2024’te yüksek faiz ve yüksek enflasyona bir sorun daha eklenecek

Türkiye’nin son 5 yılını sarsan kur krizlerinin öncesinde periyodun Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, katıldığı Uludağ İktisat Doruğu’nda yaptığı konuşmada işverenleri “Aman borç almayın” diye uyarmış ve “Belki yağmur yağacak, tahminen fırtınacak çıkacak” demişti.

Şimşek, “Burada en değerli husus döviz borcu. Gerçek bölümün döviz açığı net konumu 213 milyar dolar” sözlerini kullanmıştı.

Büyük yankı uyandıran bu konuşmanın akabinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, isim vermeden Şimşek’e reaksiyon göstermiş ve “Bazı arkadaşların, kusura bakmasınlar, ülkemizdeki ekonomik durumun zahmetli olduğuna dair açıklamalar yapacak kadar yanlışın içerisine düştüklerini de ve bunu toplantılarda yaptıklarını da duymak bizi üzmüştür. Bir insan kendi ayağına kurşun sıkabilir mi?” demişti.

Bu gelişme üzerine bir mühlet sonra Şimşek misyondan ayrılırken, iktisadın başına Hazine ve Maliye Bakanı olarak damat Berat Albayrak getirilmiş, sonrasında Türkiye kur krizleri yaşarken döviz cinsi borçlar uzun müddet gündemde yer tutmuş, hükümet Merkez Bankası (TCMB) rezervlerini kullanarak özel bölümün döviz borcunu dolaylı olarak kamunun üzerine aktarmıştı.

Şimşek, yaklaşık beş yıllık ortanın akabinde tekrar iktisadın başına geçerken, geçtiğimiz günlerde işverenlere dikkat çeken bir ihtarda daha bulundu.

“Önümüzdeki periyotta iç talep yavaşlayacak” diyen Şimşek, işverenlere “mutlaka dış pazar arayışına girin” tavsiyesinde bulundu.

Şimşek’in kelamları, iktisatta de ivme kaybı beklentisine işaret ediyor.

2024’TE İKTİSAT YAVAŞLAYACAK

Seçim öncesinde iktisadın çarklarını süratli döndürmek için uygulanan faiz ve kur siyaseti, ödemeler istikrarı krizi riski nedeniyle mayıs seçimlerinin akabinde değişmişti.

Faizlerdeki süratli artış ve kredi büyümesindeki yavaşlamayla birlikte iktisadın çarkları da yavaşlamaya başladı lakin yavaşlamanın asıl tesirinin 2024 yılında hissedilmesi bekleniyor.

2021’de yüzde 11,4, 2022’de yüzde 5,5 olan ve 2023’ün Ocak-Eylül periyodunda yüzde 4,7 olan ekonomik büyüme oranının 2024’te bariz biçimde azalması bekleniyor.

Hükümetin eylül ayı başında açıkladığı Orta Vadeli Program’da (OVP) 2024 yılı büyüme beklentisi yüzde 4 olmuştu. Merkez Bankası’nın (TCMB) 2 Kasım’da açıkladığı enflasyon raporunda yer verilen ve büyüme beklentisi açısından kritik olan “çıktı açığı” eğrisi, 2024’te yaklaşık yüzde 2’lik büyüme beklentisine işaret ediyordu.

IMF, eylül başında Türkiye iktisadı için 2024 yılı büyüme beklentisini yüzde 3 olarak açıklarken, OECD geçen hafta beklentisini yüzde 2,9 olarak açıkladı.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch ise dün Türkiye için 2024 büyüme beklentisini yüzde 2,5 olarak açıkladı.

ABD’nin önde gelen bankalarından Citi ise geçen hafta beklentisini yüzde 0,4 olarak açıklamıştı. Bu iddia şayet gerçek olursa, 2009 sonrasındaki 15 yılın en düşük büyüme oranı olarak kayıtlara geçecek.

TCMB’nin kasım ayı piyasa iştirakçileri anketinde 2024 büyüme beklentisi yüzde 3,3 olmuştu.

Beklentiler ortasında besbelli farklılıklar olsa da tüm varsayımlar iktisatta 2024’te besbelli bir ivme kaybı olacağına işaret ediyor.

Büyümedeki yavaşlamanın ise işsizlik oranını artırması bekleniyor.

TÜİK’e nazaran eylülde dar tarifli olarak yüzde 9,2, geniş tarifli olarak yüzde 22,5 olan işsizlik oranının 2024’te bariz biçimde artması bekleniyor. Gerçekten, OVP’de 2024 yılı işsizlik oranı beklentisi yüzde 10,3 olmuştu.

Citi ise 2024’te dar tarifli işsizlik oranının yüzde 12,4’e yükselmesini bekliyor. OECD’nin beklentisi ise yüzde 10.

YÜKSEK FAİZ VE YÜKSEK ENFLASYON

Kasımda TÜİK’e nazaran yüzde 61,98, İTO’ya nazaran yüzde 73,89, ENAG’a nazaran yüzde 129,27 olan tüketici enflasyonunun, 2024’ün birinci yarısında da yüksek düzeylerde kalması, yılın ikinci yarısında düşüşe geçse de yıl genelinde görece yüksek düzeylerde seyretmesi bekleniyor.

TCMB, resmi enflasyonun mayısta yaklaşık yüzde 75 ile tepeyi gördükten sonra yıl sonunu yüzde 36 ile kapatmasını bekliyor.

TCMB’nin kasım anketinde piyasa iştirakçilerinin Kasım 2024 için enflasyon beklentileri yüzde 43,9.

OECD’nin 2024 sonu için enflasyon beklentisi yüzde 47,4, Fitch’in beklentisi 38, Deutsche Bank’ın beklentisi yüzde 41,1, Citibank’ın beklentisi yüzde 42,9.

Aralarında farklar olsa da tüm varsayımlar, yüksek enflasyonun 2024 yılında da Türkiye gündeminin birinci sıralarında yer almaya devam edeceğini gösteriyor.

Yüksek enflasyon ile birlikte yüksek faiz de 2024’te Türkiye gündeminde olacak.

Şu an yüzde 40 düzeyinde olan TCMB faizinin aralık ve ocak ayında artmaya devam etmesi ve yılın kalanında yüzde 40’larda seyretmesi bekleniyor. Deutsche Bank ve Citibank, 2024 sonunda TCMB siyaset faizinin yüzde 40 olmasını bekliyor.

Şu an vergi ve komitelerle birlikte yüzde 70’lerde olan muhtaçlık kredisi faizlerinin de 2024 boyunca yüksek seyretmesi bekleniyor.