke yardım için seferber oldu.
PARALI WAGNER KÜMESİ İSYAN ÇIKARDI
Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş devam ederken Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’i zorlayan bir olay yılın ortasında, Haziran ayında yaşandı… Rusya’da paralı askerlerden oluşan Wagner Kümesi’nin sahibi Yevgeni Prigojin orduya karşı isyan daveti yaptı.
Wagner güçleri de bu davetin akabinde ülkenin güneyindeki Rostov-on-Don kentini ele geçirdi. Zırhlı askeri araçlar ve mevzilenen silahlı güçler nedeniyle kentte tansiyon üst düzeye çıkarken Putin, isyancıların yaptıklarını “sırtından bıçaklamak” diye tanımladı. Kısa süren isyanın akabinde Wagner geri çekilirken bu olaydan birkaç ay sonra Wagner’in başkanı Prigojin 23 Ağustos’ta kuşkulu bir uçak kazasında hayatını yitirdi.
TÜRKİYE’DE SEÇİM ATMOSFERİ
Türkiye 2023’ün birinci yarısında zelzele felaketinden kısa bir müddet sonra gerçekleşen seçimlerin atmosferine girdi… Yapılan milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimleri ve sonrasındaki yansımaları uzun bir mühlet gündem olurken, Cumhurbaşkanı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanması milletlerarası kamuoyunun da gündemine oturdu.
DÜNYA’DA KRİTİK SEÇİMLER YAPILDI
Türkiye kamuoyu seçimlere kilitlenmişken, Dünya’nın birçok ülkesinde de kritik ve tartışma yaratan seçimler yapıldı… Nisan ayında Finlandiya’da yapılan seçimlerde ülkenin başbakanı Sanna Marin ve partisi SDP hezimete uğrarken bu sonuçlarla birlikte genç siyasetçi siyaseti bırakma kararı aldı. Ülkenin başına Petteri Orpo geldi.
Ocak ayında Çekya’da yapılan cumhurbaşkanı seçimlerinde de dikkat cazip bir gelişme yaşandı… Petr Pavel, Andrej Babis’i geride bırakarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı oldu.
Türkiye ile birebir periyotta sandığa giden Yunanistan’da Mayıs seçimlerinden sonra erken seçime gidildi. 25 Haziran’da yapılan seçimlerin akabinde hükümet kuruldu. Seçimden zaferle çıkan ise Kiriakos Miçotakis oldu ve Mayıs ayındaki seçimlerden sonra Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropoulou’nun süreksiz başbakan olarak atadığı Ioannis Sarmas’tan misyonu devraldı.
Polonya’da da kritik bir seçim yapıldı… Ekim ayında yapılan seçimde eski başbakan Donald Tusk’ın önderliğinde muhalefet partileri zafer kazandı ve hükümet kurmayı başardı. Böylece PiS partisinin 8 yıl süren idaresi sona erdi. Tusk, Aralık ayında başbakan olarak misyonuna başladı.
Temmuz ayında Başbakan Pedro Sanchez’in talebi üzerine erken seçime giden İspanya’da Sachez sandıktan çıkmayı başardı.
Kasım ayında ise Avrupa’yı şaşkına çeviren bir seçim sonucu ortaya çıktı… Hollanda’da yapılan seçimlerde çok sağcı siyasetçi Geert Wilders ve partisi Özgürlük Partisi (PVV) zaferle çıktı. PVV böylece birinci defa bir seçimden en büyük parti olarak çıkarken bu sonuç “Avrupa’da sağın yükselişi devam ediyor” olarak yorumlandı.
Yılın tahminen de en renkli seçimi ekonomik buhran içinde olan ve ekonomistlerin yüksek enflasyon sebebiyle vakit zaman Türkiye’ye benzettiği Arjantin’de gerçekleşti… Arjantin’de birinci çeşidi Ekim ve ikinci çeşidi Kasım ayında yapılan seçimlerde zaferi Javier Milei kazandı. ABD’nin eski liderlerinden Donald Trump’a benzetilen ve yaptığı açıklamalarla sık sık gündem olan Milei oyların yüzde 55’ini alarak ülkenin yeni devlet lideri oldu. Milei seçimden evvel Merkez Bankası’nı kapatma, pesoyu tedavülden kaldırma ve kamu harcamalarını azaltma üzere vaatlerde bulunmuştu.
İSRAİL-HAMAS SAVAŞI
2023’ün en tasa yaratan olayı ise Orta Doğu’da yaşandı… 7 Ekim’de Hamas’ın silahlı kanadı Kassam Tugayları’nın İsrail’e saldırması sonrasında başlayan savaş çok kısa bir müddette süratle yayıldı. İsrail ordusu orantısız güç kullanarak Filistin’de sivilleri maksat alırken binlerce insan hayatını yitirdi.
Uluslararası kamuoyunun itidal davetine karşın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu savaşa devam etme sinyali verdi. Resmi datalara nazaran 2 binden fazla insan ömrünü yitirirken, çok sayıda sivil de yaralandı ve konutlarını kaybetti.
